Ετικέτα: Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας

Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Πληροφόρησης Για Πορεία Εταιρικών Υποθέσεων

 (άρ. 141 §7 ν. 4548/2018)

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας μας απασχόλησαν τα συλλογικά δικαιώματα μειοψηφίας. Ειδικότερα, σειρά συλλογικών δικαιωμάτων (:δικαίωμα σύγκλησης έκτακτης (;) ΓΣ,  δικαίωμα εγγραφής πρόσθετων θεμάτων Ημερήσιας Διάταξης & δικαίωμα υποβολής σχεδίων αποφάσεων). Επίσης το δικαίωμα αναβολής λήψης απόφασης ΓΣ καθώς και το  δικαίωμα της μειοψηφίας για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας. Τέλος, το δικαίωμα πληροφόρησης για καταβολές και παροχές προς τα μέλη του ΔΣ ή τους διευθυντές της ΑΕ. Θα ολοκληρώσουμε στο παρόν τη συγκεκριμένη ενότητα με το δικαίωμα παροχής πληροφοριών για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων.

Γενικά

Το δικαίωμα για παροχή πληροφοριών για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων αποτελεί το μοναδικό συλλογικό δικαίωμα που προϋποθέτει ευρύτερη (:μεγάλη) πλειοψηφία. Συνιστά δικαίωμα πληροφόρησης, αντίστοιχο με εκείνο που αφορά καταβολές και παροχές προς τα μέλη του ΔΣ ή τους διευθυντές της ΑΕ, με σημαντικές, ωστόσο, διαφοροποιήσεις από το τελευταίο.

Σκοπός Δικαιώματος

Το συγκεκριμένο δικαίωμα αποσκοπεί στην ενημέρωση των μετόχων και στην αποτελεσματικότερη άσκηση των δικαιωμάτων τους-ιδίως του δικαιώματος ψήφου. Μέσω της λήψης ολοκληρωμένης ενημέρωσης για τα εταιρικά ζητήματα, επιτυγχάνεται πληρέστερη γνώση για τα πεπραγμένα της ΑΕ, τα δεδομένα της επιχείρησης αλλά και τις  προσδοκίες που σχετίζονται με το μέλλον της. Η συγκεκριμένη ενημέρωση και η, κατά λογική ακολουθία, αποτελεσματικότερη άσκηση του δικαιώματος ψήφου ταυτόχρονα οδηγεί στην ενίσχυση της συμμετοχής των μετόχων στην εταιρική ζωή.

Δικαιούχοι

Το δικαίωμα για παροχή πληροφοριών για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων είναι δυνατό να ασκήσει ισχυρή, μόνον, μετοχική πλειοψηφία. Απαιτείται, κατά τον νόμο, συγκέντρωση ποσοστού τουλάχιστον ίσου με το 1/10 του μετοχικού κεφαλαίου. Το συγκεκριμένο, αυξημένο, ποσοστό προσδιορίζει και τις αξιώσεις του νομοθέτη όσον αφορά εκείνους στους οποίους θα πρέπει να αναγνωρίζεται το δικαίωμα άσκησης ενός τέτοιου, ιδιαίτερα σοβαρού, δικαιώματος. Μοιάζει, μάλιστα, λογικό: δεν θα ήταν ωφέλιμο για την ΑΕ να παρέχεται ένα τόσο σοβαρό δικαίωμα σε μικρομετόχους ή, τουλάχιστον, σε μετόχους που δεν συγκεντρώνουν ένα τέτοιο, όπως το αξιούμενο, ποσοστό μετοχικού κεφαλαίου.

Προϋποθέσεις Άσκησης Δικαιώματος

Για την άσκηση του εν λόγω δικαιώματος θα πρέπει να συντρέχει σειρά προϋποθέσεων. Συγκεκριμένα:

(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου

Απαιτείται η συγκέντρωση ποσοστού ίσου (κατ’ ελάχιστον) με το 1/10 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου.

(β) Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Αναγκαία είναι και η απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας, η οποία συντελείται με κάθε πρόσφορο νόμιμο τρόπο. Μας έχει ήδη απασχολήσει σε προγενέστερη αρθρογραφία μας ο τρόπος απόδειξης της μετοχικής ιδιότητας τους αιτούντος (καθώς επίσης και του ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου που συγκεντρώνει).

(γ) Γενική Συνέλευση

Το δικαίωμα ασκείται αποκλειστικά ενόψει (τακτικής ή έκτακτης) ΓΣ, αρχικής ή/και επαναληπτικής.

(δ) Τρόπος Άσκησης και Απεύθυνση Αίτησης

Το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται εγγράφως ή προφορικά. Απευθύνεται προς το νομικό πρόσωπο της εταιρείας που εκπροσωπείται νόμιμα από το ΔΣ, το οποίο και φέρει την υποχρέωση να ενημερώσει τη μειοψηφία. Η αίτηση επιδίδεται και παραλαμβάνεται από το αρμόδιο για την παραλαβή εγγράφων μέλος του. Η παραλαβή του αιτήματος από ένα εκ των μελών του ΔΣ δεν αποκλείει την ευθύνη και των λοιπών για την παροχή των πληροφοριών.

(ε) Χρόνος Άσκησης Δικαιώματος

Για να είναι εμπρόθεσμη η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος θα πρέπει να λάβει χώρα τουλάχιστον πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν από την ημερομηνία συνεδρίασης της ΓΣ.

Αντικείμενο Πληροφόρησης

Το αντικείμενο της πληροφόρησης που είναι δυνατό να αιτηθούν οι μέτοχοι πλειοψηφίας είναι εξαιρετικά ευρύ. Θα πρέπει να σημειώσουμε, όμως, ότι δικαιολογείται το εύρος της από το αυξημένο ποσοστό μετοχικού κεφαλαίου το οποίο προϋποθέτει.

Η αιτούμενη πληροφόρηση είναι γενικής φύσεως και δεν είναι αναγκαίο να  συνδέεται με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της επικείμενης ΓΣ [1685/2024 ΜΠρ Αθηνών (Ασφ), ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ]. Οι πληροφορίες είναι δυνατό να αφορούν το παρόν ή το μέλλον˙ να αφορούν τις εταιρικές υποθέσεις ή την περιουσιακή κατάσταση της εταιρείας. Ειδικότερα:

Οι εταιρικές υποθέσεις, για τις οποίες η αιτούμενη πληροφόρηση, αφορούν τη λειτουργία και τις εργασίες της ΑΕ. Τα όρια της (της αιτούμενης πληροφόρησης) δεν προσδιορίζονται στον νόμο˙ ουδεκάν το περιεχόμενό της.  Ο ρευστός τρόπος προσδιορισμού του αντικειμένου της πληροφόρησης αφήνει ικανά περιθώρια στα εμπλεκόμενα μέρη: για διαστολή τους στον αιτούντα˙ για συστολή τους σ’ εκείνον που καλείται να ικανοποιήσει το αίτημα. Με βάση τη νομολογία και τη θεωρία, οι πληροφορίες για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων πρέπει να αφορούν στοιχεία σχετικά με τις ενέργειες που λαμβάνουν χώρα για την επίτευξη του εταιρικού σκοπού˙ στην πράξη: για το σύνολο της δραστηριότητας της ΑΕ.

Επιπλέον, πέραν της πορείας των εταιρικών υποθέσεων, οι δικαιούχοι μέτοχοι μπορούν να ζητήσουν πληροφόρηση και για την περιουσιακή κατάσταση της ΑΕ. Στην τελευταία συμπεριλαμβάνονται τα περιουσιακά της στοιχεία. Ενδεικτικά: κινητά, ακίνητα, δικαιώματα, υποχρεώσεις, καταθέσεις, χρηματοοικονομικά μέσα, αξιόγραφα κλπ. Οι πληροφορίες για την εταιρική περιουσία δεν περιορίζονται στο περιεχόμενο, μόνον, των ετήσιων χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Μπορεί να αφορούν συνολικά την περιουσιακή κατάσταση της εταιρείας ή συγκεκριμένο, μόνον, κλάδο της.

Το αίτημα της πληροφόρησης δεν απαιτείται να είναι αναλυτικό κι ούτε υφίσταται υποχρέωση για ενημέρωση σχετικά με συγκεκριμένη, μόνον, σύμβαση ή συναλλαγή. Μπορεί το σχετικό αίτημα να είναι γενικό ή να αφορά ένα ή περισσότερα πεδία της εταιρικής δραστηριότητας (π.χ. συναλλαγές με πελάτες, προμηθευτές, συνδεδεμένες εταιρείες και πιστωτικά ιδρύματα, κέρδη και ζημίες, συγκριτικά στοιχεία περισσότερων χρήσεων).

Αποτελέσματα Νομότυπης Άσκησης Του Δικαιώματος

Εφόσον ασκηθεί νομότυπα το συγκεκριμένο δικαίωμα, υποχρεούται η ΑΕ να παράσχει τις αιτούμενες πληροφορίες. Η υποχρέωση παροχής τους εκπληρώνεται διά του ΔΣ. Το τελευταίο είναι δυνατό να αρνηθεί με λήψη συλλογικής απόφασης. Δεν μπορεί, ως εκ τούτου, να ανατεθεί σε κάποιο από τα μέλη του η λήψη της.

Η ικανοποίηση του δικαιώματος και η χορήγηση των πληροφοριών λαμβάνει χώρα προφορικά ή εγγράφως κατά την συνεδρίαση της ΓΣ από το ΔΣ, το οποίο φέρει και την σχετική υποχρέωση. Οι πληροφορίες, παρέχονται είτε προφορικά με σχετική  καταχώριση στα πρακτικά είτε με την χορήγηση των συναφών εγγράφων. Η μειοψηφία πάντως δεν μπορεί να αξιώσει την έγγραφη παροχή τους. Υποστηρίζεται, κατά την μάλλον κρατούσα άποψη, πως η προσήκουσα παροχή των αιτουμένων πληροφοριών μόνον εγγράφως μπορεί να λάβει χώρα. Η έγγραφη πληροφόρηση εξυπηρετεί σκοπούς τόσο αποδεικτικούς όσο και πληρότητας του περιεχομένου της.  Η έγγραφη πληροφόρηση δεν πρέπει να συγχέεται με την παραπομπή σε εταιρικά και άλλου είδους έγγραφα. Αντιθέτως, η απάντηση πρέπει να περιλαμβάνεται στο έγγραφο που χορηγεί ως πληροφόρηση. Εξαίρεση αποτελεί η παραπομπή στο διαδικτυακό της τόπο και στις ετήσιες χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Η παραπομπή αυτή αρκεί υπό την προϋπόθεση της πληρότητας και της εγκυρότητας των πληροφοριών και της δυνατότητας παροχής διευκρινίσεων επ’ αυτών.

Αν δεν εκπληρωθεί η συγκεκριμένη υποχρέωση, οι αποφάσεις που θα ληφθούν είναι ακυρώσιμες. Κι αυτό ανεξάρτητα από την αστική και ποινική ευθύνη των μελών του ΔΣ που δεν παρείχαν, μολονότι όφειλαν, τη σχετική ενημέρωση.

Άρνηση Χορήγησης Πληροφοριών Λόγω Αποχρώντος Ουσιώδους Λόγου

Το ΔΣ έχει τη δυνατότητα να αρνηθεί την πληροφόρηση μόνον επί ύπαρξης αποχρώντος ουσιώδους λόγου. Σε αυτήν την περίπτωση δε γεννάται, εξ αρχής, η υποχρέωση για πληροφόρηση.  Η έννοια του αποχρώντος ουσιώδους λόγου μας έχει ήδη εκτενώς απασχολήσει σε προηγούμενη αρθρογραφία μας αναφορικά με το δικαίωμα προς πληροφόρηση για καταβολές και παροχές προς τα μέλη του ΔΣ.

Συνοπτικά, ωστόσο, ας αναφερθούν ορισμένα παραδείγματα που δικαιολογούν την άρνηση: η προστασία απόρρητων πληροφοριών της εταιρείας, εν γένει η προστασία των συμφερόντων της προς αποτροπή ζημίας ή επίτευξη κέρδους, η αντικειμενική διαπίστωση βλάβης των συμφερόντων της ΑΕ αλλά και των μετοχικών συμφερόντων της πλειοψηφίας, η εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων των αιτούντων μη συμβατών με τα εταιρικά, η δυσκόλως αποδεκτή από τη νομολογία κατάχρηση δικαιώματος ενημέρωσης από τον δικαιούχο. Τέλος, ο λόγος άρνησης που προβλέπεται στην ίδια τη διάταξη λόγω εκπροσώπησης των αιτούντων μετόχων στο ΔΣ κατόπιν απευθείας διορισμού τους από μέτοχο (άρ.79) ή κατόπιν εκλογής τους με κατάλογο (άρ.80). Να σημειωθεί, βέβαια, πως πρόκειται για μαχητό τεκμήριο, το οποίο οι αιτούντες μπορούν να ανατρέψουν επικαλούμενοι τη μη επαρκή πληροφόρησή τους-παρά τη συμμετοχή τους στη διοίκηση της εταιρείας.

Αμφισβήτηση Ως Προς Τη Βασιμότητα Της Άρνησης

Η βασιμότητα του λόγου άρνησης εκ μέρους του ΔΣ για χορήγηση πληροφοριών μπορεί να αμφισβητηθεί. Ο αιτών την πληροφόρηση μέτοχος ή (κατ’ άλλη, όχι ορθή, άποψη) κάθε μέτοχος έχει το δικαίωμα να προσφύγει στο Μονομελές Πρωτοδικείο της περιφέρειας στην οποία βρίσκεται η εταιρεία, ώστε να προβεί αυτό σε κρίση επί της βασιμότητας ή μη της άρνησης του ΔΣ. Πρόκειται για αίτηση δικαστικού ελέγχου της άρνησης του ΔΣ για παροχή πληροφοριών και εκδικάζεται με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (96/2013 Εφ Δωδεκανήσου, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Πρόκειται για μη γνήσια ασφαλιστικά μέτρα και δεν απαιτείται η επίκληση και απόδειξη επικείμενου κινδύνου ή επείγουσας κατάστασης. Επιπλέον, δεν είναι αναγκαίο να επικαλεστεί συγκεκριμένο έννομο συμφέρον, καθώς η ιδιότητα του μετόχου αρκεί για την άσκηση του εν λόγω ένδικου βοηθήματος. Προϋποθέσεις άσκησης της αίτησης δικαστικού ελέγχου της άρνησης αποτελούν η εμπρόθεσμη και νόμιμη αίτηση στην εταιρεία για παροχή πληροφοριών ενόψει ορισμένης συγκληθείσας ΓΣ και η άρνηση του ΔΣ να παράσχει τις πληροφορίες.

Η κρίση του δικαστηρίου επί της αίτησης και η επίλυση της διαφοράς δεν αποσκοπεί την προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης αλλά είναι οριστική.

Για να είναι ορισμένη η αίτηση απαιτείται η αναφορά της ιδιότητας των αιτούντων μετοχών και του ποσοστού συμμετοχής τους στο κεφάλαιο, στην νομότυπη άσκηση του δικαιώματος πληροφόρησης και στην άρνηση του ΔΣ να παράσχει πληροφόρηση.

Το δικαστήριο κρίνει τη βασιμότητα της άρνησης και αν αυτή είναι δικαιολογημένη ή όχι. Εφόσον κρίνει ότι το ΔΣ όφειλε να παράσχει σχετική πληροφόρηση, υποχρεώνει την εταιρεία στην παροχή της.

 

Το δικαίωμα παροχής πληροφοριών για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων είναι ιδιαίτερα κρίσιμο: Για τους μετόχους της ΑΕ που συγκεντρώνουν το 1/10 του μετοχικού της κεφαλαίου που αξιώνει ο νόμος, καθώς τους παρέχει σημαντική πληροφόρηση που, υπό άλλες προϋποθέσεις θα εστερούντο. Για την ΑΕ καθώς καθιστά διαφανή τη λειτουργία της. Για εκείνους που διοικούν την εταιρεία καθώς όχι μόνο διαφανής καθίσταται η διοίκησή τους αλλά και γιατί τα στοιχεία που είναι υποχρεωτικό να τους παρασχεθούν, μπορεί να αποτελέσουν τη βάση για την άσκηση αστικών και ποινικών αξιώσεων σε βάρος τους. Δεν θα ήταν λοιπόν υπερβολή να υποστηριχθεί πως εκτός από δικαίωμα κρίσιμο είναι και ένα δικαίωμα (δυνητικά) επικίνδυνο.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Πληροφόρησης Καταβολών και Παροχών Προς Μέλη ΔΣ και Διευθυντές

 (άρ. 141 §§6 εδ. γ΄ ν. 4548/2018)

 

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με τα συλλογικά δικαιώματα μειοψηφίας. Μας απασχόλησαν, ήδη, αρκετά από αυτά [:Δικαίωμα σύγκλησης έκτακτης(;) ΓΣ,  δικαίωμα εγγραφής πρόσθετων θεμάτων ημερήσιας διάταξης & δικαίωμα υποβολής σχεδίων αποφάσεων. Επίσης το δικαίωμα αναβολής λήψης απόφασης ΓΣ και το  δικαίωμα της μειοψηφίας για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας]. Στο πλαίσιο της ίδιας θεματικής θα μας απασχολήσει το δικαίωμα πληροφόρησης για καταβολές και παροχές προς τα μέλη του ΔΣ και τους διευθυντές της ΑΕ.

Γενικά

Με αίτηση μετόχου/μετόχων, που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου, το ΔΣ υποχρεούται να ανακοινώνει (αποκλειστικά) στην Τακτική ΓΣ, τα ποσά που καταβλήθηκαν κατά την τελευταία διετία, σε κάθε μέλος του ΔΣ ή/και τους διευθυντές της ΑΕ. Επίσης, κάθε παροχή προς τα πρόσωπα αυτά από οποιαδήποτε αιτία ή σύμβαση της εταιρείας μαζί τους.

Σκοπός Δικαιώματος

Δικαιολογητική βάση του συγκεκριμένου δικαιώματος αποτελεί η ανάγκη εξασφάλισης διαφάνειας στη διαχείριση των οικονομικών της ΑΕ. Επίσης, όμως, ο περιορισμός της ασυδοσίας που (όχι σπάνια) διέπει εκείνους που διαθέτουν τη διοικούσα πλειοψηφία. Οι μέτοχοι λαμβάνουν γνώση των ποσών που δαπανώνται και παρέχονται προς τα πρόσωπα που τη διοικούν. Και, όσον αφορά τα τελευταία, καλώς γνωρίζουν ότι «ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον», γεγονός που λειτουργεί περιοριστικά σε φαινόμενα ασυδοσίας.

Προϋποθέσεις Άσκησης Δικαιώματος

Για τη νομότυπη άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος είναι αναγκαία:

(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου

Πρόκειται για ένα ακόμα δικαίωμα της μικρής μειοψηφίας: για την άσκηση του απαιτείται η συγκέντρωση ποσοστού (κατ’ ελάχιστον) ίσου με 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου.

(β) Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Αναγκαία, όμως, είναι και η απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας, η οποία συντελείται με κάθε πρόσφορο νόμιμο τρόπο.

(γ) Τακτική Γενική Συνέλευση

Το συγκεκριμένο δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί αποκλειστικά ενόψει Τακτικής ΓΣ. Δεν είναι δυνατό να συνδεθεί σε Έκτακτη ΓΣ.

(δ) Τρόπος Άσκησης και Απεύθυνση Αίτησης

Το εν λόγω δικαίωμα ασκείται εγγράφως ή προφορικά. Απευθύνεται προς το νομικό πρόσωπο της εταιρείας (όπως εκπροσωπείται νόμιμα από το ΔΣ). Το ΔΣ, εξάλλου, φέρει την υποχρέωση να ενημερώσει τη μειοψηφία της ΑΕ. Η αίτηση επιδίδεται και παραλαμβάνεται από το αρμόδιο για την παραλαβή εγγράφων μέλος του.

(ε) Χρόνος Άσκησης Δικαιώματος

Για να είναι εμπρόθεσμη η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος θα πρέπει να λάβει χώρα τουλάχιστον πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν από την ημερομηνία συνεδρίασης της Τακτικής ΓΣ.

Αποτελέσματα Νομότυπης Άσκησης

Εφόσον ασκηθεί νομότυπα το συγκεκριμένο δικαίωμα, υποχρεούται η ΑΕ να παράσχει τις αιτούμενες πληροφορίες. Η υποχρέωση παροχής τους εκπληρώνεται διά του ΔΣ. Το τελευταίο είναι δυνατό να τις αρνηθεί (υπό προϋποθέσεις-ιδ. στη συνέχεια) ύστερα από συλλογική, μόνον, απόφαση. Δεν μπορεί, ως εκ τούτου, να ανατεθεί σε κάποιο από τα μέλη του η λήψη της σχετικής απόφασης.

Οι πληροφορίες παρέχονται ενώπιον της ΓΣ προφορικά (οπότε θα λάβει σχετική  καταχώριση στα πρακτικά της ΓΣ) ή με την παροχή των συναφών εγγράφων. Η μειοψηφία πάντως δεν μπορεί να αξιώσει την έγγραφη παροχή τους. Υποστηρίζεται, κατά την μάλλον κρατούσα άποψη, πως η προσήκουσα παροχή των αιτουμένων πληροφοριών μόνον εγγράφως μπορεί να λάβει χώρα. Κι είναι αλήθεια πως οι πληροφορίες που παρέχονται θα διακρίνονται, κατά βάση, από λεπτομέρειες. Επίσης πως η απόδειξη της εκπλήρωσης της εν λόγω υποχρέωσης ευχερέστερα θα λάβει χώρα όταν εγγράφως παρέχεται η πληροφόρηση. Καθώς όμως δεν υφίσταται σχετική (νόμιμη) υποχρέωση, ορθότερο είναι να δεχθούμε πως ο τρόπος της προσήκουσας εκπλήρωσης της υποχρέωσης πληροφόρησης (:προφορικά ή εγγράφως) θα πρέπει να συνδέεται με τον όγκο των στοιχείων που παρέχονται˙ θα ήταν αρκετή η  προφορική ενημέρωση επί περιορισμένης έκτασης στοιχείων, αναγκαία όμως η έγγραφη όταν είναι εκτεταμένη η εν λόγω έκταση.

Να σημειωθεί πως δεν είναι δυνατό να αξιωθεί (ή, πολύ περισσότερο, λάβει χώρα) αυτοπρόσωπη έρευνα για την πληροφόρηση. Μην ξεχνάμε, μάλιστα, ότι θα πρέπει να συντελεστεί στο πλαίσιο συνεδρίασης της ΓΣ.

Όταν, ενδεχομένως, συντρέξουν περισσότερα αιτήματα με ταυτόσημο περιεχόμενο υφίσταται, πάντοτε, δυνατότητα ενιαίας απάντησης.

Η διετία στην οποία αφορά το διάστημα για το οποίο θα δοθεί η πληροφόρηση εκκινεί από την προηγουμένη της υποβολής της αίτησης. Αφορά κάθε ποσό και παροχή που χορηγήθηκε μέσα στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και, μάλιστα, ανεξάρτητα από τη νομική βάση ή αιτία τους.

Αν δεν εκπληρωθεί η συγκεκριμένη υποχρέωση, οι αποφάσεις που θα ληφθούν είναι ακυρώσιμες. Κι αυτό ανεξάρτητα από την τεκμηρίωση αστικής και ποινικής ευθύνης των μελών του ΔΣ που δεν παρείχαν, μολονότι όφειλαν, τη σχετική ενημέρωση.

Άρνηση Χορήγησης Πληροφοριών Λόγω Αποχρώντος Ουσιώδους Λόγου

Εφόσον το ανωτέρω δικαίωμα ασκηθεί προσηκόντως, το ΔΣ φέρει δέσμια υποχρέωση για την παροχή των αιτούμενων πληροφοριών. Μοναδική περίπτωση, κατά την οποία το ΔΣ έχει τη δυνατότητα να αρνηθεί τη χορήγηση των εν λόγω πληροφοριών αποτελεί η ύπαρξη αποχρώντος ουσιώδους λόγου.

Η έννοια του αποχρώντος ουσιώδους λόγου αποτελεί αόριστη νομική έννοια, η οποία συγκεκριμενοποιείται in concreto στη βάση των εκάστοτε, συγκεκριμένων, περιστάσεων. Σε κάθε περίπτωση, η άρνηση λόγω αποχρώντος ουσιώδους λόγου πρέπει να αναγραφεί στα πρακτικά.

Παραδείγματα αποχρώντος ουσιώδους λόγου, αποτελούν η κατάχρηση δικαιώματος ενημέρωσης από τον δικαιούχο, η προστασία των συμφερόντων της εταιρείας για την αποτροπή ζημίας ή την επίτευξη κέρδους, η αντικειμενική διαπίστωση βλάβης των συμφερόντων της ΑΕ αλλά και των μετοχικών συμφερόντων της πλειοψηφίας, η εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων των αιτούντων-μη συμβατών με τα εταιρικά. Επίσης: η εν γένει σημαντική αρνητική επίδραση στο εταιρικό συμφέρον (παραδείγματος χάριν αποκάλυψη απορρήτων και γενικότερα ευαίσθητων επιχειρηματικών πληροφοριών, η προσβολή της προσωπικότητας ορισμένων προσώπων με την κοινοποίηση των στοιχείων τους.

Τα παραπάνω παραδείγματα προκύπτουν από τη νομολογία. Πέραν αυτών, η διάταξη αναφέρεται ρητά σε ένα συγκεκριμένο, σχετικό, παράδειγμα αποχρώντος ουσιώδους λόγου: το ΔΣ μπορεί να αρνηθεί την χορήγηση των αιτούμενων πληροφοριών, στην περίπτωση που οι αιτούντες μέτοχοι εκπροσωπούνται στο ΔΣ κατόπιν απευθείας διορισμού μέλους/μελών του (άρ.79) ή κατόπιν εκλογής τους με κατάλογο (άρ.80). Εύλογο, πάντως, θα ήταν να υποστηριχθεί (ακριβώς στο ίδιο πλαίσιο) πως η εκπροσώπηση στο ΔΣ, ακόμα και αν είχε προκύψει με άλλον τρόπο (εκτός από τους συγκεκριμένα αναφερόμενους στη διάταξη), θα ήταν δυνατό να αποτελέσει αποχρώντα ουσιώδη λόγο άρνησης: με τον ίδιο ακριβώς τρόπο θα τεκμαίρεται η γνώση του μετόχου-μέλους του ΔΣ για τις αιτούμενες πληροφορίες. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να σημειωθεί πως πρόκειται για μαχητό τεκμήριο. Το συγκεκριμένο τεκμήριο θα ήταν δυνατό να ανατραπεί στη βάση της επίκλησης της μη επαρκούς πληροφόρησή τους-παρά τη συμμετοχή τους στη διοίκηση της εταιρείας.

Η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος (281 ΑΚ) ως νομικός λόγος άρνησης παροχής της αιτούμενης πληροφόρησης, μολονότι εντάσσεται στην έννοια του αποχρώντος λόγου, δεν γίνεται εύκολα δεκτή από τη θεωρία και νομολογία.  Περίπτωση, πάντως, καταχρηστικής άσκησης η οποία προκύπτει από το γράμμα του νόμου, θα συνιστούσε η αίτηση για παροχή πληροφοριών, οι οποίες είναι ήδη δημοσιευμένες (1685/2024 ΜΠρ Αθηνών (Ασφ), ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Σημαντικό να επισημανθεί πως η μη παροχή πληροφόρησης δε είναι ανεκτό να δικαιολογηθεί με την επίκληση, ως λόγο άρνησης, της δυνατότητας του αιτούντος να λάβει γνώση από άλλη πηγή, η επιδίωξη απώτερων σκοπών από την αιτούσα μειοψηφία, η ύπαρξη κινδύνου για επισφαλείς απαιτήσεις ΑΕ ή για αδυναμία συλλογής των αιτουμένων στοιχείων λόγω στενότητας χρόνου, υψηλών δαπανών κλπ.

Αμφισβήτηση Βασιμότητας Άρνησης

Τυχόν αμφισβήτηση ως προς το βάσιμο ή μη της αιτιολογίας άρνησης από μέρους του ΔΣ ή ακόμα και επί ελλιπούς πληροφόρησης (που ισοδυναμεί με άρνηση), επιλύεται από το αρμόδιο δικαστήριο κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (96/2013 Εφ Δωδεκανήσου, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Με την ίδια απόφαση, εξάλλου, το δικαστήριο υποχρεώνει και την εταιρεία να παράσχει τις πληροφορίες που αρνήθηκε.

Διχογνωμία έχει προκύψει ως προς τους δικαιούχους προσφυγής στο δικαστήριο. Κατά μία άποψη, κάθε μέτοχος, ανεξαρτήτως αν προέβη ο ίδιος στην άσκηση του δικαιώματος, έχει δυνατότητα προσφυγής. Κατά την αντίθετη, μόνο όσοι άσκησαν το δικαίωμά τους μπορούν να προσφύγουν. Εύλογο, όμως, είναι να δεχτούμε την δεύτερη ως ορθότερη: ο φορέας του δικαιώματος είναι εκείνος, μόνον, που δικαιούται δικαστικά να το αξιώσει κι εκείνος που, εφόσον το επιλέξει, θα παραιτηθεί από τη σχετική αξίωσή του.

 

Το δικαίωμα πληροφόρησης αναφορικά με τις αμοιβές και λοιπές παροχές προς τα μέλη του ΔΣ και τους Διευθυντές της ΑΕ εντάσσεται, επίσης, στα δικαιώματα της «μικρής» μειοψηφίας (το 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου). Είναι προφανές πως η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος προάγει τη διαφάνεια και (δυνητικά) περιορίζει  φαινόμενα ασυδοσίας. Το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται, αποκλειστικά, στο πλαίσιο της Τακτικής Γενικής Συνέλευσης και είναι δυνατό να αποκρουσθεί υπό συγκεκριμένες, αυστηρές και περιορισμένες, προϋποθέσεις. Ενδεχόμενη, μάλιστα, άρνηση ικανοποίησής του είναι δυνατό να παράξει δυσμενείς συνέπειες (ακυρωσία της ΓΣ, αστικές και ποινικές ευθύνες για τα αρνούμενα μέλη ΔΣ). Απαιτείται, κατά τούτο, ιδιαίτερη προσοχή για τη μη ικανοποίησή του. Φυσικά και για την ικανοποίησή του.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

 (άρ. 141 §9 ν. 4548/2018)

΄Οπως ήδη, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας έχουμε αναφέρει, προκειμένου να διασφαλιστούν οι μέτοχοι μειοψηφίας, ο νομοθέτης τους παρείχε σειρά, δικαιωμάτων. Αρκετά από αυτά εμπεριέχονται στη διάταξη του άρ. 141. Διακρίνονται, όπως ήδη έχουμε σημειώσει, σε ατομικά και συλλογικά. Μας απασχόλησε, ήδη, σειρά συλλογικών δικαιωμάτων (:Δικαίωμα Σύγκλησης Έκτακτης(;) ΓΣ,  Δικαίωμα Εγγραφής Πρόσθετων Θεμάτων Ημερήσιας Διάταξης & Δικαίωμα Υποβολής Σχεδίων Αποφάσεων). Επίσης το δικαίωμα αναβολής λήψης απόφασης ΓΣ. Στο παρόν θα μας απασχολήσει το (συλλογικό επίσης) δικαίωμα της μειοψηφίας για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας.

 

Γενικά

Όπως ήδη έχουμε διαπιστώσει, στη ΓΣ η ψηφοφορία είναι φανερή. Τούτο, φυσικά, εφόσον δεν ορίζεται κάτι άλλο στο καταστατικό. Η ΓΣ μπορεί πάντοτε, με φανερή ψηφοφορία, να αποφασίσει ότι η ψηφοφορία σε κάποιο θέμα ή και σε όλα τα θέματα της ημερήσιας διάταξης θα είναι μυστική. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή μέτοχος μπορεί να δηλώσει ότι αντιτάσσεται στην απόφαση που λαμβάνεται, ώστε να προσβάλει στο μέλλον την απόφαση ως ακυρώσιμη (άρ. 131 §1). Παράλληλα, επί ορισμένων θεμάτων, προβλέπεται ρητά ως ανεπίτρεπτη η μυστική ψηφοφορία (λ.χ. επί αμοιβών μελών ΔΣ). Ομοίως σε περίπτωση που η ψήφος δίδεται από απόσταση (συμμετοχή στη ΓΣ με οπτικοακουστικά ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα ή με επιστολική ψήφο).

Δεν χωρεί, επομένως, οποιαδήποτε αμφιβολία πως η λήψη απόφασης από τη ΓΣ με φανερή ψηφοφορία αποτελεί τον κανόνα. Δυνατότητα παρέκκλισης υφίσταται, ωστόσο, με διαφορετική καταστατική ρύθμιση ή απόφαση της ΓΣ για συγκεκριμένα θέματα ή συνεδρίασή της. Ακριβώς, όμως, επειδή υφίσταται η δυνατότητας παρέκκλισης, ο νομοθέτης αναγνώρισε στους μετόχους της μειοψηφίας το δικαίωμα να ζητήσουν τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας.

Συγκεκριμένα, κατά ρητή διατύπωση του νόμου, ύστερα από αίτηση μετόχων, που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου, η ψηφοφορία σε κάποιο θέμα ή/και σε όλα θέματα της ημερήσιας διάταξης διενεργείται με φανερή ψηφοφορία (άρ. 141 §9). Το εν λόγω δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί στο πλαίσιο τακτικής ή έκτακτης ΓΣ καθώς και στο πλαίσιο ιδιαίτερης συνέλευσης κατηγοριών μετόχων.

Σκοπός & Σημασία

Η φανερή ψηφοφορία-η οποία καταλήγει, κατά λογική ακολουθία, ονομαστική, προσδίδει διαφάνεια στη διαδικασία λήψης απόφασης της ΓΣ. Στο πλαίσιο, δε, αυτό οι μέτοχοι ασκούν το δικαίωμα ψήφου με περισσότερη υπευθυνότητα.

Επιπλέον, η φανερή ψηφοφορία σκοπεί να αποκαλύψει εκείνους που τοποθετούνται υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης στις επιμέρους ψηφοφορίες και, συνεπώς, τα κίνητρα που τους οδηγούν να τοποθετούνται κατά τον εκάστοτε, επιλεγόμενο, τρόπο. Ως εκ τούτου, οι μέτοχοι κατανοούν πληρέστερα τις κινήσεις και συμπεριφορές των λοιπών μετόχων της ΑΕ και είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τυχόν καταχρηστική άσκηση των δικαιωμάτων των τελευταίων.

Σε πρακτικό, πάντως, επίπεδο η υποβολή ενός αιτήματος για φανερή ψηφοφορία από μέρους των μειοψηφούντων μετόχων θα έχει διπλή στόχευση: την αποκάλυψη εκείνων που στηρίζουν την διοικούσα πλειοψηφία καθώς επίσης και την δυσχέρανση της λήψης των αιτουμένων από την τελευταία (:διοικούσα πλειοψηφία) αποφάσεων.

Όλα τούτα, όμως, μοιάζουν απολύτως θεωρητικά καθώς στη χώρα μας οι οικογενειακές επιχειρήσεις προσεγγίζουν (αν δεν υπερβαίνουν) το 80% του συνόλου και οι ΑΕ (και όχι μόνον) είναι, στη συντριπτική τους πλειονότητα, ολιγομετοχικές. Όλοι γνωρίζουν ποιος και τι ψηφίζει-ακόμα κι αν συμβεί κάποιοι μέτοχοι να έχουν τον ίδιο, ακριβώς, αριθμό μετόχων.

Προϋποθέσεις & Διαδικασία

Η νομότυπη άσκηση του δικαιώματος διενέργειας φανερής ψηφοφορίας απαιτεί την πλήρωση των ακόλουθων προϋποθέσεων και τήρηση των διαδικασιών που στη συνέχεια αναφέρονται:

(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου & Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του δικαιώματος είναι δυνατή από μέτοχο ή μετόχους που εκπροσωπούν τουλάχιστον ποσοστό ίσο με 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου και αποδεικνύουν (με κάθε πρόσφορο μέσο) την μετοχική τους ιδιότητα. Είναι πάντως εφικτή, και στην προκειμένη περίπτωση, η μείωση του συγκεκριμένου ποσοστού σε έως 1/40 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, εφόσον υπάρχει αντίστοιχη καταστατική πρόβλεψη.

Αξιοσημείωτο είναι πως ο μέτοχος που ασκεί το δικαίωμα για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας δεν απαιτείται να διαθέτει δικαίωμα ψήφου. Ακόμα, όμως, κι αν διαθέτει δεν υποχρεούται, εν τέλει, να συμμετάσχει στη σχετική ψηφοφορία.

(β) Χρόνος Άσκησης Δικαιώματος

Το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται, κατά τη διάρκεια της σχετικής ΓΣ (ή και πριν από αυτή) από μετόχους που το δικαιούνται. Μολονότι απώτατος χρόνος άσκησης δεν ορίζεται, (αναγκαίο είναι να γίνει δεκτό πως) μπορεί να ασκηθεί έως την έναρξη της ψηφοφορίας ενός εκάστου θέματος ημερήσιας διάταξης.

 

(γ) Απεύθυνση Αιτήματος Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

Το αίτημα για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας απευθύνεται προς τον Πρόεδρο της ΓΣ˙ καταχωρίζεται στα πρακτικά, εφόσον λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. Σε περίπτωση, ωστόσο, που το σχετικό δικαίωμα ασκηθεί σε χρόνο πριν τη συνεδρίαση, υποβάλλεται προς τον νόμιμο εκπρόσωπο της εταιρείας. Ευκταίο, πάντως-στην τελευταία αυτή περίπτωση, να επαναληφθεί κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. Ενδεχόμενη παράλειψη επανυποβολής του εύλογα θα δημιουργούσε ερωτηματικά σχετικά με ενδεχόμενη υπαναχώρηση εκείνου που το υπέβαλε.

(δ) Περιεχόμενο & Τύπος Αιτήματος Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

Το σχετικό αίτημα της μειοψηφίας πρέπει να περιέχει, κατά τρόπο σαφή και συγκεκριμένο, το θέμα ή θέματα της ημερήσιας διάταξης για τα οποία αιτείται η λήψη απόφασης με διενέργεια φανερής ψηφοφορίας.

Ως προς τον τύπο αυτού, εφόσον τούτο υποβάλλεται κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της ΓΣ, μπορεί να είναι είτε έγγραφο είτε προφορικό. Πάντως, η δυνατότητα απόδειξης προφορικά υποβληθέντος αιτήματος δεν θα ήταν, αυτονοήτως, ευχερής.

Ωστόσο, ειπώθηκε, ήδη, ότι το σχετικό δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί και από μέτοχο, ο οποίος δεν πρόκειται να συμμετάσχει στη σχετική ΓΣ. Στην περίπτωση αυτή, το σχετικό αίτημα αναγκαίο είναι να υποβάλλεται εγγράφως, καθώς θα ασκείται σε χρόνο πριν από τη συνεδρίαση.

Συνέπειες Νομότυπης Υποβολής Αιτήματος Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

Η νομότυπη υποβολή του αιτήματος για τη λήψη απόφασης της ΓΣ επί θέματος/θεμάτων με διενέργεια φανερής ψηφοφορίας γεννά υποχρέωση προς τον Πρόεδρο της ΓΣ για την τήρηση του σχετικού τρόπου ψηφοφορίας.

Ωστόσο, αν παρά το νομότυπο της υποβολής του, το σχετικό αίτημα απορριφθεί, η ληφθείσα με μυστική ψηφοφορία απόφαση θα καθίσταται ακυρώσιμη: θα πρόκειται για πρόδηλο ελάττωμα της διαδικασίας.

 

Στα δικαιώματα της «μικρής» μειοψηφίας (1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου ή έως 1/40-εφόσον υφίσταται σχετική καταστατική ρύθμιση) εντάσσεται και το δικαίωμα για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης από τη ΓΣ των μετόχων. Το συγκεκριμένο δικαίωμα, μολονότι αμφιβόλου (κατά βάση) πρακτικής αξίας στις ολιγομετοχικές ΑΕ είναι υποχρεωτικό να γίνεται σεβαστό από μέρους του Προέδρου της ΓΣ. Απαιτείται, κατά τούτο, ιδιαίτερη προσοχή καθώς αποκλίσεις από όσα ο νόμος ορίζει οδηγούν σε ακυρωσία των αποφάσεων της ΓΣ στις οποίες αφορά.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

 

 

 

 

 

Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Εγγραφή Πρόσθετων Θεμάτων Ημερήσιας Διάταξης & Υποβολή Σχεδίων Αποφάσεων

 (άρ. 141 §§2, 3 & 4 ν. 4548/2018)

Τα δικαιώματα μειοψηφίας των μετόχων διακρίνονται, όπως ήδη έχουμε σημειώσει, σε ατομικά και συλλογικά. Στα συλλογικά δικαιώματα της «μικρής μειοψηφίας» εντάσσεται το δικαίωμα εγγραφής πρόσθετων θεμάτων στην ημερήσια διάταξη ήδη συγκληθείσας ΓΣ. Επίσης, το δικαίωμα των μετόχων της μειοψηφίας των εισηγμένων ΑΕ για υποβολή σχεδίων αποφάσεων για θέματα της αρχικής ή τυχόν αναθεωρημένης ημερήσιας διάταξης.

Δικαίωμα Εγγραφής Πρόσθετων Θεμάτων Στην Ημερήσια Διάταξη Της ΓΣ

Με αίτηση μετόχων, που εκπροσωπούν το 1/20 (και, υπό προϋποθέσεις, έως το 1/40) του καταβεβλημένου κεφαλαίου, το ΔΣ υποχρεούται να εγγράψει στην ημερήσια διάταξη ήδη συγκληθείσας ΓΣ, πρόσθετα θέματα. Προϋποτίθεται, όμως, πως η σχετική αίτηση θα περιέλθει στο ΔΣ δεκαπέντε (15), τουλάχιστον, ημέρες πριν από τη ΓΣ (άρ. 141 §2 εδ. α΄).

Σκοπός Δικαιώματος

Σκοπός (και) του εν λόγω δικαιώματος συνιστά η προστασία της μειοψηφίας. Επίσης, η εξασφάλιση περισσότερο ενεργούς συμμετοχής της στη λήψη των εταιρικών αποφάσεων. Η παροχή, τέλος, της δυνατότητας να θέτει (η μειοψηφία) θέματα προς συζήτηση στη ΓΣ, που παραλείπει να πράξει το ΔΣ που ελέγχεται από την πλειοψηφία των μετόχων.

Περαιτέρω, το συγκεκριμένο δικαίωμα εξυπηρετεί την οικονομία της λειτουργίας της ΑΕ. Συγκεκριμένα, σε αντίθεση με το δικαίωμα σύγκλησης (έκτακτης) ΓΣ με αίτηση των μειοψηφούντων μετόχων, με το συγκεκριμένο δικαίωμα προστίθενται θέματα στην ημερήσια διάταξη ήδη συγκληθείσας ΓΣ, χωρίς να απαιτείται η σύγκληση νέας (που απαιτεί περισσότερο χρόνο).

Προϋποθέσεις Άσκησης Δικαιώματος

Η νομότυπη άσκηση του σχετικού δικαιώματος προϋποθέτει:

(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου & Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του δικαιώματος είναι δυνατή από μέτοχο ή μετόχους που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Το συγκεκριμένο ποσοστό είναι δυνατό μειωθεί με καταστατική ρύθμιση έως του 1/40 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Η μετοχική ιδιότητα αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο μέσο.

(β) Ήδη συγκληθείσα ΓΣ

Η αίτηση για προσθήκη θεμάτων στην ημερήσια διάταξη είναι δυνατή μόνο για ΓΣ που έχουν ήδη συγκληθεί. Η ΓΣ μπορεί να είναι είτε τακτική είτε έκτακτη. Επίσης, καθολική, ακόμα, δε, και ιδιαίτερη συνέλευση κατηγοριών μετόχων (λ.χ. προνομιούχων μετόχων).

Να διευκρινιστεί, εδώ, πως η άσκηση του σχετικού δικαιώματος επί καθολικής ΓΣ στερείται σημασίας καθώς δεν υφίσταται σύγκλησή της. Ανεξάρτητα, πάντως, από αυτό, η μειοψηφία μπορεί να αξιώσει τη συζήτηση οποιουδήποτε θέματος επιλέξει, ως προϋπόθεση, για μη προβολή αντιρρήσεων στη διενέργεια καθολικής (χωρίς προηγούμενη πρόσκληση) ΓΣ.

(γ) Περιέλευση Αίτησης Στο ΔΣ – Σχετική Προθεσμία

Η σχετική αίτηση της μειοψηφίας πρέπει να απευθύνεται είτε προς την εταιρεία είτε προς όλα τα μέλη του ΔΣ. Υποστηρίζεται, βέβαια, και η άποψη ότι αρκεί η απεύθυνσή της, μόνον, προς τον Πρόεδρο του ΔΣ. Η συγκεκριμένη θέση εδράζεται, με ένα τελολογικό άλμα, στην αρμοδιότητα του Προέδρου για σύγκληση του ΔΣ, το οποίο θα προσθέσει στην Ημερήσια Διάταξη της ΓΣ τα αιτούμενα θέματα.

Κατά την αντίθετη και ορθότερη, ωστόσο, άποψη, το έγγραφο της αίτησης πρέπει να απευθύνεται στα μέλη του ΔΣ και όχι, μόνον, στον Πρόεδρό του. Τούτο συνάγεται από το γράμμα της διάταξης, όπου ρητά προβλέπει ότι: «η σχετική αίτηση περιέλθει στο διοικητικό συμβούλιο». Επίσης, από την αντίστιξη με την αμέσως προηγούμενη διάταξη (άρ. 141 §1). Ως προς την τελευταία, που αφορά στο δικαίωμα σύγκλησης έκτακτης ΓΣ με αίτημα της μειοψηφίας, προβλέπεται ρητά ότι τούτο πρέπει να επιδοθεί στον Πρόεδρο του ΔΣ.

Στην περίπτωση που η ΑΕ τελεί υπό εκκαθάριση, η σχετική αίτηση θα πρέπει να απευθύνεται προς τον/τους εκκαθαριστή/ές.

Παράλληλα, η αίτηση προσθήκης θεμάτων πρέπει να περιέλθει στο ΔΣ τουλάχιστον 15 ημέρες πριν από τη ΓΣ (άρ. 141 §2 εδ. α΄). Τίθεται ζήτημα -εξαιτίας της μη ρητής αναφοράς στον νόμο – για το αν οι εν λόγω ημέρες πρέπει να είναι πλήρεις ή μη. Εκπρόθεσμη, πάντως, περιέλευση της αίτησης στο ΔΣ δεν επιφέρει αποτελέσματα. Θα μπορούσε βάσιμα να υποστηριχθεί πως η σχετική αίτηση δεν προϋποθέτει έγγραφο τύπο, μολονότι δεν θα ενδείκνυτο (για λόγους αποδεικτικούς) να επιλεγεί προφορική αίτηση.

(δ) Θέματα Ημερήσιας Διάταξης

Τα θέματα πρέπει να είναι σαφώς διατυπωμένα, χωρίς είναι απαραίτητο να σχετίζονται με τα υφιστάμενα θέματα της ημερήσιας διάταξης.

Επίσης, το περιεχόμενό τους απαιτείται να μην αντίκεται στον νόμο ή τα χρηστά ήθη (άρ. 141 §4). Ιδίως ως προς την αντίθεση στο νόμο, το ΔΣ εξετάζει αν έρχεται σε προφανή αντίθεση με την υποχρέωση πίστης της μειοψηφίας και την απαγόρευση της κατάχρησης δικαιώματος. Ο έλεγχος της νομιμότητας του θέματος της ημερήσιας διάταξης σύμφωνα με τη θεωρία πρέπει να ερμηνεύεται στενά. Το ΔΣ οφείλει να ελέγχει και να αποκλείει θέματα με περιεχόμενο αδιαμφισβήτητα αντίθετο στον νόμο. Τυχόν προσχηματική άρνηση του εταιρικού οργάνου να προσθέσει τα θέματα με την αιτιολογία περί μη αρμοδιότητας της ΓΣ θα πρέπει να αποφεύγεται˙ εκτός κι αν πρόδηλη, προκύπτει, η αναρμοδιότητά της. Σε κάθε περίπτωση: η  πλειοψηφία της  ΓΣ μπορεί να λάβει (ή όχι)      απόφαση επί των προσθέτων θεμάτων λαμβάνοντας θέση/απόφαση επί της αρμοδιότητάς της. Ενδεχόμενη καταχρηστικότητα ή ακυρωσία της απόφασης θα είναι πάντοτε ανοικτή προς διερεύνηση.

Το ΔΣ, πάντως, δεν δικαιούται να προβεί σε έλεγχο σκοπιμότητας της αίτησης.

(ε) …Ιδίως Ως Προς Τις Εισηγμένες ΑΕ: Αιτιολόγηση Ή Σχέδιο Απόφασης

Σε εταιρείες με μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά, προκειμένου να είναι παραδεκτή η αίτηση για την εγγραφή πρόσθετων θεμάτων στην ημερήσια διάταξη απαιτείται η πλήρωση ακόμη μιας προϋπόθεσης: η αίτηση να συνοδεύεται από αιτιολόγηση ή από σχέδιο απόφασης προς έγκριση στη ΓΣ (άρ. 141 §2 εδ. γ΄).

Αποτελέσματα (Νόμιμης) Άσκησης Δικαιώματος

Υπό την προϋπόθεση της νομότυπης άσκησης του σχετικού δικαιώματος από μέρους της μειοψηφίας, το ΔΣ υποχρεούται να προβεί στην εγγραφή των θεμάτων στην Ημερήσια Διάταξη της ήδη συγκληθείσας ΓΣ.

Τα πρόσθετα θέματα πρέπει να δημοσιεύονται ή γνωστοποιούνται τουλάχιστον επτά (7) ημέρες πριν από την συνεδρίαση της ΓΣ. Τούτο, λαμβάνει χώρα με ευθύνη των μελών του ΔΣ, ενώ πρέπει να τηρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις δημοσιότητας (δημοσίευση πρόσκληση ΓΣ, άρ. 122 -άρ. 141 §2 εδ. β΄).

Αν το ΔΣ διαπιστώσει τη μη νομότυπη ή προσήκουσα άσκηση του δικαιώματος, δεν οφείλει (δικαιούται όμως) να προβεί στην προσθήκη των θεμάτων στην Ημερήσια Διάταξη. Η υποχρέωση του ΔΣ εκπληρώνεται με την προσθήκη των σχετικών θεμάτων. Με τούτη, δε, εξαντλείται και το σχετικό δικαίωμα της μειοψηφίας.

…Ιδίως Ως Προς Τις Εισηγμένες ΑΕ

Ως προς τις υποχρεώσεις δημοσιότητας, σε εταιρείες με μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά, εντοπίζονται οι ακόλουθες διαφοροποιήσεις. Η αναθεωρημένη ημερήσια διάταξη δημοσιοποιείται κατά τον ίδιο τρόπο όπως η προηγούμενη ημερήσια διάταξη, δεκατρείς (13) ημέρες πριν από την ημερομηνία της ΓΣ. Ταυτόχρονα, τίθεται στη διάθεση των μετόχων στον διαδικτυακό τόπο της εταιρείας, μαζί με την αιτιολόγηση ή το σχέδιο απόφασης που έχει υποβληθεί από τους μειοψηφούντες μετόχους (κατά τα προβλεπόμενα στην §4 του άρ. 123 -άρ. 141 §2 εδ. γ΄).

Ωστόσο, η υποχρέωση δημοσίευσης δεκατρείς (13)  ημέρες πριν τη ΓΣ σε συνδυασμό με την προθεσμία του, κατ’ ελάχιστον, 15μέρου πριν τη ΓΣ για την περιέλευση της αίτησης περί προσθήκης θεμάτων στην ημερήσια διάταξη, καθιστά ασφυκτική την προθεσμία των δύο εργάσιμων ημερών για την πρόσκληση σύγκλησης του ΔΣ. Στην περίπτωση αυτή, το ΔΣ θα πρέπει να συγκαλείται άμεσα.

Συνέπειες Παράλειψης Προσθήκης Των Θεμάτων

Σε περίπτωση που το ΔΣ -παρά την υποχρέωσή του- δεν προβεί σε (προσήκουσα) προσθήκη των σχετικών θεμάτων στην Ημερήσια Διάταξη της ήδη συγκληθείσας ΓΣ, υπέχει, υπό προϋποθέσεις, αστική (άρ. 914 ΑΚ) και ποινική ευθύνη (:κατ’ έγκληση των αιτούντων-άρ. 180  περ.1).

Στην περίπτωση που τα πρόσθετα θέματα δεν δημοσιευθούν στην ημερήσια διάταξη, οι αιτούντες μέτοχοι δικαιούνται να ζητήσουν την αναβολή της ΓΣ, είτε για ορισμένα θέματα είτε εξ ολοκλήρου (κατά την §5 του άρ. 141). Ακολούθως, να προβούν οι ίδιοι στη δημοσίευση, με δαπάνες της εταιρείας, τηρώντας τις προαναφερόμενες προϋποθέσεις δημοσιότητας (άρ. 141 §2 εδ. δ΄). Αν, όμως, παραλείψουν τη σχετική δημοσίευση, στη μετ’ αναβολή ΓΣ δεν μπορούν να ζητήσουν εκ νέου την αναβολή της. Η δυνατότητα αναβολής, παρά την κατάργησή της, επαναφέρεται στο ισχύον καθεστώς (βλ. σχετικά Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 141).

Τέλος: (α) στην περίπτωση πραγματοποίησης της ΓΣ παρά τη μη δημοσίευση των πρόσθετων θεμάτων και την υποβολή αιτήματος αναβολής της, καθώς και (β) στην περίπτωση ελαττωμάτων στη διαδικασία δημοσίευσης, η ληφθείσα από τη ΓΣ απόφαση είναι ακυρώσιμη (άρ. 137 §1).

Επί Εισηγμένων ΑΕ: Δικαίωμα Υποβολής Σχεδίων Αποφάσεων Για Θέματα ΓΣ

Πέραν του ως άνω δικαιώματος, προβλέπεται, επίσης, ότι σε εταιρείες με μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά, μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου, έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν σχέδια αποφάσεων για θέματα που περιλαμβάνονται στην αρχική ή την τυχόν αναθεωρημένη (μετά την προσθήκη θεμάτων εξαιτίας της άσκησης του ως άνω δικαιώματος) Ημερήσια Διάταξη ΓΣ (άρ. 141 §3 εδ. α΄).

Το εν λόγω δικαίωμα υφίσταται και επί ιδιαίτερων συνελεύσεων κατηγοριών μετόχων. Ωστόσο δεν μπορεί να ασκηθεί στο πλαίσιο τυχόν μετ’ αναβολή ΓΣ.

Σκοπός Δικαιώματος

Το συγκεκριμένο δικαίωμα σκοπεί στην πληρέστερη και αποτελεσματικότερη πληροφόρηση των μετόχων των εισηγμένων εταιρειών επί των θεμάτων της Ημερήσιας Διάταξης της ΓΣ. Μέσω αυτού, επίσης, οι μέτοχοι μειοψηφίας μπορούν να προβάλλουν, ευχερέστερα, ευκρινέστερα, περισσότερο συγκροτημένα και αποτελεσματικά, τα επιχειρήματά τους επί των θεμάτων που πρόκειται να συζητηθούν. Η διαφάνεια επί της συζήτησης των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης ενισχύεται˙ οι μέτοχοι είναι, εν τέλει, σε θέση να ασκήσουν περισσότερο αποτελεσματικά το δικαίωμα ψήφου τους, ύστερα από βέλτιστη ενημέρωσή τους.

Προϋποθέσεις Άσκησης Δικαιώματος

Η νομότυπη άσκηση του σχετικού δικαιώματος απαιτεί την τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων. Συνοπτικά:

(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου & Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του σχετικού δικαιώματος προϋποθέτει συγκέντρωση ποσοστού ίσου με το 1/20 (ή έως του 1/40 εφόσον προβλέπεται, τούτο, καταστατικά) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Η απόδειξη της μετοχικής τους ιδιότητας θα πρέπει να αποδεικνύεται, και στην προκειμένη περίπτωση,  με κάθε πρόσφορο μέσο.

(β) Περιέλευση Αίτησης Στο ΔΣ – Σχετική Προθεσμία

Η σχετική αίτηση πρέπει να περιέλθει στο διοικητικό συμβούλιο επτά (7)  τουλάχιστον ημέρες πριν από την ημερομηνία της ΓΣ (άρ. 141 §3 εδ. β΄).

Αποτελέσματα Άσκησης Δικαιώματος

Το ΔΣ εξετάζει τη νομότυπη άσκηση του δικαιώματος και την συμφωνία των σχεδίων των αποφάσεων με όσα ο νόμος ορίζει και τα χρηστά ήθη επιβάλλουν (άρ. 141 §4).

Εφόσον η αίτηση είναι νόμιμη και υποβληθεί προσηκόντως, το ΔΣ υποχρεούται να θέσει στη διάθεση των μετόχων τα εν λόγω σχέδια τουλάχιστον έξι (6) ημέρες πριν την ημερομηνία της ΓΣ (κατά τα οριζόμενα στην §3 του άρ. 123 -άρ. 141 §3 εδ. β΄).

Αν τα σχέδια αποφάσεων δεν τεθούν στη διάθεση των μετόχων, δεν υφίσταται δυνατότητα δικαστικού καταναγκασμού των μελών του ΔΣ, προκειμένου να προβούν στη σχετική ενέργεια. Υπέχουν, όμως (υπό τις προϋποθέσεις του νόμου-914ΑΚ)  αστική ευθύνη. Επίσης, η απόφαση που, εν συνεχεία, ληφθεί από τη ΓΣ θα είναι ακυρώσιμη (άρ. 137 §1).

 

Στα δικαιώματα της «μικρής» λεγόμενης μειοψηφίας (1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου ή έως 1/40-εφόσον υφίσταται σχετική καταστατική ρύθμιση) εντάσσεται το δικαίωμα των μετόχων για εγγραφή πρόσθετων θεμάτων στην Ημερήσια Διάταξη της ΓΣ. Επίσης (επί εισηγμένων μόνον) το δικαίωμα υποβολής σχεδίων αποφάσεων αναφορικά με τα θέματα, τα οποία πρόκειται να συζητηθούν στο πλαίσιο της ΓΣ. Η άσκηση των εν λόγω δικαιωμάτων (παρότι πάντοτε ενοχλητική για την πλειοψηφία πρέπει να) σκοπεί στην υποβοήθηση της διαφάνειας και, εν τέλει, στην προαγωγή των συμφερόντων της ΑΕ. Για τούτο τίθενται εύλογοι φραγμοί όταν είτε δεν ασκούνται νομότυπα είτε ασκούνται  καταχρηστικά. Περισσότερο πάντως σύνηθες είναι το δικαίωμα αναβολής λήψης απόφασης ΓΣ, για το οποίο επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το άρθρο Ακυρωσία Αποφάσεων ΓΣ: Μη Χορήγηση Οφειλόμενων Πληροφοριών & Κατάχρηση Εξουσίας Πλειοψηφίας αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ», «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες» και «Μετοχές και μέτοχοι ΑΕ». Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση 

Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης