Ποινικές ευθύνες από άρνηση  πληροφόρησης σε ΓΣ

(άρθρο 180 §3 ν.4548/2018)

 

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με τα αδικήματα που αφορούν τις συνελεύσεις των μετόχων και των ομολογιούχων (άρ. 180). Μεταξύ αυτών οι ποινικές ευθύνες οι συναφείς με τη (μη νόμιμη) συμμετοχή σε ΓΣ ή της συνέλευσης των ομολογιούχων˙ το αδίκημα της παράλειψης σύγκλησης ΓΣ ή της συνέλευσης των ομολογιούχων˙  το αδίκημα της μη συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξη της ΓΣ˙  το αδίκημα, τέλος, που τελείται από τη (μη νόμιμη) συμμετοχή σε ΓΣ Μετόχων ή της συνέλευσης των ομολογιούχων. Τελευταίο αδίκημα στην παραπάνω ενότητα, μάλλον συνηθέστερο όμως, είναι το αδίκημα που προκύπτει από την παραβίαση της υποχρέωσης για παροχή πληροφοριών στη ΓΣ στο πλαίσιο άσκησης δικαιώματος μειοψηφίας.

Το Δικαίωμα Πληροφόρησης Των Μετόχων Μειοψηφίας

Η μετοχική ιδιότητα συνοδεύεται από σειρά δικαιωμάτων, τα οποία μας έχουν απασχολήσει-στο σύνολό τους. Μεταξύ αυτών εντάσσονται τα δικαιώματα μειοψηφίας για τα οποία έχουν προβλεφθεί αναλυτικές ρυθμίσεις. Κι είναι τούτο κατανοητό καθώς αποτελεί ειδική μέριμνα του νομοθέτη η προστασία των συμφερόντων των μετόχων της μειοψηφίας, οι οποίοι λόγω του εκπροσωπούμενου στο μετοχικό κεφάλαιο ποσοστού τους δεν διαθέτουν δυνατότητα αποφασιστικής επιρροής στη λήψη των αποφάσεων.

Προς αντιστάθμισμα της μειωμένης δυναμικής και αποτελεσματικότητας της μειοψηφίας για λήψη των αποφάσεων, οι μέτοχοι μειοψηφίας εξοπλίζονται με τα δικαιώματα του άρθρου 141 του ν.4548/2018. Ανάμεσα σε αυτά εντάσσονται συγκεκριμένα δικαιώματα πληροφόρησης. Αυτά αποσκοπούν στην αποτελεσματικότερη άσκηση του δικαιώματος ψήφου. Μέσω της παροχής ολοκληρωμένης ενημέρωσης για τα εταιρικά ζητήματα, επιδιώκεται η προσέγγιση ενός πληρέστερου επιπέδου γνώσεων για τα εταιρικά πεπραγμένα. Η ενημέρωση αυτή και η συνεπαγόμενη αποτελεσματικότερη άσκηση δικαιώματος ψήφου οδηγεί παράλληλα στην ενίσχυση της συμμετοχής των μετόχων στην εταιρική ζωή και στην προστασία των συμφερόντων τους.

Ο νομοθέτης μερίμνησε όχι μόνο με την πρόβλεψή τους αλλά και με την εξασφάλιση της ικανοποίησής τους. Θεσπίζεται, όπως έχουμε ήδη διαπιστώσει, η δυνατότητα προσφυγής στα αρμόδια δικαστήρια  για την ικανοποίηση του δικαιώματος πληροφόρηση των μετόχων μειοψηφίας. Ανεξάρτητα, πάντως από τη συγκεκριμένη δικαστική οδό, δεν αποκλείονται αστικές ευθύνες των μελών του ΔΣ που όφειλαν να εκπληρώσουν το αντίστοιχο δικαίωμα. Υφίστανται, όμως, και οι ποινικές ευθύνες…

Το Αδίκημα Της Παραβίασης Υποχρέωσης για Παροχή Πληροφόρησης κατ’ άρθρο 141 ν.4548/2018

Συμπληρωματικά με τα υπόλοιπα μέτρα που είναι δυνατό να ληφθούν για την ικανοποίηση των δικαιωμάτων μειοψηφίας προβλέπονται ποινικές κυρώσεις για την παραβίαση υποχρέωσης για παροχή πληροφόρησης.

Έννομο Αγαθό

Προστατευόμενο έννομο αγαθό του συγκεκριμένου αδικήματος αποτελεί το ατομικό δικαίωμα του μετόχου για ενημέρωση. Κάθε μέτοχος – με την προϋπόθεση συγκέντρωσης του προβλεπόμενου στον νόμο ποσοστού – διαθέτει το δικαίωμα για πληροφόρηση.

Αντικειμενική Υπόσταση

(α) Υποκείμενο

Η αίτηση για την παροχή πληροφόρησης μπορεί να απευθύνεται είτε προς την ΑΕ είτε στον Πρόεδρο του ΔΣ είτε σε όλα τα μέλη του-ανάλογα με τη φύση και το περιεχόμενο ενός εκάστου δικαιώματος πληροφόρησης. Υπόχρεα πρόσωπα, ωστόσο, για την παροχή της ενημέρωσης είναι τα μέλη του ΔΣ στο σύνολό τους. Επομένως, δράστες του συγκεκριμένου αδικήματος είναι δυνατό να είναι μόνον πρόσωπα που διαθέτουν την ιδιότητα του μέλους του ΔΣ και φέρουν την σχετική υποχρέωση. Πρόκειται για γνήσιο ιδιαίτερο αδίκημα, καθώς όταν ελλείπει η σχετική ιδιότητα δεν πληρούται η αντικειμενική υπόσταση του.

(β) Αξιόποινη Συμπεριφορά

Τα δικαιώματα πληροφόρησης που προβλέπονται στο άρθρο 141 του ν.4548/2018 είναι τα εξής:

(α) δικαίωμα πληροφόρησης επί των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης (άρ.141 §6 εδ. α’),

(β) δικαίωμα πληροφόρησης για καταβολές και παροχές προς τα μέλη του ΔΣ ή τους διευθυντές της ΑΕ (άρ.141 §6 εδ. γ’),

(γ) δικαίωμα πληροφόρησης για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων (άρ.141 §7),

(δ) δικαίωμα για το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου και τις μετοχές (άρ.141 §10) και

(ε) δικαίωμα χορήγησης πίνακα μετόχων (άρ.141 §11).

Προαπαιτούμενο για την στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος αποτελεί η νόμιμη και εμπρόθεσμη άσκηση ενός από τα  παραπάνω αδικήματα πληροφόρησης. Εφόσον έχει ασκηθεί νομότυπα κάποιο από αυτά γεννάται υποχρέωση των μελών του ΔΣ για ενημέρωση. Εφόσον δεν έχει υποβληθεί νόμιμα η σχετική αίτηση δεν υφίσταται αντίστοιχη υποχρέωση˙ δεν νοείται, κατά συνέπεια, η πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης.

Το αδίκημα τελείται είτε με παράλειψη, δηλαδή με άρνηση πληροφόρησης (ρητή ή σιωπηρή) είτε με ενέργεια με τη χορήγηση ανακριβούς πληροφόρησης. Πρόκειται για στιγμιαίο έγκλημα και τελείται με την παρέλευση της προθεσμίας για ενημέρωση. Συγκεκριμένα για τα δικαιώματα που ικανοποιούνται εντός της ΓΣ (άρ.141 §6 εδ.α’  και §7) τα συναφή αδικήματα τελούνται εντός της συνεδρίασης και κατά τη διάρκειά της.

Υποκειμενική Υπόσταση

Η υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος πληρούται με την ύπαρξη στο πρόσωπο του δράστη οποιασδήποτε μορφής δόλου-ακόμα και ενδεχόμενου. Σημειώνεται ότι δεν αποκλείει το δόλο για παραβίαση της υποχρέωσης η επίκληση αποχρώντος ουσιώδους λόγου άρνησης.

Ειδικός Λόγος Άρσης Του Αδίκου

Όπως έχει αναλυθεί και στην αντίστοιχη αρθρογραφία μας, το ΔΣ δύναται να αρνηθεί την χορήγηση πληροφόρησης επικαλούμενο αποχρώντα ουσιώδη λόγο άρνησης. Αυτή η δυνατότητα έρχεται σε αντιστάθμισμα με τα εκτεταμένα δικαιώματα των μετόχων για πληροφόρηση με σκοπό την προστασία των εταιρικών συμφερόντων. Στην περίπτωση που, πράγματι, υφίσταται αποχρών ουσιώδης λόγος άρνησης τα μέλη του ΔΣ δεν οφείλουν να παράσχουν ενημέρωση. Αίρεται, λοιπόν, το άδικο της παράλειψης/άρνησης πληροφόρησης.

Συρροή

Το εξεταζόμενο αδίκημα είναι δυνατό να συρρέει με το αδίκημα της απάτης (386 ΠΚ), της απατηλής πρόκλησης βλάβης (389 ΠΚ), της απιστίας (390 ΠΚ) και της υπεξαγωγής εγγράφων (334 ΠΚ).

Ποινική Κύρωση

Το συγκεκριμένο αδίκημα είναι πλημμέλημα και τιμωρείται με χρηματική ποινή από 5.000 μέχρι 15.000 ευρώ.

Δικονομικά

Πρόκειται για κατ’ έγκληση διωκόμενο αδίκημα. Αρμόδιο καθ’ ύλην είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο (άρ.115 ΚΠοινΔ).

Δικαιούχος υποβολής της έγκλησης είναι ο μέτοχος που προέβη στην άσκηση δικαιώματος πληροφόρησης και το οποίο δεν ικανοποιήθηκε. Η τρίμηνη προθεσμία υποβολής της έγκλησης εκκινεί από την παρέλευση της προθεσμίας για πληροφόρηση ή από τη ρητή/σιωπηρή άρνηση των μελών του ΔΣ. Ωστόσο, αν τα μέλη του ΔΣ κατά την άρνηση πληροφόρησης επικαλέστηκαν αποχρώντα ουσιώδη λόγο για την συγκεκριμένη άρνησή τους το σημείο έναρξης της τρίμηνης προθεσμίας τοποθετείται σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο. Σε αυτήν την περίπτωση η προθεσμία ξεκινά από την παρέλευση της προθεσμίας για συμμόρφωση με το διατακτικό της δικαστικής απόφασης για παροχή ενημέρωσης. Αν οι αιτούντες μέτοχοι πληροφορήθηκαν εκ των υστέρων ότι ο λόγος άρνησης ήταν ανακριβής ή ότι η πληροφόρηση ήταν ψευδής, η προθεσμία υποβολής έγκλησης εκκινεί από το χρονικό σημείο πληροφόρησής τους για το ανακριβές/ψευδές του λόγου/πληροφόρησης.

Οι μέτοχοι που υπέβαλαν νομότυπα και εμπρόθεσμα αίτημα πληροφόρησης είναι άμεσα παθόντες του αδικήματος. Καθώς διαθέτουν το δικαίωμα πληροφόρησης, το οποίο με την τέλεση του αδικήματος, θίγεται, δύνανται να προβούν σε υποβολή δήλωσης για υποστήριξη της κατηγορίας και παράστασης πολιτικής αγωγής.

 

Οι μέτοχοι μειοψηφίας στερούνται του δικαιώματος να λαμβάνουν καθοριστικές αποφάσεις για το μέλλον της εταιρείας. Και τούτο μοιάζει απολύτως (φυσιο)λογικό καθώς η βασική αρχή που διαπνέει την λειτουργία της ΑΕ είναι πως «η πλειοψηφία διοικεί, η μειοψηφία ελέγχει». Για την άσκηση όμως των δικαιωμάτων της μειοψηφίας αναγκαία είναι, μεταξύ άλλων, η παροχή της πληροφόρησης που ο νόμος επιβάλλει και προβλέπει. Είναι συνήθη φαινόμενα αλαζονείας κατά την λειτουργία της ΑΕ αντιστοιχιζόμενα (όταν υφίστανται) μ’ εκείνον που διαθέτει την πλειοψηφία στο μετοχικό της κεφάλαιο. Για την ανάσχεσή τους προβλέπονται, μεταξύ άλλων, ποινικές κυρώσεις σε βάρος εκείνων που αρνούνται την ικανοποίησή τους. Χρειάζεται, για τούτο, ιδιαίτερη προσοχή σ’ εκείνους που καλούνται να αποφασίσουν για την παροχή ή μη της νομοτύπως αιτούμενης πληροφόρησης από δικαιούχους μετόχους μειοψηφίας. Η άρνηση παροχής της καθώς και η περιορισμένη ή ανακριβής πληροφόρηση δεν είναι χωρίς (και ποινικές) κυρώσεις.-

 

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

Ποινικές Ευθύνες Συναφείς με Συμμετοχή Σε ΓΣ Μετόχων και Ομολογιούχων

(άρθρο 180 §2 ν.4548/2018)

Μας απασχόλησε, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, αδίκημα της παράλειψης σύγκλησης ΓΣ ή της συνέλευσης των ομολογιούχων˙ εκείνο, επίσης, της μη συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξή τους. Στον κύκλο των αδικημάτων που συνδέονται με τις συνελεύσεις μετόχων και των ομολογιούχων εντάσσεται κι εκείνο της παράνομης συμμετοχής στις εργασίες τους καθώς επίσης και της παράνομης ψήφου κατά τη διαδικασία της λήψης των αποφάσεων στο πλαίσιο αυτών. Η συμμετοχή μη δικαιούχου προσώπου στις εν λόγω συνελεύσεις κι ακόμα περισσότερο, η ψήφος του έχει άμεσο αντίκτυπο στις αποφάσεις που λαμβάνονται κατά τις εργασίες τους. Για την αποτροπή τέτοιων ενεργειών, που αξιολογούνται ως ιδιαιτέρως βλαπτικές, ο νομοθέτης αποφάσισε την ποινικοποίησή τους. Περί αυτών το παρόν!

Το Δικαίωμα Συμμετοχής Και Ψήφου Στις Συνελεύσεις

Άρρηκτα συνδεδεμένα με τη μετοχική ιδιότητα (και, αντίστοιχα, την ιδιότητα του ομολογιούχου ΑΕ) είναι, σύμφωνα με όσα στο προοίμιο αναφέρθηκαν, το δικαίωμα συμμετοχής στις συναφείς συνελεύσεις και το δικαίωμα ψήφου. Η ΓΣ ως ανώτατο εταιρικό όργανο εκφράζει τη βούλησή της μέσω των αποφάσεων που λαμβάνονται κατόπιν ψηφοφορίας, στην οποία συμμετέχουν οι μέτοχοι που παρίστανται˙ αυτονοήτως όσοι δικαιούνται να συμμετάσχουν και να ψηφίσουν. Εκτός από τα μέλη του ΔΣ, τους ελεγκτές (άρ.127 §1) αλλά και τα πρόσωπα που έχουν λάβει σχετική άδεια από τον Πρόεδρο (άρ.127 §2) δικαίωμα συμμετοχής στη ΓΣ διαθέτουν μόνον οι μέτοχοι και οι εκπρόσωποί τους (άρ.124). Το δικαίωμα συμμετοχής στη ΓΣ δεν ταυτίζεται με το δικαίωμα ψήφου. Οι μέτοχοι, λ.χ., που είναι κύριοι προνομιούχων μετοχών χωρίς δικαίωμα ψήφου έχουν μεν δικαίωμα συμμετοχής όχι όμως και δικαίωμα ψήφου. Γι’ αυτό και δεν υπολογίζονται στο ποσοστό της απαρτίας. Επίσης, δικαίωμα συμμετοχής και ψήφου στη ΓΣ έχουν οι επικαρπωτές και οι ενεχυριαστές-εφόσον βέβαια δεν υφίσταται διαφορετική συμφωνία, όπως έχει αναλυθεί και σε προηγούμενη αρθρογραφία μας.

Οι εκπλήρωση των προϋποθέσεων συμμετοχής στη ΓΣ και στις συνελεύσεις των ομολογιούχων καθώς και η άσκηση του δικαιώματος ψήφου αποτελούν βασικούς (κατ’ ακρίβεια: τους περισσότερο σημαντικούς) παράγοντες της εύρυθμης λειτουργίας των συνελεύσεων μετόχων και ομολογιούχων. Μοιάζει, επομένως, απολύτως λογική η επιλογή του νομοθέτη για την ποινικοποίηση της παράνομης συμμετοχής και ψήφου κατά τις εργασίες τους.

Έννομο Αγαθό

Η συνέλευση των μετόχων αποτελεί το ανώτατο εταιρικό όργανο της ΑΕ και οι αποφάσεις της εκφράζουν τη βούληση της εταιρείας. Η πλημμελής διεξαγωγή της έχει συνέπειες στην πορεία της και τις εργασίες της. Προστατευόμενο, λοιπόν, έννομο αγαθό του εν λόγω αδικήματος αποτελεί η εύρυθμη λειτουργία της εταιρείας.

Αντικειμενική υπόσταση

Υποκείμενο

Πρόκειται για κοινό αδίκημα. Και τούτο γιατί είναι δυνατό να τελεσθεί από κάθε πρόσωπο, που δεν έχει νόμιμο δικαίωμα συμμετοχής και ψήφου στη ΓΣ των μετόχων και στη συνέλευση των Ομολογιούχων.

Αξιόποινη Συμπεριφορά

Πρόκειται για στιγμιαίο αδίκημα: ο χρόνος τέλεσης τοποθετείται την ημέρα και ώρα της συνεδρίασης. Η αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος πληρούται με δύο τρόπους: είτε με την παράνομη συμμετοχή στις εργασίες των συναφών συνεδριάσεων είτε/και με την χωρίς σχετικό δικαίωμα ψήφιση κατά τις εργασίες των συνελεύσεων.

Το αδίκημα τελείται με συμμετοχή προσώπου σε ΓΣ, ο οποίος μολονότι δεν είναι μέτοχος, εμφανίζεται και λειτουργεί ως τέτοιος. Η αντικειμενική υπόσταση του εν λόγω αδικήματος πληρούται και στην περίπτωση που κάποιος εμφανίζεται ως εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος μετόχου, μολονότι δεν είναι στην πραγματικότητα. Ακόμα, είναι νοητή η τέλεση του αδικήματος σε περίπτωση συμμετοχής μετόχου στη ΓΣ για περισσότερο αριθμό μετοχών από αυτόν που πραγματικά διαθέτει υπό την κυριότητά του. Αδιάφορος είναι ο τρόπος συμμετοχής. Πρόκειται για αδίκημα τόσο σε περίπτωση συμμετοχής σε συνέλευση διά ζώσης όσο και εξ αποστάσεως. Υφίστανται συγκεκριμένες διαδικαστικές προϋποθέσεις συμμετοχής στις συνεδριάσεις (άρ.124). Συναφείς προϋποθέσεις είναι δυνατόν να θεσπιστούν με καταστατική ρύθμιση. Εφόσον δεν εκπληρωθούν οι εν λόγω προϋποθέσεις, ο μέτοχος συμμετέχει παράνομα στη ΓΣ.

Σχετικά με τον έτερο τρόπο τέλεσης του αδικήματος (:άσκηση δικαιώματος ψήφου από μη δικαιούχο): Το πρόσωπο που δεν είναι μέτοχος, συμμετέχει στη ΓΣ και ψηφίζει παράνομα για τον ίδιο αριθμό μετοχών, τελεί μια φορά το αδίκημα (υπαλλακτικώς μικτό). Όταν, ωστόσο, ο δράστης συμμετέχει για διαφορετικό (μεγαλύτερο) αριθμό μετοχών από εκείνες για τις οποίες ψηφίζει, τελεί δύο φορές το αδίκημα.

Είναι δυνατό να είναι νόμιμη η συμμετοχή σε συνέλευση μετόχων ή ομολογιούχων, παράνομη όμως η συμμετοχή στη διαδικασία της ψηφοφορίας. Πρόκειται για την περίπτωση μετόχου κυρίου προνομιούχων μετοχών χωρίς δικαίωμα ψήφου. Για την περίπτωση, αντίστοιχα, επικαρπωτή, ψιλού κυρίου, ενεχυρούχου δανειστή ή οφειλέτη κατά παράβαση όσων ο νόμος ή η σχετική σύμβαση προβλέπει. Επιπλέον, το έγκλημα τελείται και με άσκηση δικαιώματος ψήφου για περισσότερες μετοχές από αυτές που διαθέτει στην πραγματικότητα.

Τόπος τέλεσης είναι ο τόπος διεξαγωγής της συνεδρίασης.

Υποκειμενική Υπόσταση

Η υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος πληρούται με την ύπαρξη στο πρόσωπο του δράστη τουλάχιστον άμεσου δόλου β’ βαθμού (γνωρίζω το αποτέλεσμα και, χωρίς να το επιδιώκω, το αποδέχομαι). Ο ενδεχόμενος δόλος δεν αρκεί για την τέλεση του αδικήματος. Απαιτείται γνώση σχετικά με την ανυπαρξία δικαιώματος συμμετοχής ή/και (κατά περίπτωση) ψήφου. Κρίσιμη είναι η γνώση όσον αφορά τα πραγματικά περιστατικά. Στην περίπτωση που το πρόσωπο πλανάται ως προς το είδος των μετοχών (πχ ότι πρόκειται για κοινές ενώ διαθέτει προνομιούχες μετοχές χωρίς δικαίωμα ψήφου), υφίσταται πραγματική πλάνη στο πρόσωπό του, η οποία αποκλείει τον δόλο.

Συρροή

Τα εξεταζόμενα αδικήματα είναι δυνατό να συρρέουν με το αδίκημα της απάτης (386 ΠΚ), της απατηλής πρόκλησης βλάβης (389 ΠΚ) και της διατάραξης οικιακής ειρήνης (334 ΠΚ).

Ποινική Κύρωση

Το συγκεκριμένο αδίκημα είναι πλημμέλημα και τιμωρείται με χρηματική ποινή από 5.000 μέχρι 15.000 ευρώ.

Δικονομικά

Το συγκεκριμένο αδίκημα διώκεται αυτεπαγγέλτως. Αρμόδιο καθ’ ύλην είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο (άρ.115 ΚΠοινΔ). Υποστηρίζεται ότι στην περίπτωση συμμετοχής και ψήφου σε ΓΣ ή συνέλευση ομολογιούχων με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό ετέρου μετόχου ή ομολογιούχου και πραγματικού δικαιούχου, άμεσα παθών είναι ο εν λόγω μέτοχος. Αν συμβαίνει αυτό, είναι δυνατή η υποβολή εκ μέρους του έγκλησης. Στην τελευταία μάλιστα περίπτωση νοείται και υποβολή δήλωσης για υποστήριξη της κατηγορίας.

Η (μη νόμιμη) συμμετοχή στη ΓΣ των μετόχων ή στη συνέλευση των Ομολογιούων καθώς και η ψήφιση κατά τις εργασίες τους δεν θεωρείται ιδιαίτερα πιθανό να συμβεί. Και τούτο γιατί κατά την έναρξη των εργασιών τους διενεργείται έλεγχος των παρισταμένων ως μετόχων ή αντιπροσώπων τους. Στην αδόκητη, πάντως, περίπτωση που συμβεί μια τέτοια (μη νόμιμη) συμμετοχή ή άσκηση δικαιώματος ψήφου απειλούνται ποινικές κυρώσεις για τον δράστη. Ποινικές κυρώσεις απειλούνται, επίσης, σε περίπτωση άρνησης της παροχής των πληροφοριών που δικαιούνται να λάβουν οι μέτοχοι στο πλαίσιο άσκησης του δικαιώματος μειοψηφίας τους. Περί αυτού, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

Ποινικές Ευθύνες Συναφείς Με  Σύγκληση ΓΣ Μετόχων & Ομολογιούχων

(άρθρο 180 §1 ν.4548/2018)

 

Μας απασχόλησαν, ήδη, τα αδικήματα που συνδέονται με ψευδείς ή παραπλανητικές δηλώσεις προς το κοινό, με παραβάσεις μελών του ΔΣ και των ελεγκτών˙ κι εκείνα, επίσης, που συνδέονται με την εύρυθμη λειτουργία της ΑΕ. Θα μας απασχολήσουν, στη συνέχεια, τα αδικήματα που συνδέονται με τις ΓΣ των  μετόχων και των ομολογιούχων. Και ειδικότερα, όσον αφορά το παρόν, τα αδικήματα που προκύπτουν από την παράλειψη σύγκλησης ΓΣ μετόχων ή ομολογιούχων καθώς και την παράλειψη συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξή τους.

Εισαγωγικά

Έχει, ήδη, επισημανθεί ο εξαιρετικά σημαντικός ρόλος της ΓΣ στην πορεία της ΑΕ ως το ανώτατο εταιρικό της όργανο. Εντός αυτής, εξάλλου, λαμβάνονται οι κρισιμότερες αποφάσεις για την πορεία της εταιρείας. Εύλογα, επομένως, επέλεξε ο νομοθέτης να διασφαλίσει και επιβάλλει τη νομότυπη διεξαγωγή της με την απειλή κυρώσεων  για την περίπτωση της παράλειψης σύγκλησης συνεδρίασης ΓΣ μετόχων και Ομολογιούχων˙ επίσης για την παράλειψη της συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξή τους (άρ. 180 §1).

Έννομο Αγαθό

Προστατευόμενο έννομο αγαθό του αδικήματος είναι η εμπιστοσύνη στην ορθή λειτουργία της ΑΕ.  Προστατεύεται, συγκεκριμένα, η ορθή και απρόσκοπτη διεξαγωγή των συνελεύσεων. Πρόκειται για υπερατομικό έννομο αγαθό. Όταν. όμως, η παράλειψη σύγκλησης ή συμπερίληψης θέματος συνιστά, ταυτόχρονα, μη ικανοποίηση των αντίστοιχων δικαιωμάτων της μειοψηφίας για σύγκληση και προσθήκη θέματος στην Ημερήσια Διάταξη, τότε βάλλονται άμεσα τα συγκεκριμένα δικαιώματα. Θα πρόκειται, στην περίπτωση αυτή, για προστατευόμενο ατομικό έννομο αγαθό.

Αντικειμενική υπόσταση

Υποκείμενο

Πρόκειται για κοινό αδίκημα: η διάταξη δεν απαιτεί συγκεκριμένη ιδιότητα στο πρόσωπο του αυτουργού. Στην πραγματκότητα, ωστόσο, τα αρμόδια πρόσωπα σύγκλησης προσδιορίζονται ρητά στον νόμο. Η ΓΣ συγκαλείται από το ΔΣ. Αποτελεί, μάλιστα, αποκλειστική αρμοδιότητα του (άρ.121 §1) και δεν είναι δυνατή η ανάθεσή της σε υποκατάστατο πρόσωπο. Κατ’ εξαίρεση, στην περίπτωση πτώχευσης της ΑΕ, αρμόδιος για την σύγκληση της ΓΣ είναι ο σύνδικος. Τη ΓΣ ανωνύμων εταιρειών  που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης ή ειδικής εκκαθάρισης μπορεί να συγκαλέσουν και ο ειδικός διαχειριστής ή ο ειδικός εκκαθαριστής, αντίστοιχα. Επίσης, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και επί αδράνειας του ΔΣ, με την υποχρέωση σύγκλησης βαρύνονται οι ελεγκτές της εταιρείας (άρ.119 §4).

Όσον αφορά τη συνέλευση των ομολογιούχων, αρμόδιος να τη συγκαλέσει είναι ο εκπρόσωπός τους ή το εκάστοτε αρμόδιο όργανο της εταιρείας (κατ’ αρ. 63).

Σύγκληση της ΓΣ είναι δυνατή με πρωτοβουλία των μετόχων της μειοψηφίας ασκώντας δικαίωμα υποβολής αιτήματος για σύγκλησή της (άρ.141 §1). Επί αδράνειας του ΔΣ για σύγκληση εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών, οι αιτούντες μέτοχοι δικαιούνται να προβούν οι ίδιοι σε σύγκληση της ΓΣ. Σε αυτήν την περίπτωση, ωστόσο, δε νοείται ευθύνη των μετόχων. Η αρμοδιότητα και υποχρέωση σύγκλησης δεν μετατίθεται σε αυτούς. Αντιθέτως, οι αιτούντες μέτοχοι διαθέτουν δικαίωμα και όχι υποχρέωση για σύγκληση.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, και κατά λογική ακολουθία, υποκείμενα του αδικήματος είναι δυνατό να είναι, κατά περίπτωση, μέλη του ΔΣ, ο σύνδικος, ο ειδικός διαχειριστής ή ο ειδικός εκκαθαριστής και ο εκπρόσωπος των ομολογιούχων (ή, σε κάθε περίπτωση, το αρμόδιο πρόσωπο για τη σύγκληση της συνεδρίασης των ομολογιούχων).

Αξιόποινη Συμπεριφορά

Πρόκειται για γνήσιο έγκλημα παράλειψης, καθώς η αξιόποινη παράλειψη περιγράφεται στην ίδια τη διάταξη. Είναι πολύτροπο και τελείται με την παράλειψη σύγκλησης ή συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξη.

(α) Παράλειψη Σύγκλησης

Η αναφερόμενη συνέλευση είναι δυνατό να είναι Τακτική ή Έκτακτη. Όσον αφορά την παράλειψη σύγκλησης ΓΣ Μετόχων ή συνέλευσης Ομολογιούχων, πρόκειται για αδίκημα καθήκοντος. Ανωτέρω αναφέρθηκε ότι πρόκειται για γνήσιο έγκλημα παράλειψης. Παρ’ όλ’ αυτά, στο προστατευτικό πεδίο της διάταξης υποστηρίζεται (και ορθά) ότι εντάσσεται και η διά ενέργειας παρεμπόδιση συνεδρίασης. Το αποτέλεσμα της παράλειψης αλλά και της παρεμπόδισης είναι ταυτόσημο: η έλλειψη σύγκλησης κατά παράβαση των καθηκόντων των αρμοδίων/εμπλεκομένων προσώπων.

Στην περίπτωση της Τακτικής ΓΣ το αδίκημα τελείται με την παρέλευση της προθεσμίας για δημοσίευση της πρόσκλησης για συνεδρίαση πριν από την δέκατη ημερολογιακή ημέρα του ένατου μήνα μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσης. Όταν η ΓΣ πρέπει να συγκληθεί προς εκπλήρωση του δικαιώματος του μετόχου μειοψηφίας για σύγκληση ΓΣ (κατ’ αρ. 141§1), η σύγκληση πρέπει να λάβει χώρα εντός 20 ημερών από την επίδοση της αίτησης ενώ η ημερομηνία διεξαγωγής της ΓΣ πρέπει να λάβει χώρα εντός 45 ημερών. Το αδίκημα τελείται, επομένως, με την παρέλευση της προθεσμίας για σύγκληση της ΓΣ εντός 20 ημερών από την επίδοση της αίτησης. Επίσης με τον εκπρόθεσμο προσδιορισμό της διεξαγωγής της.

(β) Παράλειψη Συμπερίληψης Θέματος στην Ημερήσια Διάταξη

Υποστηρίζεται, αντίστοιχα-ορθά επίσης, όσον αφορά τη μη συμπερίληψη θέματος στην Ημερήσια Διάταξη, ότι τιμωρείται τόσο η μη προσθήκη όσο και η διαγραφή του ήδη προβλεπόμενου θέματος. Τα θέματα που δεν συμπεριλαμβάνονται μπορεί να ορίζονται ρητά στον νόμο (λ.χ.: έγκριση χρηματοοικονομικών καταστάσεων κατά την Τακτική ΓΣ) ή να ορίζονται στην αντίστοιχη αίτηση του μετόχου (άρ.141 §2).

Υποκειμενική υπόσταση

Αρκεί ακόμα και ο ενδεχόμενος δόλος για την πλήρωση της υποκειμενικής υπόστασης. Ο δόλος αποκλείεται, αν λάβει χώρα δημοσίευση πρόσκλησης, κατά παρέκκλιση, όμως, όσων ο νόμος προβλέπει (άρ. 141) για εκπλήρωση του δικαιώματος της μειοψηφίας, λόγω εσφαλμένης ενημέρωσης όσον αφορά την πραγματική ημερομηνία επίδοσης της αίτησης. Αν το υπόχρεο πρόσωπο γνώριζε την ημέρα επίδοσης αλλά υπολόγισε λανθασμένα προθεσμία για σύγκληση, η πλάνη είναι νομική. Σε αυτήν την περίπτωση το άδικο αίρεται μόνο στην περίπτωση που είναι συγγνωστή.

Συρροή

Τα εξεταζόμενα αδικήματα είναι δυνατό να συρρέουν με το αδίκημα της απάτης (386 ΠΚ), απατηλής πρόκλησης βλάβης (389 ΠΚ), απιστίας (390 ΠΚ), καταδολίευση δανειστών (397 ΠΚ).

Ποινική Κύρωση

Το συγκεκριμένο αδίκημα είναι πλημμέλημα και τιμωρείται με χρηματική ποινή από 5.000 μέχρι 15.000 ευρώ.

Δικονομικά

Το συγκεκριμένο αδίκημα διώκεται αυτεπαγγέλτως. Αρμόδιο καθ’ ύλην είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο (άρ.115 ΚΠοινΔ). Στην περίπτωση που η σύγκληση και η προσθήκη θέματος έπρεπε να λάβει χώρα στο πλαίσιο άσκησης δικαιώματος μειοψηφίας, το αδίκημα τελείται κατ’ έγκληση. Στην τελευταία μάλιστα περίπτωση νοείται και υποβολή δήλωσης για υποστήριξη της κατηγορίας.

 

 

Καθώς η ΓΣ είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ, είναι αυταπόδεικτη η σημασία και αξία εκείνης και των αποφάσεων που λαμβάνονται στο πλαίσιό της. Η παράλειψη της σύγκλησης της ΓΣ των Μετόχων και των Ομολογιούχων δεν θα μπορούσε να είναι χωρίς κυρώσεις για τα υπόχρεα πρόσωπα˙ αντίστοιχα και η παράλειψη συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξή τους. Λαμβανομένης, μάλιστα, υπόψη της σημασίας που αποδίδει ο νομοθέτης στα θέματα αυτά, η απειλή ποινικών κυρώσεων δεν φαντάζει ούτε περίεργη ούτε και υπερβολική. Η συμμετοχή ή ψήφος σε ΓΣ είναι, επίσης ποινικώς αξιολογήσιμη˙ και η άρνηση, αντίστοιχα, της παροχής πληροφοριών που δικαιούνται να λάβουν οι μέτοχοι στο πλαίσιο άσκησης του δικαιώματος μειοψηφίας τους. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).