Ετικέτα: Δικαιώματα Μειοψηφίας

Αίτηση Έκτακτου Ελέγχου Μικρής Μειοψηφίας & Επ. Κεφαλαιαγοράς

 (άρ. 142 §§ 1, 2 & 5 ν. 4548/2018)

Μας απασχόλησαν, ήδη, τα δικαιώματα που παρέχει ο νομοθέτης στους μετόχους της μειοψηφίας. Εδώ θα μας απασχολήσει ακόμα ένα σημαντικό προνόμιο, που τους παρέχει ο νομοθέτης για την εξασφάλιση της θέσης και δικαιωμάτων τους. Πρόκειται για την αίτηση Έκτακτου Ελέγχου της εταιρείας. Το συγκεκριμένο (σχετικά περιορισμένο) δικαίωμα αναγνωρίζεται στη μικρή μειοψηφία και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς καθώς και (ευρύτερο) στη μεγάλη μειοψηφία. Εδώ θα μας απασχολήσει το πρώτο.

Γενικά

Σκοπός

Σκοπός της αίτησης Έκτακτου Ελέγχου της εταιρείας αποτελεί η πληρέστερη ενημέρωση των μετόχων (και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς-όσον αφορά εισηγμένες εταιρείες) για τυχόν πλημμέλειες στη διοίκηση της εταιρείας, οι οποίες δεν εντοπίστηκαν κατά τον Τακτικό Έλεγχο. Επίσης, για συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων με σκοπό την άσκηση αγωγής αποζημίωσης στην περίπτωση πλημμελούς άσκησης των διαχειριστικών καθηκόντων από το ΔΣ, εξαιτίας της οποίας προκλήθηκε ζημία στην εταιρεία.

Διάκριση από Τακτικό Έλεγχο

Η διενέργεια έκτακτου ελέγχου αντιδιαστέλλεται με τον τακτικό έλεγχο. Ο τελευταίος αφορά τον έλεγχο της λογιστικής και διαχειριστικής κατάστασης της εταιρείας και τις χρηματοοικοικονομικές της καταστάσεις. Η διενέργεια του είναι κατά κανόνα υποχρεωτική και λαμβάνει χώρα σε διαρκή βάση από τους διορισμένους ελεγκτές της ΑΕ. Δεν ρυθμίζεται στον νόμο για τις ΑΕ (:ν.4548/2018) αλλά σε ειδικότερο νομοθέτημα (:ν.4449/2017).

Ο Τακτικός και ο Έκτακτος Έλεγχος σε κάποια σημεία τέμνονται. Συνιστούν, όμως, ανεξάρτητες διαδικασίες. Σημαντικό να σημειωθεί πως ο ένας έλεγχος δεν αποκλείει τον άλλο: η έγκριση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και της διαχείρισης του ΔΣ δεν αποκλείει τη διενέργεια Έκτακτου Ελέγχου. Υποστηρίζεται, μάλιστα (κι όχι άδικα), πως ο Έκτακτος Έλεγχος λειτουργεί συμπληρωματικά στον Τακτικό και καλύπτει όσες πτυχές εκφεύγουν του αντικειμένου και ορίων του τελευταίου.

Προϋποθέσεις

Υποβολή Αίτησης

Εκείνοι στους οποίους αναγνωρίζεται το συγκεκριμένο δικαίωμα οφείλουν να υποβάλουν αίτηση στο αρμόδιο δικαστήριο για τη διενέργεια Έκτακτου Ελέγχου και τον διορισμό ελεγκτών, που θα αναλάβουν το συγκεκριμένο έργο.

Δικαιούχοι

Δικαιούνται να υποβάλλουν αίτηση διενέργειας Έκτακτου Ελέγχου μέτοχοι της «μικρής» μειοψηφίας. Αναγκαία προϋπόθεση, επομένως, είναι να συγκεντρώνει/νουν ποσοστό ίσο, κατ’ ελάχιστο, με το 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου.

Θα πρέπει να υπογραμμισθεί, εκ περισσού, πως δεν μπορεί να προβεί στην άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος οποιοσδήποτε μέτοχος-αποκλειστικά και μόνο επειδή διαθέτει τη μετοχική ιδιότητα κι ανεξάρτητα από το ποσοστό του. Ο αποκλεισμός ενός τέτοιου ενδεχόμενου και η απαραίτητη συγκέντρωση ενός ελάχιστου ποσοστού αποκλείει τη διακινδύνευση κοινολόγησης απόρρητων πληροφοριών της εταιρείας σε οποιονδήποτε-και τον κάτοχο, έστω, μιας μετοχής της ΑΕ. Επιπλέον, με την πρόβλεψη ενός ελάχιστου ποσοστού εξισορροπούνται, ως κάποιο βαθμό, τα συμφέροντα των μετόχων της μειοψηφίας με αυτά της εταιρείας.

Το αναγκαίο ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου

Στα δικαιώματα μειοψηφίας (άρ.141), που ήδη μας απασχόλησαν, το απαραίτητο ποσοστό μπορεί να μειωθεί με καταστατική πρόβλεψη, με κατώτατο όριο το ½ εκείνου που προβλέπεται στον νόμο. Το εν λόγω ποσοστό δεν μπορεί, όμως, να αυξηθεί αλλά ούτε και να τεθούν επιπλέον προϋποθέσεις και περιορισμοί για την άσκηση του δικαιώματος ελέγχου.

Κρίσιμος χρόνος κατά τον οποίο πρέπει να διαθέτει την ιδιότητα του μετόχου ο αιτών (μέτοχος) και να συγκεντρώνει το ελάχιστο μετοχικό ποσοστό είναι ο χρόνος άσκησης του δικαιώματος. Υποστηρίζεται και η άποψη σύμφωνα με την οποία η ιδιότητα και το ποσοστό πρέπει να εξακολουθούν να υφίστανται και κατά την συζήτηση της αίτησης στο δικαστήριο. Η άποψη αυτή, ωστόσο, αφήνει το περιθώριο στην πλειοψηφία να προβεί στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου με αποτέλεσμα να μειωθεί το ποσοστό των αιτούντων και να μην πληρούται η προϋπόθεση του ελάχιστου καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Ισορροπώντας ανάμεσα στις δύο θέσεις μια τρίτη άποψη προτείνει την προϋπόθεση συγκέντρωσης του κεφαλαίου και κατά την συζήτηση αλλά αν έχει μεσολαβήσει αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου και μείωση του ποσοστού που συγκεντρώνουν οι αιτούντες, αρκούνται στην απόδειξη ότι διαθέτουν τον αριθμό των μετοχών που ήταν απαραίτητος για να ασκήσουν το δικαίωμα κατά το χρόνο άσκησης του.

Επί επικαρπίας και ενεχύρου μετοχών, το δικαίωμα που εδώ ερευνάται, ανήκει στο πρόσωπο που διαθέτει, κατά τα συμφωνηθέντα, το δικαίωμα ψήφου (άρθρο 54 §3). Eπί συγκυριότητας μετοχών πρέπει να οριστεί ειδικός εκπρόσωπος για να προβεί στην άσκησή του.

Πέρα από τους μετόχους της «μικρής» μειοψηφίας, επί εισηγμένων εταιρειών δυνατότητα να αιτηθεί Έκτακτο έλεγχο διαθέτει και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Ο νομοθέτης ζυγίζοντας τη βαρύτητα που έχει η λειτουργία της ΑΕ για την εθνική οικονομία και το γεγονός ότι τα συμφέροντα που διακυβεύονται γύρω από αυτήν, ξεπερνούν τα ενδοεταιρικά, παρέσχε το εν λόγω δικαίωμα και στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

Η απόδειξη συγκέντρωσης του ελάχιστου ποσοστού

Διαδικαστική προϋπόθεση της δίκης (η οποία όταν ελλείπει η αίτηση απορρίπτεται ως ουσία αβάσιμη) είναι η απόδειξη του αριθμού των μετοχών που συγκεντρώνει ο αιτών. Ο τρόπος απόδειξης είναι ταυτόσημος με αυτόν που απαιτείται για τα λοιπά δικαιώματα μειοψηφίας του άρθρου 141 ν.4548/2018.

Χρονικό Περιθώριο Υποβολής Αίτησης

Η υποβολή αίτησης ελέγχου υπόκειται σε χρονικό περιορισμό. Δεν είναι δυνατό να ασκηθεί μετά την παρέλευση τριών ετών από την έγκριση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων της χρήσης, εντός της οποίας είχαν τελεστεί οι πράξεις (ή παραλείψεις) που καταγγέλθηκαν.

Αρμόδιο Δικαστήριο και Διαδικασία

Αρμόδιο να δικάσει την αίτηση ελέγχου είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας της ΑΕ με τη διαδικασία της εκούσιας διαδικασίας.

Διχογνωμία υφίσταται γύρω από το ζήτημα της φύσης της συγκεκριμένης υπόθεσης, δηλαδή αν πρόκειται για υπόθεση γνήσιας ή μη γνήσιας εκούσιας διαδικασίας. Σύμφωνα με μερίδα της νομολογίας, πρόκειται περί μη γνήσιας υπόθεσης εκούσιας δικαιοδοσίας. Στο πλαίσιο αυτής η αίτηση (οφείλει να) στρέφεται κατά του νομικού προσώπου της Α.Ε. αλλά και κατά των ελεγχόμενων μελών του ΔΣ, που υπέπεσαν στις παραβάσεις, οπότε ομοδικούν με το νομικό πρόσωπο της εταιρίας (ΚΠολΔ 74 § 2) (ΕφΑθ 46/2021 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Ωστόσο, υφίσταται και αντίθετη άποψη, η οποία υποστηρίζεται με παλαιότερη νομολογία, κατά την οποία ως γνήσια υπόθεση εκούσιας δικαιοδοσίας η αίτηση δεν στρέφεται κατά της ΑΕ, πλην όμως αυτή δύναται να ασκήσει παρέμβαση για να καταστεί διάδικο μέρος (ΕφΑθ 4958/1994 ΕΕμπΔ 1994).

Λόγοι Αίτησης Ελέγχου Και Πιθανολόγηση Παραβίασης

Η διάταξη αναφέρει ότι οι μέτοχοι της μικρής μειοψηφίας δικαιούνται να ζητήσουν τον έλεγχο της εταιρείας, εφόσον πιθανολογούν την παραβίαση διατάξεων του νόμου, του καταστατικού ή αποφάσεων της ΓΣ.

Όπως ρητά αναφέρει η διάταξη, απαιτείται πιθανολόγηση παραβίασης και όχι η βεβαιότητα. Ο αιτών πιθανολογεί την ύπαρξη συγκεκριμένων πραγματικών περιστατικών και όχι την πιθανολόγηση παραβιάσεων (1484/2019 ΑΠ, ΤΝΠ Qualex).

Η παραβίαση αυτών λαμβάνει χώρα κατά την άσκηση της διοίκησης της εταιρείας. Ελλείψει ειδικότερης πρόβλεψης κάθε παραβίαση, ανεξάρτητητα από αντικείμενο και (παραβιαζόμενη) διάταξη, μπορεί να αποτελέσει λόγο για έλεγχο. Ωστόσο, υπάρχει και αντίθετη άποψη στη νομολογία, σύμφωνα με την οποία οι παραβιασθείσες διατάξεις πρέπει να αφορούν τα συμφέροντα της μειοψηφίας (1484/2019 ΑΠ, Qualex). Ακόμα και αν δεν υιοθετηθεί η τελευταία θέση, δε φαίνεται δυνατή η προβολή ως λόγου για έλεγχο της παραβίασης διάταξης επουσιώδους σημασίας.

Τα πραγματικά περιστατικά μπορεί να είναι πράξεις ή παραλείψεις εταιρικών οργάνων κατά την άσκηση της διοίκησης της εταιρείας. Απαιτείται η αναφορά συγκεκριμένων πράξεων ή παραλείψεων και όχι η αόριστη καταγγελία για παραβιάσεις διατάξεων και αποφάσεων. Επομένως, πρέπει να εξειδικεύονται στην αίτηση συγκεκριμένες πράξεις ή παραλείψεις (αρκεί και μόνον μία).

Νομολογιακά παραδείγματα πράξεων και παραλείψεων που συνιστούν παραβάσεις του νόμου αποτελούν η παράβαση των διατυπώσεων του νόμου για την πιστοποίηση της αύξησης του κεφαλαίου (763/1999, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), η εγγραφή διογκωμένων εξόδων στα εταιρικά βιβλία (444/2009 ΕφΠειρ, ΤΝΠ Qualex), η παράβαση φορολογικών διατάξεων (4958/1994 ΕφΑθηνών, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) κλπ.

Αφού διαπιστωθεί ότι πράγματι υπήρξε το συγκεκριμένο γεγονός, το δικαστήριο θα προβεί στην υπαγωγή και στον χαρακτηρισμό της πράξης ή παράλειψης ως παραβίασης (ή όχι) και, συνακόλουθα, θα διατάξει (ή όχι) έκτακτο έλεγχο.

 

Η εξουσία που παρέχεται στη μικρή μειοψηφία (1/20 και πλέον) των μετοχών της ΑΕ να ζητήσουν τη διενέργεια έκτακτου ελέγχου της είναι, κατά βάση, εξαιρετικά ευρεία. Το ερώτημα όμως που θα απασχολήσει τον δικαστή που θα κληθεί να λάβει τη σχετική απόφαση είναι κρίσιμο: δικαιολογείται ο αιτούμενος έλεγχος της ΑΕ, η αναστάτωση επιφέρει και συνέπειές του, από τη φύση και βαρύτητα των καταγγελλομένων; Αντίστοιχο ερώτημα (που, μάλιστα, τίθεται περισσότερο έντονα) είναι εκείνο που αφορά δυνητικό αίτημα της μεγάλης, λεγόμενης, μειοψηφίας της ΑΕ (1/5 και πλέον των μετοχών της ΑΕ). Περί του τελευταίου, αυτού, ελέγχου σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Παροχής Πληροφοριών Για Μετόχους Και Μετοχές

(άρ.141 §§ 10 & 11 ν. 4548/2018)

Σε σειρά άρθρων μας απασχόλησαν τα δικαιώματα μειοψηφίας των μετόχων ΑΕ. Αναλύθηκαν τόσο τα συλλογικά όσο και τα ατομικά όμοια. Στο πλαίσιο των τελευταίων μας απασχόλησε το δικαίωμα πληροφόρησης για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Εδώ θα μας απασχολήσει η δεύτερη (και, τελευταία, σχετική ενότητα: το δικαίωμα παροχής πληροφοριών όσον αφορά το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου και τις μετοχές της ΑΕ καθώς και το δικαίωμα χορήγησης του πίνακα μετόχων.

Δικαίωμα Για Πληροφόρηση Μετόχου Σχετικά Με Το Ύψος Του Μετοχικού Κεφαλαίου Και Τις Μετοχές

Γενικά

Υστερα από αίτηση οποιουδήποτε μετόχου, οποτεδήποτε υποβαλλόμενη, το Διοικητικό Συμβούλιο υποχρεούται (άρ.141 § 10) να πληροφορήσει το μέτοχο, εντός 20ημέρου, για το ύψος του κεφαλαίου της ΑΕ και τις κατηγορίες των μετοχών που έχουν εκδοθεί. Επίσης για τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας (επί προνομιούχων-και για τα δικαιώματα που κάθε κατηγορία παρέχει). Επί τυχόν δεσμευμένων μετοχών οφείλει να ενημερώσει για τον αριθμό τους αλλά και τους περιορισμούς που τις διέπουν.

Πρόκειται για καινοτομία του νέου νόμου για τις ΑΕ αφού ο προϊσχύσας δεν περιλάμβανε σχετική διάταξη.

Σκοπός 

Το συγκεκριμένο  δικαίωμα (βλ. και Αιτ. Έκθ. Ν.4548/2018 επί της συγκεκριμένης διάταξης) εξυπηρετεί την παροχή πληροφόρησης στον μέτοχο τόσο κατά την συμμετοχή του στην ΑΕ όσο και ενόψει της εξόδου του. Η σχετική πληροφόρηση αποδεικνύεται χρήσιμη στον μέτοχο για την άσκηση των δικαιωμάτων που αντιστοιχούν στις μετοχές που κατέχει. Και τούτο γιατί σχηματίζει την αναγκαία, για κείνον, εικόνα όσον αφορά τη συνολική, κεφαλαιακή, εικόνα της ΑΕ καθώς και για τη θέση του στο μετοχικό σχήμα. Περαιτέρω, η σχετική πληροφόρηση αποδεικνύεται αναγκαία στη φάση της αναζήτησης πιθανού αγοραστή εκ μέρους του μετόχου, καθώς είναι αναγκαίο να γνωστοποιήσει στον ενδιαφερόμενο τα συγκεκριμένα στοιχεία.

Προϋποθέσεις Άσκησης

(α) Μετοχική Ιδιότητα

Όπως ήδη αναφέρθηκε, πρόκειται για ατομικό δικαίωμα. Συνεπώς, κάθε μέτοχος, στο πλαίσιο αυτής και μόνης της ιδιότητας του είναι δικαιούχος του συγκεκριμένου δικαιώματος. Η μετοχική του ιδιότητα θα πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο τρόπο. Δεν απαιτείται, ωστόσο, η απόδειξη και του συγκεκριμένου αριθμού μετοχών που κατέχει.

(β) Μη Εισηγμένη Εταιρεία

Ο νομοθέτης αποκλείει τους μετόχους των εισηγμένων ΑΕ με εισηγμένες μετοχές σε ρυθμιζόμενη αγορά από τον κύκλο των δικαιούχων της συγκεκριμένης διάταξης. Αρνητική προϋπόθεση, λοιπόν, άσκησης του δικαιώματος αποτελεί να μην πρόκειται για εισηγμένη ΑΕ.

(γ) Υποβολή Αίτησης

Απαιτείται υποβολή αίτησης, η οποία θα απευθύνεται προς την ΑΕ. Δεν απαιτείται αιτιολογία για την άσκηση του δικαιώματος ή τον σκοπό για τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί η εν λόγω πληροφορία.

Καθώς ελλείπει οποιαδήποτε πρόβλεψη για τον τύπο της αίτησης, αυτή μπορεί να είναι ακόμα και προφορική. Ωστόσο, η  τήρηση έγγραφου τύπου, αποτελεί τον κανόνα, καθώς αποφεύγονται αποδεικτικές δυσχέρειες.

Το συγκεκριμένο δικαίωμα δεν υπόκειται σε ορισμένη προθεσμία. Ούτε ασκείται ενόψει ΓΣ. Μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε («…υποβαλλόμενη κατά πάντα χρόνο…»).

Αντικείμενο Δικαιώματος

Οι αιτούμενες πληροφορίες είναι δυνατό να αφορούν το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου, τις μετοχές στις οποίες διαιρείται, τις κατηγορίες τους (κοινές, προνομιούχες κλπ) και τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας. Επί προνομιούχων μετοχών οι αιτούμενες πληροφορίες μπορεί να αφορούν τα δικαιώματα που κάθε κατηγορία παρέχει˙ επί δεσμευμένων μετοχών: τον αριθμό τους και τους περιορισμούς που τις διέπουν. Το δικαίωμα αυτό, περιλαμβάνει, ακόμα, πόσες και τι είδους μετοχές διαθέτει ο ίδιος ο αιτών μέτοχος, όπως αυτές προκύπτουν από το βιβλίο μετόχων.  Τα στοιχεία αυτά δεν περιορίζονται στις πληροφορίες που αφορούν στον αιτούντα μέτοχο αλλά και στους λοιπούς.

Αποτελέσματα Άσκησης

Στην περίπτωση που η αίτηση παροχής της συγκεκριμένης πληροφόρησης υποβληθεί νομότυπα, θα πρέπει να ικανοποιηθεί. Το ΔΣ είναι το όργανο της εταιρείας που υποχρεούται να παράσχει την αιτούμενη πληροφόρηση. Αν και δεν προβλέπεται προθεσμία άσκησης του δικαιώματος, ο νομοθέτης επιβάλλει την εντός 20ημέρου από την υποβολή της αίτησης ανταπόκριση του ΔΣ και την παροχή της αιτούμενης ενημέρωσης. Ωστόσο, υποχρέωση δε γεννάται στην περίπτωση κατά την οποία οι πληροφορίες, που αιτείται ο μέτοχος, είναι ήδη αναρτημένες στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας. Το ΔΣ εκπληρώνει, στην περίπτωση αυτή, την υποχρέωσή του με την υπόδειξη προς τον αιτούντα μέτοχο του διαδικτυακού τόπου, στον οποίο είναι αναρτημένες οι αιτούμενες πληροφορίες.

Όπως και στις λοιπές περιπτώσεις δικαιωμάτων μειοψηφίας, εφόσον οι αιτούντες αποδείξουν ζημία προκληθείσα από τη μη ικανοποίηση του δικαιώματος εκ μέρους του ΔΣ, γεννάται αστική ευθύνη σε βάρος των μελών του. Τυγχάνουν, επίσης, εφαρμογής οι ποινικές διατάξεις του νόμου με τις οποίες εγκαθιδρύεται ποινική ευθύνη για τα μέλη του ΔΣ που παραβίασαν την υποχρέωση πληροφόρησης.

 

Δικαίωμα Για Χορήγηση Πίνακα Μετόχων

Το δικαίωμα για χορήγηση πίνακα μετόχων με ένδειξη του ονοματεπωνύμου, της διεύθυνσης και του αριθμού μετοχών κάθε μετόχου αποτελεί, επίσης, ατομικό δικαίωμα πληροφόρησης. Συνιστά, μάλιστα, νεοπαγή ρύθμιση, καθώς προστέθηκε, για πρώτη φορά, με τον ν.4548/2018.

Σκοπός

Ο σκοπός για τον οποίο θεσπίστηκε το συγκεκριμένο δικαίωμα αφορά την διευκόλυνση της επικοινωνίας ανάμεσα στους μετόχους της ίδιας ΑΕ, η οποία είναι δυσχερής, όταν πρόκειται για πολυμετοχικές ΑΕ.

Προϋποθέσεις

(α) Μετοχική Ιδιότητα

Ως ατομικό δικαίωμα παρέχεται σε κάθε πρόσωπο που φέρει και αποδεικνύει τη μετοχική ιδιότητα. Τούτο, μάλιστα, ανεξάρτητα από το ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου που εκπροσωπεί. Εφαρμόζεται τόσο επί εταιρειών, των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά όσο και σε μη εισηγμένες. Προϋποτίθεται, όμως, απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας.

(β) Καταστατική Πρόβλεψη

Για την ικανοποίηση του συγκεκριμένου δικαιώματος απαιτείται σχετική καταστατική πρόβλεψη. Εφόσον ελλείπει, δεν είναι δυνατή η αίτηση χορήγησης του πίνακα μετόχων της ΑΕ.

(γ) Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Ο πίνακας των μετόχων αναφέρει, κατ΄ ελάχιστον, το ονοματεπώνυμο των μετόχων, τη διεύθυνση τους και τον αριθμό των μετοχών που καθένας κατέχει. Ο νομοθέτης, λαμβάνοντας υπόψη πως κάποια, τουλάχιστον, από αυτά συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα έθεσε επιφύλαξη προστασίας τους: Για να είναι νόμιμη η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που αναγράφονται στον εν λόγω πίνακα απαιτείται η προηγούμενη ενημέρωση των μετόχων, των οποίων τα στοιχεία αναφέρονται σε αυτόν.

Αποτελέσματα Άσκησης

Με την νομότυπη υποβολή της συγκεκριμένης αίτησης (γραπτής ή προφορικής) το ΔΣ οφείλει να παράσχει στον αιτούντα τον πίνακα των μετόχων, εφόσον πληρούνται οι προαναφερθείσες προϋποθέσεις. Το ΔΣ, ωστόσο, διαθέτει την ευχέρεια να µη συμπεριλάβει στο σχετικό πίνακα μετόχους που κατέχουν λιγότερο από 1% του κεφαλαίου. Η εν λόγω ευχέρεια φαίνεται να αφορά κυρίως μεγάλες ΑΕ, το κεφάλαιο των οποίων είναι διασκορπισμένο σε περισσότερους μετόχους και ελάχιστα, επιμέρους, ποσοστά δεν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα εταιρικά δρώμενα.

Στην περίπτωση μη ικανοποίησης του συγκεκριμένου δικαιώματος γεννάται, υπό προϋποθέσεις, αστική και ποινική για τα μέλη του ΔΣ που δεν ικανοποίησαν την σχετική αίτηση.

 

Μεταξύ των ατομικών δικαιωμάτων ενός εκάστου μετόχου ΑΕ, ανεξάρτητα μάλιστα από τον αριθμό των μετοχών που διαθέτει, περιλαμβάνεται το δικαίωμά του να ζητά και λαμβάνει πληροφορίες αναφορικά με το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου και τις μετοχές της ΑΕ. Το δικαίωμά του, επίσης να ζητά και να του χορηγείται ο πίνακας μετόχων. Τα εν λόγω δικαιώματα θα πρέπει, υπό τις προϋποθέσεις του νόμου, να ικανοποιούνται. Και τούτο όχι μόνον γιατί ενδεχόμενη παράλειψη ικανοποίησής τους γεννά αστικές και ποινικές ευθύνες σε βάρος των μελών του ΔΣ αλλά, κυρίως, γιατί η σχετική πληροφόρηση εις ουδέν είναι δυνατό να βλάψει την ΑΕ.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

 

Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας:

Δικαίωμα Πληροφόρησης Για Θέματα Ημερήσιας Διάταξης ΓΣ

 (άρ. 141 §6 εδ.α ν. 4548/2018)

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησαν τα συλλογικά δικαιώματα της μικρής και της μεγάλης μειοψηφίας των μετόχων της ΑΕ. Στο πλαίσιο της ίδιας θεματικής θα αναφερθούμε, εδώ, στα ατομικά δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας. Συγκεκριμένα, στο δικαίωμα παροχής πληροφοριών σχετικών με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της Γενικής Συνέλευσης.

Γενικά

Τα δικαιώματα πληροφόρησης, ως μετοχικά δικαιώματα μειοψηφίας, συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που παρέχονται στον μέτοχο της ΑΕ. Στην ενότητα των δικαιωμάτων πληροφόρησης μας έχουν απασχολήσει, ήδη, το δικαίωμα πληροφόρησης για  καταβολές και παροχές προς μέλη ΔΣ και διευθυντές καθώς και το δικαίωμα πληροφόρησης για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων. Με την άσκηση των συγκεκριμένων δικαιωμάτων, εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε πληροφορίες χρήσιμες για την εξασφάλιση της διαφάνειας στη διαχείριση της εταιρείας. Επίσης για την προετοιμασία όσον αφορά την άσκηση του δικαιώματος ψήφου στη ΓΣ. Ο τελευταίος, αυτός, σκοπός επιδιώκεται, κυρίως, και με το δικαίωμα παροχής πληροφοριών που συνδέονται με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.

Πρόκειται για δικαίωμα ενωσιακής προέλευσης: η ενσωμάτωσή του στην ελληνική έννομη τάξη επήλθε λόγω των επιταγών της Οδηγίας 2007/36/ΕΚ. Η τελευταία υποχρέωνε τη θέσπιση σχετικού δικαιώματος εισηγμένες ΑΕ. Ωστόσο, ο Έλληνας νομοθέτης επέκτεινε (και ορθά) την εν λόγω πρόβλεψη και στις μη εισηγμένες.

Προϋποθέσεις

Οι προϋποθέσεις γέννησης του συγκεκριμένου δικαιώματος πληροφόρησης είναι οι εξής:

(α) Δικαιούχοι

Το συγκεκριμένο δικαίωμα συνιστά, όπως ήδη αναφέρθηκε, ατομικό δικαίωμα. Η κατηγοριοποίηση του στον κύκλο των ατομικών δικαιωμάτων σημαίνει πως δεν είναι απαραίτητη η συγκέντρωση ενός ελάχιστου ποσοστού μετοχικού κεφαλαίου. Αντίθετα, νομιμοποιούνται στην άσκηση του όλοι οι μέτοχοι, με την κτήση, και μόνον, της ιδιότητας του μετόχου.

(β) Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος προϋποθέτει την απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας με κάθε πρόσφορο τρόπο. Τα σχετικά αποδεικτικά έγγραφα πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση του μετόχου.

(γ) Τρόπος Άσκησης του Δικαιώματος

Η αίτηση πρέπει να απευθύνεται προς την ΑΕ-νομίμως εκπροσωπούμενη από το ΔΣ και παραλαμβάνεται από το αρμόδιο πρόσωπο. Ως αρμόδιο να παραλαμβάνει έγγραφα  πρόσωπο νοείται ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας. Καθώς υπόχρεο για την ικανοποίηση του δικαιώματος είναι το ΔΣ, το μέλος που παραλαμβάνει την αίτηση οφείλει να ενημερώσει τα λοιπά μέλη. Επισημαίνεται ότι η παραλαβή του μόνο από αυτόν δεν οδηγεί σε αποκλεισμό της ευθύνης των υπολοίπων.

(δ) Χρόνος Άσκησης Του Δικαιώματος

Η άσκηση του δικαιώματος πρέπει να γίνει πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν τη συνεδρίαση της ΓΣ. Η πρόβλεψη ορισμένης προθεσμίας εξυπηρετεί το συμφέρον της ΑΕ, η οποία δια του ΔΣ οφείλει να παράσχει πληροφόρηση. Και, εύλογα, καθώς απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα προετοιμασίας του ΔΣ, τόσο για να αποφασίσει την χορήγηση ή μη πληροφόρησης όσο και για να τη συγκεντρώσει. Στην περίπτωση που δεν τηρηθεί η εν λόγω προθεσμία, δεν ασκείται νομότυπα το εν λόγω δικαίωμα και δε γεννάται η αντίστοιχη υποχρέωση του ΔΣ για παροχή πληροφοριών. Η εκπρόθεσμη αίτηση μόνον ευχέρεια γεννά του ΔΣ να παράσχει πληροφόρηση και όχι υποχρέωση.

Αντικείμενο Πληροφόρησης

Ο νομοθέτης παρέχει το συγκεκριμένο μετοχικό δικαίωμα πληροφόρησης, προβλέποντας ευρύ υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής, καθώς νομιμοποιεί κάθε μέτοχο για την άσκηση του-ανεξάρτητα από το μετοχικό κεφάλαιο που εκπροσωπεί. Περιορίζεται, ωστόσο, η ευρεία αυτή ευχέρεια στο αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής, για το οποίο θέτει διπλό περιορισμό:

Ο πρώτος περιορισμός αναφέρεται στο είδος των πληροφοριών: θα πρέπει να είναι σχετικές, αποκλειστικά, με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Οι πληροφορίες, την χορήγηση των οποίων αιτείται, θα πρέπει όχι μόνον να συνδέονται με κάποιο από τα θέματα που αναγράφονται στην ημερήσια διάταξη αλλά απαιτείται και ρητή αναφορά του μετόχου στο ειδικό θέμα με το οποίο συνδέονται. Κρίσιμο είναι, επίσης, οι πληροφορίες να είναι χρήσιμες για την πραγματική εκτίμηση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης. Διευκρινίζεται στο σημείο αυτό πως χρήσιμη θεωρείται η πληροφορίαμ που αφορά στοιχείο αιτιώδες για την οικεία απόφαση της συνέλευσης (1130/2020 ΠΠρΑθηνών, ΤΝΠ Qualex).

Ο δεύτερος, προβλεπόμενος, περιορισμός αφορά την έκταση της πληροφορίας. Δεν πρόκειται για γενικό δικαίωμα πληροφόρησης: οι πληροφορίες θα  πρέπει να είναι συγκεκριμένες και εξατομικευμένες. Δεν κρίνεται, βέβαια, ως συγκεκριμένη η αίτηση για έκθεση του ΔΣ για τα όσα συμβαίνουν γενικά στην εταιρεία ή για ορισμένο κλάδο της δράσης της. Μια τέτοια αίτηση μόνο στο πλαίσιο του δικαιώματος για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων θα μπορούσε να νοηθεί και μόνο υπό τις εκεί διαλαμβανόμενες προϋποθέσεις να υποβληθεί. Ο περιορισμός, πάντως, του περιεχομένου της αίτησης και της αντίστοιχης πληροφόρησης δικαιολογείται από τη δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος από κάθε μέτοχο, χωρίς να αξιώνονται περαιτέρω (πρόσθετες ή ειδικότερες) προϋποθέσεις.

Εφόσον οι πληροφορίες δεν ζητήθηκαν με την ανωτέρω διαδικασία, ακόμα κι αν σχετίζονται με τα θέματα ημερήσιας διάταξης, δεν υποχρεούται το ΔΣ να τις παράσχει.

Αποτελέσματα Νομότυπης Άσκησης

Η νομότυπη άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος γεννά υποχρέωση του ΔΣ να παράσχει τις αιτούμενες πληροφορίες. Η πληροφόρηση παρέχεται από τον πρόεδρο του ΔΣ προς τη ΓΣ. Σε περίπτωση που θα σωρευθούν περισσοτέρα αιτήματα πληροφόρησης με το ίδιο περιεχόμενο αρκεί η απάντηση κατά ενιαίο τρόπο.

Το σχετικό αίτημα είναι δυνατό να υποβληθεί εγγράφως ή προφορικά.  Νομολογιακά έχει κριθεί ότι, παρά το γεγονός ότι το γράμμα του νόμου δεν απαιτεί ρητά έγγραφη ικανοποίηση του αιτήματος, η πληρέστερη και σαφέστερη ενημέρωση του μετόχου επιτυγχάνεται με τη χορήγηση εγγράφου, το οποίο περιλαμβάνει αναλυτική ενημέρωση για τις αιτηθείσες πληροφορίες (49/2018, Δωδεκανήσων, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Η χορήγηση των πληροφοριών είναι υποχρεωτικό να παρασχεθεί ακόμα κι αν ο αιτών απουσιάζει από τη συνεδρίαση. Επισημαίνεται ότι δεν μπορούν να παρασχεθούν, μόνον, σε ειδικό εκπρόσωπο των αιτούντων: η χορήγησή τους θα πρέπει να λάβει χώρα εντός της συνεδρίασης της ΓΣ.

Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής πληροφοριών, στην περίπτωση που ο αιτών παραιτηθεί από το υποβληθέν αίτημά του, πριν την χορήγησή τους ενώπιον της ΓΣ. Στην περίπτωση, επίσης, που οι πληροφορίες είναι ήδη δημοσιευμένες στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας (κυρίως υπό τη μορφή ερωτοαπαντήσεων).  Ωστόσο, ακόμα κι αν η αιτούμενη πληροφορία περιλαμβάνεται σε έκθεση ΔΣ ή ελεγκτών ή χρηματοοικονομικές καταστάσεις ή σε άλλο έγγραφο, στο οποίο έχει πρόσβαση ο μέτοχος, το ΔΣ εξακολουθεί να οφείλει την χορήγηση τους.

Επισημαίνεται ότι η αρμοδιότητα λήψης απόφασης για χορήγηση ή μη των πληροφοριών ανήκει αποκλειστικά στο ΔΣ˙ η ΓΣ δεν νομιμοποιείται να αποφανθεί περί της μη χορήγησής της. Σχετική απόφαση της ΓΣ θα είναι άκυρη ως μη νόμιμη (άρ.174 και 180 ΑΚ) και, φυσικά, δεν απαλλάσσει το ΔΣ από τις ευθύνες του.

Αποχρών Ουσιώδης Λόγος Άρνησης

Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής των πληροφοριών που ζητούνται όταν, κυρίως, υφίσταται αποχρών ουσιώδης λόγος. Ένας τέτοιος λόγος, πάντως, πρέπει να ανακοινωθεί στη ΓΣ και, φυσικά, να αναγραφεί στα πρακτικά της. Η βασιμότητα του λόγου άρνησης μπορεί να αμφισβητηθεί με αίτηση (μη γνήσιων) ασφαλιστικών μέτρων ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου. Ο αιτών μέτοχος νομιμοποιείται να υποβάλει την αίτηση από το χρονικό σημείο άρνησης του ΔΣ ενώπιον της ΓΣ και μετέπειτα. Νωρίτερα δεν νομιμοποιείται, ακόμα κι αν είχε προηγηθεί άτυπη άρνηση του ΔΣ πριν την συνεδρίαση της ΓΣ. Το βάρος απόδειξης της ύπαρξης αποχρώντος σπουδαίου λόγου άρνησης βαραίνει την ΑΕ.

Συνέπειες Παράνομης Άρνησης

Με την αναγνώριση από το δικαστήριο της υποβληθείσας αίτησης αναφορικά με τη μη νόμιμη άρνηση του ΔΣ, η ΑΕ καταδικάζεται στην παροχή τους.

Πάντως, η παράλειψη χορήγησης των αιτηθεισών πληροφοριών καθιστά την απόφαση ακυρώσιμη (άρ.137 παρ.2). Ο μέτοχος, συνεπώς, έχει το δικαίωμα στην περίπτωση αυτή, είτε να ασκήσει αγωγή ακύρωσης της απόφασης της ΓΣ είτε την αίτηση για τη διαπίστωση της συνδρομής ή μη του αποχρώντος ουσιώδους λόγου άρνησης (του οποίου έγινε η επίκληση). Μπορεί, όμως, να ασκήσει και τα δύο δικαιώματά του καθώς η άσκηση του ενός δεν αποκλείει το άλλο μέσο έννομης προστασίας.

Τα μέλη του ΔΣ καθίστανται τόσο αστικά όσο και ποινικά υπεύθυνοι για τη μη (προσήκουσα) εκπλήρωση της  υποχρέωσής τους.

 

Το δικαίωμα παροχής πληροφόρησης ενός εκάστου μετόχου ενόψει επικείμενης ΓΣ-αναφορικά με τα θέματα της ημερήσιας είναι κρίσιμο για την βέλτιστη άσκηση των δικαιωμάτων του. Προάγει, όμως, και τη διαφάνεια στη λειτουργία της ΑΕ, την πάντοτε επιθυμητή από τους μετόχους μειοψηφίας (τουλάχιστον). Η άρνηση παροχής των αιτούμενων πληροφοριών μπορεί να έχει νόμιμα ερείσματα μπορεί και όχι. Οι συνέπειες για την ΑΕ και τα μέλη του ΔΣ σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησής τους, δεν είναι χωρίς αστικές και ποινικές συνέπειες.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

 (άρ. 141 §9 ν. 4548/2018)

΄Οπως ήδη, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας έχουμε αναφέρει, προκειμένου να διασφαλιστούν οι μέτοχοι μειοψηφίας, ο νομοθέτης τους παρείχε σειρά, δικαιωμάτων. Αρκετά από αυτά εμπεριέχονται στη διάταξη του άρ. 141. Διακρίνονται, όπως ήδη έχουμε σημειώσει, σε ατομικά και συλλογικά. Μας απασχόλησε, ήδη, σειρά συλλογικών δικαιωμάτων (:Δικαίωμα Σύγκλησης Έκτακτης(;) ΓΣ,  Δικαίωμα Εγγραφής Πρόσθετων Θεμάτων Ημερήσιας Διάταξης & Δικαίωμα Υποβολής Σχεδίων Αποφάσεων). Επίσης το δικαίωμα αναβολής λήψης απόφασης ΓΣ. Στο παρόν θα μας απασχολήσει το (συλλογικό επίσης) δικαίωμα της μειοψηφίας για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας.

 

Γενικά

Όπως ήδη έχουμε διαπιστώσει, στη ΓΣ η ψηφοφορία είναι φανερή. Τούτο, φυσικά, εφόσον δεν ορίζεται κάτι άλλο στο καταστατικό. Η ΓΣ μπορεί πάντοτε, με φανερή ψηφοφορία, να αποφασίσει ότι η ψηφοφορία σε κάποιο θέμα ή και σε όλα τα θέματα της ημερήσιας διάταξης θα είναι μυστική. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή μέτοχος μπορεί να δηλώσει ότι αντιτάσσεται στην απόφαση που λαμβάνεται, ώστε να προσβάλει στο μέλλον την απόφαση ως ακυρώσιμη (άρ. 131 §1). Παράλληλα, επί ορισμένων θεμάτων, προβλέπεται ρητά ως ανεπίτρεπτη η μυστική ψηφοφορία (λ.χ. επί αμοιβών μελών ΔΣ). Ομοίως σε περίπτωση που η ψήφος δίδεται από απόσταση (συμμετοχή στη ΓΣ με οπτικοακουστικά ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα ή με επιστολική ψήφο).

Δεν χωρεί, επομένως, οποιαδήποτε αμφιβολία πως η λήψη απόφασης από τη ΓΣ με φανερή ψηφοφορία αποτελεί τον κανόνα. Δυνατότητα παρέκκλισης υφίσταται, ωστόσο, με διαφορετική καταστατική ρύθμιση ή απόφαση της ΓΣ για συγκεκριμένα θέματα ή συνεδρίασή της. Ακριβώς, όμως, επειδή υφίσταται η δυνατότητας παρέκκλισης, ο νομοθέτης αναγνώρισε στους μετόχους της μειοψηφίας το δικαίωμα να ζητήσουν τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας.

Συγκεκριμένα, κατά ρητή διατύπωση του νόμου, ύστερα από αίτηση μετόχων, που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου, η ψηφοφορία σε κάποιο θέμα ή/και σε όλα θέματα της ημερήσιας διάταξης διενεργείται με φανερή ψηφοφορία (άρ. 141 §9). Το εν λόγω δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί στο πλαίσιο τακτικής ή έκτακτης ΓΣ καθώς και στο πλαίσιο ιδιαίτερης συνέλευσης κατηγοριών μετόχων.

Σκοπός & Σημασία

Η φανερή ψηφοφορία-η οποία καταλήγει, κατά λογική ακολουθία, ονομαστική, προσδίδει διαφάνεια στη διαδικασία λήψης απόφασης της ΓΣ. Στο πλαίσιο, δε, αυτό οι μέτοχοι ασκούν το δικαίωμα ψήφου με περισσότερη υπευθυνότητα.

Επιπλέον, η φανερή ψηφοφορία σκοπεί να αποκαλύψει εκείνους που τοποθετούνται υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης στις επιμέρους ψηφοφορίες και, συνεπώς, τα κίνητρα που τους οδηγούν να τοποθετούνται κατά τον εκάστοτε, επιλεγόμενο, τρόπο. Ως εκ τούτου, οι μέτοχοι κατανοούν πληρέστερα τις κινήσεις και συμπεριφορές των λοιπών μετόχων της ΑΕ και είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τυχόν καταχρηστική άσκηση των δικαιωμάτων των τελευταίων.

Σε πρακτικό, πάντως, επίπεδο η υποβολή ενός αιτήματος για φανερή ψηφοφορία από μέρους των μειοψηφούντων μετόχων θα έχει διπλή στόχευση: την αποκάλυψη εκείνων που στηρίζουν την διοικούσα πλειοψηφία καθώς επίσης και την δυσχέρανση της λήψης των αιτουμένων από την τελευταία (:διοικούσα πλειοψηφία) αποφάσεων.

Όλα τούτα, όμως, μοιάζουν απολύτως θεωρητικά καθώς στη χώρα μας οι οικογενειακές επιχειρήσεις προσεγγίζουν (αν δεν υπερβαίνουν) το 80% του συνόλου και οι ΑΕ (και όχι μόνον) είναι, στη συντριπτική τους πλειονότητα, ολιγομετοχικές. Όλοι γνωρίζουν ποιος και τι ψηφίζει-ακόμα κι αν συμβεί κάποιοι μέτοχοι να έχουν τον ίδιο, ακριβώς, αριθμό μετόχων.

Προϋποθέσεις & Διαδικασία

Η νομότυπη άσκηση του δικαιώματος διενέργειας φανερής ψηφοφορίας απαιτεί την πλήρωση των ακόλουθων προϋποθέσεων και τήρηση των διαδικασιών που στη συνέχεια αναφέρονται:

(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου & Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του δικαιώματος είναι δυνατή από μέτοχο ή μετόχους που εκπροσωπούν τουλάχιστον ποσοστό ίσο με 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου και αποδεικνύουν (με κάθε πρόσφορο μέσο) την μετοχική τους ιδιότητα. Είναι πάντως εφικτή, και στην προκειμένη περίπτωση, η μείωση του συγκεκριμένου ποσοστού σε έως 1/40 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, εφόσον υπάρχει αντίστοιχη καταστατική πρόβλεψη.

Αξιοσημείωτο είναι πως ο μέτοχος που ασκεί το δικαίωμα για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας δεν απαιτείται να διαθέτει δικαίωμα ψήφου. Ακόμα, όμως, κι αν διαθέτει δεν υποχρεούται, εν τέλει, να συμμετάσχει στη σχετική ψηφοφορία.

(β) Χρόνος Άσκησης Δικαιώματος

Το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται, κατά τη διάρκεια της σχετικής ΓΣ (ή και πριν από αυτή) από μετόχους που το δικαιούνται. Μολονότι απώτατος χρόνος άσκησης δεν ορίζεται, (αναγκαίο είναι να γίνει δεκτό πως) μπορεί να ασκηθεί έως την έναρξη της ψηφοφορίας ενός εκάστου θέματος ημερήσιας διάταξης.

 

(γ) Απεύθυνση Αιτήματος Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

Το αίτημα για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας απευθύνεται προς τον Πρόεδρο της ΓΣ˙ καταχωρίζεται στα πρακτικά, εφόσον λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. Σε περίπτωση, ωστόσο, που το σχετικό δικαίωμα ασκηθεί σε χρόνο πριν τη συνεδρίαση, υποβάλλεται προς τον νόμιμο εκπρόσωπο της εταιρείας. Ευκταίο, πάντως-στην τελευταία αυτή περίπτωση, να επαναληφθεί κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. Ενδεχόμενη παράλειψη επανυποβολής του εύλογα θα δημιουργούσε ερωτηματικά σχετικά με ενδεχόμενη υπαναχώρηση εκείνου που το υπέβαλε.

(δ) Περιεχόμενο & Τύπος Αιτήματος Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

Το σχετικό αίτημα της μειοψηφίας πρέπει να περιέχει, κατά τρόπο σαφή και συγκεκριμένο, το θέμα ή θέματα της ημερήσιας διάταξης για τα οποία αιτείται η λήψη απόφασης με διενέργεια φανερής ψηφοφορίας.

Ως προς τον τύπο αυτού, εφόσον τούτο υποβάλλεται κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της ΓΣ, μπορεί να είναι είτε έγγραφο είτε προφορικό. Πάντως, η δυνατότητα απόδειξης προφορικά υποβληθέντος αιτήματος δεν θα ήταν, αυτονοήτως, ευχερής.

Ωστόσο, ειπώθηκε, ήδη, ότι το σχετικό δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί και από μέτοχο, ο οποίος δεν πρόκειται να συμμετάσχει στη σχετική ΓΣ. Στην περίπτωση αυτή, το σχετικό αίτημα αναγκαίο είναι να υποβάλλεται εγγράφως, καθώς θα ασκείται σε χρόνο πριν από τη συνεδρίαση.

Συνέπειες Νομότυπης Υποβολής Αιτήματος Διενέργειας Φανερής Ψηφοφορίας

Η νομότυπη υποβολή του αιτήματος για τη λήψη απόφασης της ΓΣ επί θέματος/θεμάτων με διενέργεια φανερής ψηφοφορίας γεννά υποχρέωση προς τον Πρόεδρο της ΓΣ για την τήρηση του σχετικού τρόπου ψηφοφορίας.

Ωστόσο, αν παρά το νομότυπο της υποβολής του, το σχετικό αίτημα απορριφθεί, η ληφθείσα με μυστική ψηφοφορία απόφαση θα καθίσταται ακυρώσιμη: θα πρόκειται για πρόδηλο ελάττωμα της διαδικασίας.

 

Στα δικαιώματα της «μικρής» μειοψηφίας (1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου ή έως 1/40-εφόσον υφίσταται σχετική καταστατική ρύθμιση) εντάσσεται και το δικαίωμα για τη διενέργεια φανερής ψηφοφορίας κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης από τη ΓΣ των μετόχων. Το συγκεκριμένο δικαίωμα, μολονότι αμφιβόλου (κατά βάση) πρακτικής αξίας στις ολιγομετοχικές ΑΕ είναι υποχρεωτικό να γίνεται σεβαστό από μέρους του Προέδρου της ΓΣ. Απαιτείται, κατά τούτο, ιδιαίτερη προσοχή καθώς αποκλίσεις από όσα ο νόμος ορίζει οδηγούν σε ακυρωσία των αποφάσεων της ΓΣ στις οποίες αφορά.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

 

 

 

 

 

Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Αναβολής Λήψης Απόφασης ΓΣ

 (άρ. 141 §5 ν. 4548/2018)

 

Προκειμένου να διασφαλιστούν οι μέτοχοι μειοψηφίας, ο νομοθέτης τους παρείχε σειρά, συγκεκριμένων, δικαιωμάτων. Αρκετά από αυτά εμπεριέχονται στη διάταξη του άρ. 141. Διακρίνονται, όπως ήδη έχουμε σημειώσει, σε ατομικά και συλλογικά. Μας απασχόλησε, ήδη, σειρά συλλογικών δικαιωμάτων (:Δικαίωμα Σύγκλησης Έκτακτης(;) ΓΣ,  Δικαίωμα Εγγραφής Πρόσθετων Θεμάτων Ημερήσιας Διάταξης & Δικαίωμα Υποβολής Σχεδίων Αποφάσεων). Στο παρόν θα μας απασχολήσει το (συλλογικό) δικαίωμα της μειοψηφίας για την αναβολή λήψης απόφασης από τη ΓΣ.

Γενικά

Με αίτηση μετόχου/μετόχων που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου, ο Πρόεδρος της ΓΣ υποχρεούται να αναβάλει (μία, μόνο, φορά) τη λήψη αποφάσεων από την ΓΣ, για όλα ή ορισμένα θέματα. Η ΓΣ μπορεί να είναι τακτική ή έκτακτη, αρχική ή επαναληπτική ή, τέλος, να αφορά ιδιαίτερη συνέλευση κατηγοριών μετόχων. Σε περίπτωση υποβολής ενός τέτοιου αιτήματος αναβολής, ο Πρόεδρος της ΓΣ ορίζει ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης, αυτήν που συγκεκριμένα αιτούνται οι μειοψηφούντες μέτοχοι. Η ημέρα αυτή, όμως, δεν μπορεί να απέχει περισσότερο από 20 ημέρες από τη χρονολογία της αναβολής (άρ. 141 §5 εδ. α΄). Να σημειωθεί, βέβαια, εδώ πως υποχρεωτική είναι η αναβολή λήψης απόφασης επί των συγκεκριμένα αιτούμενων θεμάτων και όχι η συζήτηση επ’ αυτών. Η τελευταία (:συζήτηση) είναι δυνατό να εξελιχθεί και κανονικά ολοκληρωθεί. Το συνηθέστερο, πάντως, επί υποβολής ενός τέτοιου αιτήματος, είναι να μεταφερθεί και η συζήτηση στη μετ’ αναβολή συνεδρίαση.

Σκοπός Δικαιώματος

Σκοπός (και) του εν λόγω δικαιώματος συνιστά η προστασία της μειοψηφίας των μετόχων της ΑΕ έναντι της πλειοψηφίας˙ ιδίως έναντι αιφνιδιασμών της τελευταίας. Συγκεκριμένα, μέσω της αναβολής της ΓΣ, οι αιτούντες μέτοχοι εξασφαλίζουν χρόνο, ώστε να ενημερωθούν πληρέστερα για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της ΓΣ που, περισσότερο, τους ενδιαφέρουν. Επίσης, για την καλύτερη προετοιμασία και υποβοήθησή τους στο πλαίσιο της άσκησης του δικαιώματος ψήφου στη ΓΣ (116/2022 ΜονΠρωτΦλώρ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Δεν είναι, εντούτοις-πάντοτε, αγαθά τα κίνητρα της μειοψηφίας: όχι σπάνια η άσκηση του δικαιώματος αναβολής λειτουργεί ως μοχλός πίεσης προς την πλειοψηφία για την επίτευξη των στόχων των αιτούντων˙ εναλλακτικά, ως δήλωση της παρουσίας τους και μέσο επίδειξης της δύναμής τους.

Προϋποθέσεις Άσκησης Δικαιώματος

(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου & Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του δικαιώματος είναι δυνατή από μέτοχο ή μετόχους που εκπροσωπούν τουλάχιστον ποσοστό ίσο με 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου και αποδεικνύουν (με κάθε πρόσφορο μέσο) την μετοχική τους ιδιότητα. Το καταστατικό είναι δυνατό να περιορίσει το ελάχιστο αναγκαίο ποσοστό έως του 1/40 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου.

(β) Χρόνος Άσκησης Δικαιώματος

Το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται, κατά τη διάρκεια της σχετικής ΓΣ από μετόχους που δικαιούνται να συμμετάσχουν στην τελευταία. Μολονότι απώτατος χρόνος άσκησης δεν ορίζεται, ορθότερο είναι να γίνει δεκτό πως μπορεί να ασκηθεί έως την έναρξη της ψηφοφορίας ενός εκάστου θέματος ημερήσιας διάταξης.

(γ) Υποβολή Αίτησης Αναβολής

Η αίτηση αναβολής υποβάλλεται στον οριστικό Πρόεδρο της ΓΣ εγγράφως ή προφορικά. Αν υποβληθεί στον προσωρινό Πρόεδρο της ΓΣ, ο τελευταίος οφείλει να τη διαβιβάσει στον οριστικό Πρόεδρο, ο οποίος θα αποφασίσει επ’ αυτής (120/2019 ΕφΔωδεκ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Ωστόσο, από την υποβολή της αίτησης στον προσωρινό Πρόεδρο μέχρι τη διαβίβασή της στον οριστικό, οι αιτούντες διατηρούν το δικαίωμα ανάκλησης του αιτήματός τους.

Αποκλειστική αρμοδιότητα να αποφασίσει επί της αίτησης φέρει ο οριστικός Πρόεδρος της ΓΣ. Τούτο σημαίνει ότι ούτε η ΓΣ μπορεί να αποφασίσει επ’ αυτής με ψηφοφορία.

Βέβαια, μολονότι δεν προβλέπεται ρητά, η ΓΣ μπορεί να αποφασίσει την αναβολή συζήτησης ή συνεδρίασής της (395/2017 ΤρΕφΘεσσ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), φυσικά και τη λήψη απόφασης επί οποιουδήποτε θέματος της Ημερήσιας Διάταξής της. Να σημειωθεί, βέβαια, εδώ, ότι στην περίπτωση αυτή δεν τίθεται θέμα εικοσαήμερης ή άλλης προθεσμίας: η ΓΣ μπορεί να αποφασίσει την αναβολή της συζήτησης, συνεδρίασης ή απόφασης από μέρους της σε οποιαδήποτε, επόμενη, χρονική στιγμή. Σε κάθε περίπτωση: το συγκεκριμένο δικαίωμα της ΓΣ δεν πρέπει να συγχέεται με το αντίστοιχο (σε αυστηρό πλαίσιο), δικαίωμα της μειοψηφίας.

Εφόσον συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις άσκησης του σχετικού δικαιώματος, ο Πρόεδρος της ΓΣ οφείλει να αναβάλει τη λήψη απόφασης της ΓΣ επί του θέματος/θεμάτων για τα οποία ζητείται η αναβολή. Να ορίσει, παράλληλα, την ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης (σύμφωνα με την αίτηση των μετόχων), καθώς και την ώρα και τον τόπο της συνεδρίασης.

Ο Πρόεδρος της ΓΣ δικαιούται, επιπρόσθετα, να αποφασίσει την αναβολή και άλλου θέματος από εκείνο που αφορά η υποβληθείσα αίτηση αναβολής της μειοψηφίας. Αναγκαία προϋπόθεση, πάντως, το εν λόγω θέμα να συνδέεται άρρηκτα ή να εξαρτάται από εκείνο για το οποίο ζητείται αναβολή. Αν λ.χ. αναβάλλεται το θέμα της έγκρισης οικονομικών καταστάσεων της ΑΕ από την τακτική ΓΣ, φυσικά και θα αναμένουμε από τον Πρόεδρο την αναβολή της λήψης απόφασης επί του θέματος της διανομής κερδών.

(δ) Περιεχόμενο & Τύπος Αίτησης Αναβολής

Στην αίτησή τους οι μέτοχοι οφείλουν να προσδιορίζουν τα θέματα για τα οποία αιτούνται την αναβολή. Δεν απαιτείται, ωστόσο, αιτιολόγηση επί του αιτήματός τους (9/2015 ΠολΠρωτΦλώρ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Οφείλουν, επίσης, να προσδιορίζουν την ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης. Η ημέρα αυτή δεν μπορεί να απέχει περισσότερο από 20 ημέρες από τον χρόνο της αναβολής (άρ. 141 §5).

Με την πρόβλεψη του απώτατου χρονικού περιθωρίου (:20ήμερου από την αναβολή), αποφεύγεται καταχρηστική και παρελκυστική συμπεριφορά των μετόχων μειοψηφίας, που θα λειτουργούσε, εν τέλει, σε βάρος της ΑΕ. Με την καθυστέρηση, λ.χ., στη λήψη σημαντικών ή επειγουσών αποφάσεων (116/2022 ΜονΠρωτΦλώρ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Με μια τέτοια, έως 20ήμερη, αναβολή αρκούντως εξυπηρετείται ο σκοπός του εν λόγω δικαιώματος.

Στην περίπτωση που η οριζόμενη στην αίτηση ημέρα αναβολής λήψης απόφασης ΓΣ απέχει περισσότερο από είκοσι ημέρες, ο Πρόεδρος της ΓΣ θα πρέπει να ορίσει διαφορετική, εντός του 20ημέρου όμως, ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης. Υποστηρίζετα (όχι ορθά) πως είναι δυνατό να λάβει πρωτοβουλία ορισμού ημερομηνίας διαφορετικής (μεταγενέστερης) από την προτεινόμενη, σε περίπτωση που οι μέτοχοι έχουν θέσει εξαιρετικά σύντομη ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης-οπότε θα ετίθετο εν αμιφιβόλω και η εξυπηρέτηση του σκοπού του σχετικού δικαιώματος. Η επιλογή, όμως, της ημερομηνίας αναβολής της ΓΣ από μέρους των μετόχων μειοψηφίας είναι αυτή που, κατ’ εκείνους, εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους. Διαφορετική επιλογή του Προέδρου της ΓΣ αφενός μεν τη δική τους αξιολόγηση θα ανέτρεπε αφετέρου δε ούτε τα συμφέροντα της ΑΕ θα εξυπηρετούσε (που συμπορεύονται, κατά κανόνα, με τη ταχεία λήψη αποφάσεων).

Περαιτέρω, επί περισσότερων αιτήσεων αναβολής περισσοτέρων μετόχων (ή ομάδων μετόχων), στην καθεμία από τις οποίες ορίζεται διαφορετική ημερομηνία συνέχισης της συνεδρίασης, ο Πρόεδρος της ΓΣ είναι εκείνος που θα επιλέξει ως ημερομηνία συνέχισης κάποια από τις προτεινόμενες-μολονότι υποστηρίζεται η άποψη ότι θα πρέπει να επιλεγεί η απώτερη χρονικά ημερομηνία (εντός των νομίμων προθεσμιών). Κριτήριό του θα αποτελέσει η βέλτιστη εξυπηρέτηση του εταιρικού συμφέροντος.

Η αίτηση της μειοψηφίας για την αναβολή δεν υπόκειται σε κάποιο τύπο. Μπορεί να υποβληθεί ακόμα και προφορικά, με καταγραφή της στα πρακτικά της ΓΣ.

(ε) Άπαξ Άσκηση Του Δικαιώματος

Η λήψη απόφασης επί θέματος για το οποίο ζητείται αναβολή είναι δυνατό να αναβληθεί «…μία μόνο φορά». Το σχετικό δικαίωμα της μειοψηφίας, επομένως, μπορεί άπαξ να ασκηθεί από μετόχο ή ομάδα μετόχων για το ίδιο θέμα. Πρόκειται για περιορισμό αναγκαστικού δικαίου από τον οποίο δε χωρεί παρέκκλιση. Στην περίπτωση, βέβαια, που η αναβολή προήλθε ύστερα από απόφαση της ίδιας της ΓΣ και όχι με πρωτοβουλία της μειοψηφίας, το δικαίωμα της τελευταίας μπορεί, στη συνέχεια, να ασκηθεί.

Η Κατόπιν Αναβολής ΓΣ

Εφόσον το δικαίωμα αναβολής της μειοψηφίας ασκείται νομότυπα, ο Πρόεδρος της ΓΣ οφείλει να προβεί σε αναβολή της λήψης απόφασης της ΓΣ, για τα θέματα για τα οποία ζητείται η αναβολή.

Η κατόπιν αναβολής ΓΣ δεν συνιστά νέα ΓΣ. Πρόκειται, αντίθετα, για συνέχιση της προηγούμενης. Δεν απαιτείται, ως εκ τούτου, η επανάληψη των διατυπώσεων δημοσίευσης πρόσκλησης της ΓΣ (άρ. 141 §5 εδ. β΄).

Στην κατόπιν αναβολής ΓΣ μπορούν να μετέχουν και νέοι μέτοχοι, εφόσον τηρηθούν οι σχετικές διατυπώσεις συμμετοχής (άρ. 141 §5 εδ. γ΄). Περαιτέρω, δε, προβλέπεται ρητά ότι επί εταιρειών με μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά μπορεί να συμμετάσχει στη ΓΣ, είτε αρχική είτε επαναληπτική το πρόσωπο που έχει τη μετοχική ιδιότητα κατά την έναρξη της πέμπτης ημέρας πριν από την ημέρα της αρχικής συνεδρίασης της ΓΣ (ημερομηνία καταγραφής -άρ. 124 §6, στο οποίο παραπέμπει το άρ. 141 §5 εδ. δ΄).

Μη Νόμιμη Απόρριψη (Ή Μερική Ικανοποίηση) Αιτήματος Αναβολής

Σε περίπτωση που το αίτημα αναβολής απορριφθεί (παρότι νομότυπα υπεβλήθη), τόσο οι αποφάσεις του Προέδρου της ΓΣ για την απόρριψη όσο και η ληφθείσα, εν τέλει, απόφαση της ΓΣ είναι ακυρώσιμες (άρ. 137 §1). Αντίστοιχα, στην περίπτωση, που το αίτημα της αναβολής ικανοποιήθηκε μερικώς μόνον (ορισμός, λ.χ., της μετ’ αναβολής ΓΣ σε ημερομηνία διαφορετική από την αιτηθείσα), ακυρώσιμη είναι τόσο η απόφαση για την αναβολή όσο και η απόφαση επί του θέματος της ημερήσιας διάταξης.

Η δικαιολογητική βάση της ελαττωματικότητας τόσο της αναβλητικής απόφασης όσο και της ακόλουθης απόφασης της ΓΣ επί του σχετικού, κάθε φορά, θέματος, συνδεέται με την έλλειψη αυτοτέλειας της πρώτης. Η απόφαση της αναβολής δεν έχει αυτοτελή αξία, αφού δεν επιφέρει οποιαδήποτε μεταβολή σε διαχειριστικό ή εταιρικό επίπεδο. Αντλεί, αντίθετα, χρησιμότητα από την επί της ουσίας απόφαση της ΓΣ. Βέβαια, στην περίπτωση που οι μέτοχοι της μειοψηφίας που είχαν αιτηθεί την αναβολή συμμετέχουν αναντίρρητα και ανεπιφύλακτα στην απόφαση της ΓΣ επί του σχετικού θέματος, η παράστασή τους αυτή δικαιολογημένα θα (μπορεί να) ερμηνευθεί ως παραίτηση από το δικαίωμά τους για ακύρωση της σχετικής απόφασης (1710/2019 ΤρΕφΘεσσ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

 

Στα δικαιώματα της «μικρής» μειοψηφίας (1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου ή έως 1/40-εφόσον υφίσταται σχετική καταστατική ρύθμιση) εντάσσεται και το δικαίωμα της αναβολής της λήψης απόφασης της ΓΣ των μετόχων. Το εν λόγω δικαίωμα σκοπό έχει, κατά βάση, την προστασία των δικαιωμάτων της μειοψηφίας και, κατ’ ακολουθίαν, της ίδιας της ΑΕ. Συγχέεται, συχνά-λανθασμένα όμως, με το δικαίωμα αναβολής (και) της συζήτησης επί των συγκεκριμένων θεμάτων. Η αιτούμενη αναβολή, εφόσον ασκείται νομότυπα, είναι υποχρεωτική για τον Πρόεδρο της ΓΣ. Απαιτείται, κατά τούτο, ιδιαίτερη προσοχή καθώς αποκλίσεις από όσα ο νόμος ορίζει οδηγούν σε ακυρωσία (και) της απόφασης της ΓΣ που πρόκειται να ληφθεί επί του επίμαχου θέματος. Αντίστοιχα και επί του δικαιώματος της μειοψηφίας για ονομαστική ψηφοφορία επί συκεκριμένου θέματος της ημερήσιας διάταξης της ΓΣ. Περί αυτού, όμως ,σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το άρθρο Ακυρωσία Αποφάσεων ΓΣ: Μη Χορήγηση Οφειλόμενων Πληροφοριών & Κατάχρηση Εξουσίας Πλειοψηφίας αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ», «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες» και «Μετοχές και μέτοχοι ΑΕ». Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση 

Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης