Συντάκτης: skoumentakis

Πρόσκληση σε Γενική Συνέλευση ΑΕ  (άρ. 121 ν. 4548/2018): Η λειτουργία του ανώτατου οργάνου της ΑΕ, της ΓΣ, διέπεται από συγκεκριμένες νομοθετικές προβλέψεις. Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησε η σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης. Εδώ θα ασχοληθούμε με την πρόσκληση για τη σύγκλησή της.

Η Πρόσκληση σε Γενική Συνέλευση ΑΕ και η Ανάκλησή της

Η σύγκληση της ΓΣ λαμβάνει χώρα από το αρμόδιο, κατά τα άνω, όργανο μέσω πρόσκλησης των μετόχων (με εξαίρεση την περίπτωση της αυτόκλητης και καθολικής ΓΣ). Η πρόσκληση υποβάλλεται στις νόμιμες διατυπώσεις δημοσιότητας (άρ. 122). Στην περίπτωση που δεν τηρηθεί η υποχρέωση της απεύθυνσης πρόσκλησης ή η νόμιμη δημοσίευσή της, τυχόν επακόλουθη απόφαση της ΓΣ είναι άκυρη (άρ. 138).

Τα αρμόδια όργανα για τη σύγκληση της ΓΣ, είναι δυνατό να αποφασίσουν την ανάκλησή της τηρώντας τις ίδιες διατυπώσεις δημοσιότητας. Η εν λόγω ανάκληση είναι δυνατό να λάβει χώρα μέχρι και αμέσως πριν την έναρξη της συνεδρίασης που αφορά.

H Πρόσκληση σε Γενική Συνέλευση: Το (Ελάχιστο) Περιεχόμενο Της 

…Μη Εισηγμένων ΑΕ

Η πρόσκληση σε Γενική Συνέλευση απαιτείται να έχει, κατά τον νόμο, ένα ελάχιστο περιεχόμενο, προκειμένου να διασφαλιστεί το δικαίωμα συμμετοχής των μετόχων και η δυνατότητα προετοιμασίας τους για τη συζήτηση και λήψη αποφάσεων. Τούτο διαφέρει ανάλογα με το αν η ΑΕ είναι εισηγμένη ή όχι (βλ. Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 121).

Ειδικότερα, ως προς τις μη εισηγμένες ΑΕ, προκειμένου η πρόσκληση να είναι νόμιμη, απαιτείται να αναφέρονται και επαρκώς προσδιορίζονται: (α) το οίκημα που θα πραγματοποιηθεί η ΓΣ, (β) η χρονολογία και η ώρα της συνεδρίασής της, (γ) τα θέματα της ημερήσιας διάταξής της, (δ) οι μέτοχοι που έχουν δικαίωμα συμμετοχής καθώς και οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο οι μέτοχοι μπορούν να συμμετέχουν στην εκάστοτε συγκεκριμένη συνεδρίαση. Ειδικότερα:

(α) Ως προς το οίκημα:

Η πρόσκληση απαιτείται να περιλαμβάνει το οίκημα στο οποίο θα λάβει χώρα η συνεδρίαση της ΓΣ με αναφορά στην ακριβή του διεύθυνση. Το οίκημα επιλέγεται από το, κατά περίπτωση, αρμόδιο όργανο μέσα στο πλαίσιο που θέτει ο νόμος και το καταστατικό της ΑΕ. Η απόφαση/προσδιορισμός του οικήματος θα πρέπει να διενεργείται με γνώμονα τη διευκόλυνση συμμετοχής του συνόλου των μετόχων στη ΓΣ. Επίσης, με γνώμονα (και) την καταλληλότητα του χώρου (και, ενδεχομένως αναγκαία, υλικοτεχνική υποδομή) για τη φιλοξενία της ΓΣ.

(β) Ως προς τη χρονολογία και την ώρα συνεδρίασης:

Αναγκαίο περιεχόμενο της πρόσκλησης συνιστά η αναφορά στην ακριβή ημερομηνία συντέλεσης της ΓΣ και την ώρα έναρξής της.

Η έκτακτη ΓΣ συγκαλείται όταν τούτο αποφασίσει το αρμόδιο για τη σύγκλησή της όργανο-εκτός κι αν προκύπτει κάποια, συγκεκριμένη, υποχρέωση από τον νόμο.

Για την τακτική ΓΣ τα πράγματα, όμως, διαφοροποιούνται καθώς αυτή συγκαλείται σε απολύτως συγκεκριμένo χρονικό πλαίσιο: το αργότερο μέχρι τη δέκατη ημερολογιακή ημέρα του ένατου μήνα μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσης (άρ. 119 §1). Σε περίπτωση που το ΔΣ δεν συγκαλέσει έγκαιρα την τακτική ΓΣ, οι αποφάσεις της τελευταίας δεν είναι ελαττωματικές, γεννώνται, όμως-υπό προϋποθέσεις, ευθύνες σε βάρος των μελών του ΔΣ.

Το καταστατικό είναι ενδεχόμενο να καθορίζει συγκεκριμένες ώρες και ημέρες (λ.χ. μόνον εργάσιμες ημέρες και ώρες, όχι Σαββατοκύριακα ή αργίες κλπ.) εντός των οποίων είναι δυνατό να συγκληθεί η ΓΣ. Γνώμονα πάντως, και στην προκειμένη περίπτωση, θα πρέπει να αποτελέσει η διευκόλυνση της προσέλευσης των μετόχων.

(γ) Ως προς τα θέματα της ημερήσιας διάταξης:

Στο ελάχιστο, αναγκαίο, περιεχόμενο της πρόσκλησης εντάσσονται και τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της ΓΣ. Τα θέματα θα πρέπει να καταγράφονται με σαφήνεια (ευκταίο: συνοπτικά) προκειμένου οι μέτοχοι να πληροφορηθούν το αντικείμενό τους και να προετοιμαστούν κατάλληλα. Η αναφορά σε «τρέχοντα» ή «λοιπά» θέματα δεν υπηρετεί τον συγκεκριμένο σκοπό-εκτός κι αν πρόκειται, απλά, για ανακοινώσεις προς τους μετόχους ή για ανταλλαγή, μεταξύ τους, απόψεων.

Πολύ συζήτηση, ακόμα, διενεργείται για την αναγκαιότητα να καταγράφονται όλα, ανεξαιρέτως, τα προς συζήτηση θέματα ή αν είναι δυνατό να παραλείπονται τα συναφή και παρεμπίπτοντα. Ορθότερη φαίνεται η θέση ότι, χωρίς πρόβλημα, είναι δυνατό να παραληφθούν όσα τελούν σε εσωτερική συνάφεια με συγκεκριμένα θέματα της ημερήσιας διάταξης˙ είτε ως παρεμπίπτοντα είτε ως αναπόσπαστο τμήμα τους (λ.χ.: η τροποποίηση του άρθρου του καταστατικού που αφορά στο μετοχικό κεφάλαιο, εφόσον στην ημερήσια διάταξη καταγράφεται ως θέμα η αύξησή του).

Τα θέματα της ημερήσιας διάταξης, που περιλαμβάνονται στην πρόσκληση, καθορίζονται από το αρμόδιο για τη σύγκλησή της όργανο. Σ’ εκείνα είναι υποχρεωτικό να προστεθούν κι όσα ζητούν οι μέτοχοι μειοψηφίας να εγγραφούν (:άρ. 141 §2). Επιπρόσθετα: σε περίπτωση σύγκλησης έκτακτης ΓΣ ύστερα από αίτηση των μετόχων (που εκπροσωπούν το 1/20, τουλάχιστον, του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου) τα θέματα της ημερήσιας διάταξης καθορίζονται από τους αιτούντες (άρ. 141 §1).

(δ) Ως προς τους δικαιούμενους προς συμμετοχή στη ΓΣ μετόχους και τις οδηγίες συμμετοχής τους:

Η πρόσκληση είναι αναγκαίο να περιλαμβάνει και αναφορά (όχι, προφανώς, ονομαστική) στους μετόχους που δικαιούνται να συμμετέχουν στη ΓΣ. Επίσης: τις κατά τον νόμο και το καταστατικό συναφείς, ουσιαστικές και διαδικαστικές, προϋποθέσεις. Θα πρέπει, συμπληρωματικά, να διαλαμβάνονται οδηγίες για την διαδικασία που θα ακολουθηθεί και για τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την τυχόν συμμετοχή των μετόχων από απόσταση.

Έννομες Συνέπειες Παράβασης:

Τυχόν ελλείψεις στα κατά το νόμο (ή, ενδεχομένως, το καταστατικό) αναγκαία στοιχεία της ημερήσιας διάταξης ή η, ενδεχόμενη, προβληματική (ή ελλιπής) καταγραφή τους είναι δυνατό να επιφέρει την ακυρωσία της αντίστοιχης απόφασης της ΓΣ (άρ. 137 §1). Η έλλειψη από την πρόσκληση, ιδίως, των στοιχείων του οικήματος και της ημερομηνίας συγκλήσεως της ΓΣ, δεδομένης της σημασίας τους, είναι δυνατό να επιφέρει την ακυρότητα των αποφάσεων της ΓΣ (άρ. 138 §2).

…Ιδίως Ως Προς Τις Εισηγμένες ΑΕ

Προκειμένου για μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά, ο νόμος, θέτει επιπλέον απαιτήσεις ως προς το περιεχόμενο της πρόσκλησης σε ΓΣ που δημοσιεύεται από την (εισηγμένη) ΑΕ. Για τέτοιες ΑΕ θα πρέπει, η πρόσκλησή τους σε ΓΣ, εκτός από τα αμέσως ανωτέρω αναφερόμενα στοιχεία, να περιλαμβάνει πληροφορίες (:άρ. 121 §4) σχετικά με: (α) την άσκηση των δικαιωμάτων των μετόχων μειοψηφίας, (β) τη δυνατότητα αντιπροσώπευσης των μετόχων, (γ) την τυχόν άσκηση δικαιώματος ψήφου με αλληλογραφία ή με ηλεκτρονικά μέσα. Επίσης, σε αυτή πρέπει να (δ) καθορίζεται το χρονικό σημείο κατά το οποίο πρέπει κάποιος να είναι μέτοχος για να συμμετάσχει στη ΓΣ. Τέλος, σε αυτή πρέπει να γνωστοποιούνται (ε) ο τόπος στον οποίο είναι διαθέσιμο το πλήρες κείμενο των εγγράφων και των σχεδίων αποφάσεων (του άρ. 123 §4) και ο τρόπος λήψης αυτών καθώς και (στ) η διεύθυνση του διαδικτυακού τόπου της εταιρείας, όπου είναι διαθέσιμες οι πληροφορίες που ο νόμος αξιώνει (:άρ. 123 §§3 & 4).

Καθολική ΓΣ

Όσα ο νόμος επιτάσσει αναφορικά με την πρόσκληση σε ΓΣ των μετόχων της ΑΕ στοχεύουν, αποκλειστικά, στη διασφάλισή τους. Φυσικό, έτσι, είναι να κάμπτονται οι απαιτήσεις του νόμου, όταν το σύνολο των μετόχων συμφωνούν προς τούτο.

Στο πλαίσιο αυτό, πρόσκληση για σύγκληση ΓΣ δεν απαιτείται στην περίπτωση κατά την οποία στη συνέλευση παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται μέτοχοι που εκπροσωπούν το σύνολο των δικαιουμένων ψήφου και κανείς από αυτούς δεν αντιλέγει στην πραγματοποίησή της και στη λήψη αποφάσεων (:καθολική γενική συνέλευση-άρ. 121 §5).

Η καθολική (όχι όμως και αυτόκλητη) ΓΣ «θεραπεύει» τυχόν ελαττώματα υπάρχουσας πρόσκλησης. Πρόκειται συγκεκριμένα, για την περίπτωση που η πρόσκληση της ΓΣ υπάρχει μεν δεν πληροί, όμως, όλες ή ορισμένες προϋποθέσεις του νόμου ή/και του καταστατικού.

Τέλος ως προς την περίπτωση της κατ’ όνομα, μόνον, αυτόκλητης καθολικής ΓΣ (της περίπτωσης, δηλ., που το οικείο πρακτικό εμφανίζει ως καθολική μία ΓΣ, χωρίς στη συνεδρίασή της να παρίσταται ή εκπροσωπείται το σύνολο των δικαιωμάτων ψήφου) ορθότερη φαίνεται η θέση (υπό το παρόν, τουλάχιστον, νομοθετικό καθεστώς) για την ακυρότητα των εν λόγω αποφάσεων.

 

Η πρόσκληση σε Γενική Συνέλευση ΑΕ μοιάζει διαδικασία «τυπική». Η συγγραφή και το περιεχόμενό της ακολουθούν, κατά κανόνα, την «πεπατημένη». Δεν αφιερώνεται, ως εκ τούτου, από τους συντάκτες της (κατά κανόνα τουλάχιστον), ο χρόνος που απαιτείται για την επιβεβαίωση της πλήρωσης των προϋποθέσεων του νόμου και όσων το καταστατικό αξιώνει. Ενδεχόμενες αποκλίσεις δεν στερούνται σοβαρών συνεπειών. Ευκταίο, ως εκ τούτου, να δίδεται η δέουσα προσοχή και επιδεικνύεται αντίστοιχη επιμέλεια από εκείνους που η σχετική ευθύνη βαρύνει.-

 

---

Γράφει ο  Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm

---

 

Σημ.: Το άρθρο Πρόσκληση σε Γενική Συνέλευση ΑΕ αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ» και «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες». Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση 

---

Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης

 

Γενική Συνέλευση ΑΕ: Σύγκληση | Η λειτουργία του ανώτατου οργάνου της ΑΕ, της ΓΣ, διέπεται από συγκεκριμένες νομοθετικές προβλέψεις. Στο πλαίσιο αυτό, ο νόμος καθορίζει τις προϋποθέσεις και το αρμόδιο όργανο για τη σύγκλησή της. Εδώ θα ασχοληθούμε με το τελευταίο: το αρμόδιο όργανο.

Αποκλειστική Αρμοδιότητα ΔΣ

Ο κανόνας

Αρμόδιο όργανο για τη σύγκληση της ΓΣ εξακολουθεί -και υπό το ισχύον καθεστώς- να είναι, καταρχήν, το ΔΣ. Όταν, όμως, αντί του ΔΣ υπάρχει σύμβουλος-διαχειριστής-σε περίπτωση μονοπρόσωπου οργάνου διοίκησης (άρ. 115 §5), εκείνος καθίσταται αρμόδιος για την σύγκληση αυτή. Σημειώνεται, πάντως, πως ο ν. 4548/2018 προβαίνει (σε αντίθεση με το προϊσχύσαν καθεστώς, όπου τούτο συναγόταν απλώς) σε ρητή πρόβλεψη της εν λόγω αρμοδιότητας (άρ. 121 §1 εδ. α΄).

Να σημειωθεί εδώ πως το ΔΣ προβαίνει συλλογικά ως όργανο στη σύγκληση της ΓΣ. Αποκλείεται, σε κάθε περίπτωση, η δυνατότητα ανάθεσης της αρμοδιότητας αυτής σε τρίτα, υποκατάστατα όργανα.

Η αρμοδιότητα για τη σύγκληση της ΓΣ είναι, κατά βάση, αποκλειστική. Υφίστανται, βέβαια, κάποιες περιπτώσεις που προβλέπονται στον νόμο, που η συγκεκριμένη αρμοδιότητα απονέμεται σε διαφορετικά όργανα.

Το ΔΣ έχει την αρμοδιότητα και εξουσία να συγκαλεί έκτακτη ΓΣ, οποτεδήποτε το κρίνει σκόπιμο ή αναγκαίο (άρ. 119 §2). Προβλέπονται όμως και κάποιες περιπτώσεις που υποχρεούται, από το νόμο, να προβεί σε σύγκλησή της. Υποχρεούται, συγκεκριμένα, να συγκαλεί:

   (α) την τακτική ΓΣ, τουλάχιστον μία φορά κάθε εταιρική χρήση, το αργότερο έως τη 10^η ημερολογιακή ημέρα του ενάτου μήνα μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσης (άρ. 119 §1),

   (β) τη ΓΣ με θέμα τη λύση ή μη της ΑΕ, όταν αυτό επιβάλλεται για οικονομικούς λόγους (άρ. 119 §4),

   (γ) την επαναληπτική ΓΣ, όταν δεν έχει επιτευχθεί η απαιτούμενη απαρτία (άρ. 130 §2),

   (δ) τη ΓΣ, όταν ασκείται σχετικό δικαίωμα της μειοψηφίας (άρ. 141 §1) ή του ελεγκτή της ΑΕ (άρ. 121 §2),

   (ε) τη ΓΣ, όταν τούτο επιβάλλεται (στην περίπτωση αδυναμίας επίτευξης απαρτίας του ΔΣ) σε περίπτωση που συντρέχει σύγκρουση συμφερόντων μελών του ΔΣ με την ΑΕ (άρ. 97 §3 εδ. β΄),

   (ε) τη ΓΣ, όποτε τούτο απαιτείται από το καταστατικό,

   (στ) τη ΓΣ, όταν ΑΕ με εισηγμένες μετοχές πρέπει να συγκληθεί υποχρεωτικά για να τηρηθούν οι ειδικότερες επιταγές, που από το νόμο που προβλέπονται για τις εν λόγω ΑΕ.

Οι εξαιρέσεις

Ο νόμος απονέμει την αρμοδιότητα σύγκλησης της ΓΣ περιοριστικά και σε άλλα, εκτός από το ΔΣ, όργανα. Συγκεκριμένα:

Από τους ελεγκτές της ΑΕ

Σε περίπτωση που το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας γίνει κατώτερο από το ½ του κεφαλαίου, το ΔΣ υποχρεούται να συγκαλέσει ΓΣ εντός εξαμήνου από τη λήξη της χρήσης. Θέμα της ΓΣ θα αποτελεί η λύση της εταιρείας ή η υιοθέτηση άλλων μέτρων. Στην περίπτωση που δεν προβεί το ΔΣ στην εν λόγω σύγκληση, η συγκεκριμένη υποχρέωση βαρύνει τους ελεγκτές της ΑΕ (άρ. 119 §4).

Από όργανα του Πτωχευτικού Κώδικα

Τη ΓΣ της ΑΕ δικαιούται, επίσης, να συγκαλέσουν όργανα στα οποία απονέμονται εξουσίες του Πτωχευτικού Κώδικα (βλ. σχετικά, Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 121). Συγκεκριμένα: εφόσον η ΑΕ έχει κηρυχθεί σε πτώχευση, τη ΓΣ μπορεί να συγκαλέσει και ο σύνδικος πτώχευσης [διαχειριστής αφερεγγυότητας -άρ. 228 νέου ΠτΚ (:ν. 4738/2020)]. Στην περίπτωση που η ΑΕ έχει υπαχθεί σε διαδικασία εξυγίανσης, τη ΓΣ μπορεί να συγκαλέσει και το πρόσωπο που ορίζεται στο άρ. 39 §1 στοιχ. ι΄ του νέου ΠτΚ (το οποίο αντικατέστησε το άρ. 103 §1 στοιχ. θ΄ του προϊσχύσαντος ΠτΚ, όπου παραπέμπει το άρ. 121 §1 ν. 4548/2018)-ακόμη κι αν αυτό δεν έχει εξουσιοδοτηθεί ρητά προς τούτο. Πλέον του προηγούμενου προσώπου, υπό τον νέο ΠτΚ πρέπει να γίνει δεκτό ότι, υπό προϋποθέσεις, τη ΓΣ μπορεί να συγκαλέσει και ο -διορισμένος από το δικαστήριο- ειδικός εντολοδόχος (άρ. 55 ΠτΚ). Τέλος, τη ΓΣ εταιρειών που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης ή ειδικής εκκαθάρισης μπορεί να συγκαλέσει και ο ειδικός διαχειριστής ή ο ειδικός εκκαθαριστής, αντίστοιχα (άρ. 121 §1 εδ. β΄ και γ΄).

Σύγκληση Κατόπιν Αιτήματος Μετόχων Μειοψηφίας Ή Ελεγκτή

Σύγκληση Κατόπιν Αιτήματος Μετόχων Μειοψηφίας

Μεταξύ των δικαιωμάτων μειοψηφίας των μετόχων προβλέπεται και το δικαίωμα σύγκλησης ΓΣ ύστερα από αίτημά της προς τον πρόεδρο του ΔΣ (άρ. 121 §2 σε συνδυασμό με άρ. 141 §1). Το εν λόγω δικαίωμα δεν αναγνωρίζεται, όμως, σε όλους, ανεξαιρέτως, τους μετόχους. Αναγνωρίζεται σ’ εκείνους, μόνον, που εκπροσωπούν το 1/20, τουλάχιστον, του μετοχικού κεφαλαίου.

Αρμόδιο όργανο για τη σύγκληση της ΓΣ παραμένει, στην περίπτωση αυτή, το ΔΣ. Το τελευταία υποχρεούται να ορίσει ημέρα συνεδρίασης της ΓΣ σε χρόνο που δεν θα απέχει περισσότερο από 45 ημέρες από την ημερομηνία επίδοσης της αίτησης των μετόχων στον πρόεδρο του ΔΣ.

Υφίσταται, βέβαια, το ενδεχόμενο να μην εκπληρώσει το ΔΣ την υποχρέωσή του για σύγκληση της ΓΣ μέσα στο εν λόγω 20ήμερο. Οι αιτούντες μέτοχοι δικαιούνται, στην περίπτωση αυτή, να προσφύγουν στο αρμόδιο δικαστήριο. Το τελευταίο, με απόφασή του που εκδίδεται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, διατάσσει τη διενέργειά της από τους αιτούντες με δαπάνες της εταιρείας. Στην εν λόγω απόφαση, η οποία δεν προσβάλλεται με ένδικα μέσα, ορίζονται ο τόπος και ο χρόνος της συνεδρίασης της ΓΣ. Επίσης, η ημερήσια διάταξή της.

Σύγκληση Κατόπιν Αιτήματος Ελεγκτή

Δικαίωμα να ζητήσει τη σύγκληση της ΓΣ της ΑΕ έχει και ο ελεγκτής της ΑΕ, με αίτησή του που υποβάλλεται προς τον πρόεδρο του ΔΣ. Στην περίπτωση αυτή ο νόμος υποχρεώνει το ΔΣ να προβεί σε σύγκληση της ΓΣ μέσα σε προθεσμία δέκα (10) ημερών από την επίδοση της σχετικής αίτησης. Στην απόφαση του ΔΣ ορίζονται, υποχρεωτικά, ως θέματα ημερήσιας διάταξης εκείνα, τα οποία περιλαμβάνονται στην αντίστοιχη αίτηση του ελεγκτή.

Εάν η εν λόγω, δεκαήμερη, προθεσμία παρέλθει άπρακτη, τότε ο ελεγκτής μπορεί να ακολουθήσει, αναλογικά, την αμέσως ανωτέρω διαδικασία για την περίπτωση μη σύγκλησης ΓΣ κατόπιν αιτήματος της μειοψηφίας (άρ. 121 §2).

Ακυρωσία Αποφάσεων ΓΣ

Μπορούν, άραγε, οι ως άνω μέτοχοι μειοψηφίας ή ο ελεγκτής της ΑΕ να προχωρήσουν, μόνοι τους, σε δημοσίευση πρόσκλησης της ΓΣ αντί να προσφύγουν στο αρμόδιο δικαστήριο- σύμφωνα και με όσα ο νόμος ορίζει; Συνάγεται ευθέως από τον νόμο (:άρ. 138 §2) πως μια τέτοια πρόσκληση είναι υποστατή. Οι αποφάσεις, ωστόσο, της ΓΣ που θα ακολουθήσει, με βάση τη συγκεκριμένη πρόσκληση, πάσχουν από ακυρωσία (άρ. 137 §1).

 

Τη ΓΣ της ΑΕ τη συγκαλεί, κατά βάση το ΔΣ. Σε κάποιες, όμως, περιπτώσεις η εξουσία αυτή αναγνωρίζεται στους ελεγκτές της ΑΕ ή σε όργανα του Πτωχευτικού Κώδικα. Δικαίωμα, πάντως, να αξιώσουν την σύγκληση της ΑΕ έχουν τόσο οι μέτοχοι μειοψηφίας όσο και οι ελεγκτές της ΑΕ. Η πρόσκληση, πάντως, της ΓΣ της ΑΕ θα μας απασχολήσει σε επόμενη αρθρογραφία μας.

 

---

Γράφει ο  Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm

---

 

Σημ.: Το άρθρο Γενική Συνέλευση ΑΕ: Σύγκληση (άρ. 121 ν. 4548/2018) αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ» και «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες». Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση 

---

Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης

 

 

 

Ασχοληθήκαμε, ήδη, με τη ΓΣ ως το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Επίσης, με τα είδη των Γενικών Συνελεύσεων. Επόμενο, λογικό, ερώτημα ο  Τόπος Συνεδρίασης που είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί μια ΓΣ. Περί αυτού το παρόν!

Ο Προσδιορισμός Του (Φυσικού) Τόπου

Ο Τόπος Συνεδρίασης στον οποίο είναι δυνατό να συνέλθει μια ΓΣ προσδιορίζεται στον νόμο (άρ. 120 ν. 4548/2018). Η ρύθμιση είναι αντίστοιχη όσα κατά το παρελθόν ίσχυαν (άρ. 25 κ.ν. 2190/1920).

Το όργανο που συγκαλεί τη ΓΣ (καταρχήν αρμόδιο: το ΔΣ –121 §1), έχει τη δυνατότητα να αποφασίζει ελεύθερα μεταξύ των τόπων εκείνων που απαριθμούνται στον νόμο ή στο καταστατικό της εταιρείας (εντός των ορίων του νόμου). Οι ύπαρξη περισσοτέρων εναλλακτικών αποσκοπεί στη διευκόλυνση των μετόχων. Ωστόσο, στο καταστατικό είναι δυνατό να περιλαμβάνονται περιορισμοί ως προς τον τόπο σύγκλησης (λ.χ. αποκλειστική δυνατότητα συνεδρίασης μόνον στην έδρα της ΑΕ).

Εκ του νόμου

Η ΓΣ συνέρχεται υποχρεωτικά σε κάποιον από τους ακόλουθους τόπους οι οποίοι είναι δυνατό ελεύθερα και εναλλακτικά να επιλεγούν από το όργανο που τη συγκαλεί:

Όσον αφορά τις μη εισηγμένες ΑΕ

Οι ΓΣ των ΑΕ των οποίων οι μετοχές δεν είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά συνεδριάζουν:

   (α) Καταρχάς, στην έδρα της εταιρείας. Κατά τον νόμο (άρ. 7 §1) η ΑΕ έχει την έδρα της στο δήμο που αναφέρεται στο καταστατικό της. Ο νόμος, δηλαδή, αντιμετωπίζει ως έδρα της ΑΕ όχι τη διεύθυνση των γραφείων της, αλλά τον δήμο που βρίσκονται τα «γραφεία» της. Εναλλακτικά:

   (β) Στην περιφέρεια άλλου δήμου εντός της περιφέρειας της έδρας. Τέλος,

   (γ) Στην περιφέρεια άλλου δήμου όμορου της έδρας. Τούτη, δε, η επιλογή αποκτά σημασία στις περιπτώσεις όμορου δήμου διαφορετικής περιφέρειας από αυτή της έδρας της ΑΕ.

Στη βάση των παραπάνω δεδομένων, μια ΑΕ, η οποία εδρεύει, λ.χ., στον Πειραιά, είναι καθόλα νόμιμο το ΔΣ της να αποφασίσει τη σύγκληση της ΓΣ της σε κάποια αίθουσα συνεδριάσεων ξενοδοχείου, που βρίσκεται στην πλατεία Συντάγματος.

Όσον αφορά τις εισηγμένες ΑΕ

Οι ΓΣ των εταιρειών, των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά, που εδρεύει στην Ελλάδα, είναι δυνατό να συνεδριάσουν και στην περιφέρεια του δήμου, όπου βρίσκεται η έδρα της ρυθμιζόμενης αγοράς. Επί εισηγμένων, δηλ., ΑΕ: στην Αθήνα.

Εκ του καταστατικού

   (α) Οι ΑΕ, ανεξάρτητα από το αν είναι εισηγμένες ή μη οι μετοχές τους, έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν πως οι ΓΣ μπορούν να συνέρχονται και σε άλλο (πλην των ανωτέρω αναφερόμενων) δήμο στην Ελλάδα. Τούτο, εφόσον υφίσταται η σχετική πρόβλεψη στο καταστατικό.

   (β) Περαιτέρω, και μόνον όσον αφορά ΑΕ, των οποίων οι μετοχές δεν είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά, το καταστατικό μπορεί να επιτρέπει στη γενική συνέλευση να συνέρχεται και σε τόπο που βρίσκεται στην αλλοδαπή. Προϋποτίθεται, και εδώ, σχετική καταστατική πρόβλεψη.

Η Περίπτωση Της Καθολικής ΓΣ

Σε κάθε περίπτωση, και ανεξάρτητα από τα ανωτέρω, η ΓΣ είναι δυνατό να συνεδριάζει οπουδήποτε και χωρίς σχετική πρόβλεψη του καταστατικού. Απαραίτητες προϋποθέσεις: (i) να παρίστανται στη ΓΣ ή να αντιπροσωπεύονται μέτοχοι που εκπροσωπούν το σύνολο του μετοχικού κεφαλαίου με δικαίωμα ψήφου και (ii) να μην αντιλέγει κανείς στην πραγματοποίηση της συνεδρίασης και τη λήψη αποφάσεων (άρ. 120 §2). Πρόκειται για την περίπτωση της καθολικής ΓΣ.

Συνέλευση Με Ηλεκτρονικά Μέσα

Ο Τόπος Συνεδρίασης της ΓΣ δεν απαιτείται να είναι φυσικός – μπορεί να είναι και διαδικτυακός. Συγκεκριμένα, το ΔΣ μιας ΑΕ (η αναφορά περί μη εισηγμένων μόνο ΑΕ απαλείφθηκε με το άρ. 23 §4 ν. 4172/2020) είναι δυνατό να αποφασίσει ότι η ΓΣ δεν θα συνέλθει σε κάποιο τόπο. Αντίθετα, ότι θα συνεδριάσει εξ ολοκλήρου με συμμετοχή των μετόχων από απόσταση με χρήση ηλεκτρονικών μέσων–virtual meeting (όπως αυτά προβλέπονται στο άρ. 125–άρ. 120 §3).

Η συνεδρίαση της ΓΣ με χρήση ηλεκτρονικών μέσων, είναι δυνατή:

   (α) Εάν υφίσταται αντίστοιχη καταστατική πρόβλεψη.

   (β) Εάν το ΔΣ αποφασίσει πως συντρέχει σπουδαίος λόγος (λ.χ. σε περίπτωση απευκταίας, επόμενης, πανδημίας),

   (γ) Εάν συναινούν όλοι οι μέτοχοι (:καθολική ΓΣ).

Σημειώνεται ότι οι υπό β και γ περιπτώσεις προστέθηκαν με την αντικατάσταση της §3 του άρ. 120 από την §4 του άρ. 23 ν. 4172/2020.

Η Παράβαση Των Προβλέψεων Περί Τόπου

Σε περίπτωση παράβασης των εκ του νόμου (άρ. 120) ή του καταστατικού προβλέψεων ως προς τον τόπο συνεδρίασης της ΓΣ είναι δυνατό να επέλθει, ως έννομη συνέπεια, η ακυρωσία της εν λόγω ΓΣ (άρ. 137).

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τυχόν επιλογή του τόπου σύγκλησης είναι δυνατό να θεωρηθεί καταχρηστική, εφόσον τούτη καθιστά δυσχερή ή πρακτικά αδύνατη τη συμμετοχή μετόχων (λ.χ. σύγκληση ΓΣ στην αλλοδαπή). Μια τέτοια παράβαση επιφέρει ακυρωσία της απόφασης της ΓΣ.

Ο Τόπος Συνεδρίασης & Ο Τρόπος Λήψης Αποφάσεων Της ΓΣ

Ο τόπος σύγκλησης ΓΣ συμπλέκεται αναπόδραστα με τον τρόπο λήψης αποφάσεων από αυτή (και το αντίθετο). Η απαίτηση για «συνάθροιση» των μετόχων (προκειμένου να είναι δυνατή η μεταξύ τους διαλογική συζήτηση), η οποία, κατά μία -σημαντική- μερίδα της θεωρίας απαιτούνταν κατά την προηγούμενη νομοθεσία (άρ. 25 κ.ν. 2190/1920), πλέον –και ήδη μετά τον ν. 3604/2007) δεν είναι, πλέον, απαραίτητη. Οι προαναφερθέντες τρόποι λήψης απόφασης της ΓΣ επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές (άρ. 118).

Έτσι, σε περίπτωση σύγκλησης της ΓΣ σε ορισμένο [φυσικό ή (δια)δικτυακό] τόπο και αυτονοήτως, στην περίπτωση της αυτόκλητης ΓΣ, οι αποφάσεις θα λαμβάνονται «κατά τον παραδοσιακό τρόπο» (ήτοι οι μέτοχοι θα συζητούν και θα λαμβάνουν αποφάσεις σε πραγματικό χρόνο, ακόμη και αν δεν «συναθροίζονται» σε φυσικό τόπο).

Παράλληλα, όμως, οι αποφάσεις της ΓΣ μπορούν να λαμβάνονται είτε με τη διαδικασία της ψηφοφορίας, χωρίς την προηγούμενη συνεδρίαση των μετόχων (άρ. 135) είτε με τη λήψη απόφασης διά της προσυπογραφής πρακτικού από όλους τους μετόχους (άρ. 136).

Στις περιπτώσεις αυτές, όπου η ΓΣ δεν διεξάγεται σε πραγματικό χρόνο και τόπο, οι αποφάσεις των μετόχων έχουν την ίδια ισχύ και τα ίδια αποτελέσματα με τις αποφάσεις που λαμβάνονται σε ΓΣ που διεξάγονται σε πραγματικό χρόνο και τόπο. Τις εν λόγω, όμως, περιπτώσεις θα τις εξετάσουμε λεπτομερέστερα σε επόμενη αρθρογραφία μας.

 

Όπως έχουμε, επανειλημμένα, επισημάνει η ΓΣ είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Οι αποφάσεις των μετόχων της είναι το πλέον ισχυρό μέσο καθορισμού της πορείας της. Στο πλαίσιο αυτό, οι απαιτήσεις του νόμου αναφορικά τόσο με τον τόπο όσο και με τον τρόπο που οι μέτοχοι δύνανται να (συνέλθουν και να) λάβουν αποφάσεις, είναι «προσεκτικά υπολογισμένες». Καθοριστικό ρόλο έχει παίξει, ασφαλώς, και η μέχρι σήμερα η πρακτική των εταιρειών ως προς την προσέγγιση των θεμάτων αυτών, η οποία υπαγορεύτηκε από τις επιχειρηματικές ανάγκες (ιδίως την ανάγκη για ευελιξία) των ΑΕ.-

 

 

.

 

Στην ενότητα Γενική Συνέλευση ΑΕ μέσα από μια σειρά από άρθρα αναπτύσσουμε και έχουμε την ευκαιρία να κατανοήσουμε τη σημασία που έχει το κορυφαίο αυτό όργανο για μια Ανώνυμη Εταιρεία. Την αναγόρευσή της, μάλιστα, ως το ανώτατο εταιρικό όργανο. Οι μέτοχοι κάθε ΑΕ άλλοτε υποχρεούνται  κι άλλοτε δικαιούνται να συνέλθουν σε ΓΣ. Τα είδη των Γενικών Συνελεύσεων διαφοροποιούνται, κατά περίπτωση. Περί αυτών το παρόν!

Ο διαχωρισμός των ειδών των Γενικών Συνελεύσεων | Η Ρύθμιση

Ο συγκεκριμένος διαχωρισμός των ειδών των Γενικών Συνελεύσεων εισήχθη σχετικά πρόσφατα (άρ. 119 ν. 4548/2018) στην εθνική έννομη τάξη. Ο προϊσχύων νόμος (:ν. 2190/1920) δεν περιελάμβανε αντίστοιχη ρύθμιση. Όπως, όμως, γινόταν δεκτό από τη νομολογία, η διάκρισή της από την έκτακτη προέκυπτε από τη γενικότερη οικονομία του νόμου. Στηριζόταν στο περιεχόμενο της ημερήσιας διάταξης-στις αρμοδιότητες, δηλ., που καλούνταν, εκείνη, να ασκήσει. Όπως, μάλιστα, έκτοτε γινόταν δεκτό, η ΓΣ έχει μεν ενιαία δικαιοδοσία, διακρίνεται όμως η αρμοδιότητά της σε τακτική και έκτακτη. Ως τακτική ΓΣ θεωρούνταν εκείνη που συνερχόταν εντός έξι, το πολύ, μηνών από τη λήξη της εταιρικής χρήσης στην έδρα της ΑΕ, με αρμοδιότητα τη λήψη απόφασης επί των θεμάτων, τα οποία, κατά νόμο, υποχρεωτικά υποβάλλονται σε αυτήν μετά από κάθε χρήση. Μεταξύ αυτών, η έγκριση οικονομικών καταστάσεων και η διάθεση των κερδών (2182/2013 ΑΠ και 132/2017, αμφότερες σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Τις εν λόγω παραδοχές της νομολογίας, για τα είδη των Γενικών Συνελεύσεων ήρθε να επιβεβαιώσει και ρητά ο ν. 4548/2018 (άρ. 119):

Τακτική ΓΣ Vs Έκτακτη ΓΣ

 

Τακτική ΓΣ

Όπως, ήδη, ανωτέρω σημειώθηκε, η ΓΣ έχει ενιαία δικαιοδοσία, η αρμοδιότητά της δε, μόνον, διακρίνεται σε τακτική και έκτακτη. Στο πλαίσιο αυτό, ο ν. 4548/2018 καθορίζει την έννοια της τακτικής ΓΣ –διακρίνοντάς της από την έκτακτη- στη βάση: (α) του χρόνου εντός του οποίου συνέρχεται και (β) της αποκλειστικής αρμοδιότητάς να λάβει αποφάσεις επί ορισμένων ζητημάτων της ΑΕ (άρ. 119 §1 εδ. α΄).

Η τακτική ΓΣ «…συνέρχεται υποχρεωτικά τουλάχιστον μία φορά κάθε εταιρική χρήση, το αργότερο έως τη δέκατη (10η) ημερολογιακή ημέρα του ένατου μήνα μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσης…». Κατά τα τελευταία, όμως, έτη (:2020 έως 2023-αρχικά εξαιτίας της πανδημίας) η συγκεκριμένη προθεσμία παρατάθηκε για 50 ημέρες. Παρατάθηκαν όμως, αντίστοιχα, και οι προθεσμίες που συνδέονται με την υποβολή πρακτικών συνελεύσεων των μετόχων και των εγκεκριμένων οικονομικών καταστάσεων στο Γ.Ε.ΜΗ. (άρ. 61 §3 ν. 4722/2020, άρ. 56 ν. 4825/2021, άρ. 21 ν. 4965/2022, άρ. 18 5055/2023)

Παρά την ως άνω ρητή (απώτατη) προθεσμία διενέργειάς της, τυχόν εκπρόθεσμη ΓΣ δεν έχει ως αποτέλεσμα οι αποφάσεις της να πάσχουν από κάποιο νομικό ελάττωμα. Ωστόσο, ο νόμος επιφυλάσσει, στην περίπτωση αυτή, ποινικές κυρώσεις σε βάρος εκείνων που, μολονότι υποχρεούνταν, δεν συγκάλεσαν έγκαιρα την τακτική ΓΣ (άρ. 180 §1 ν. 4548/2018).

Η τακτική ΓΣ είναι αποκλειστικά αρμόδια να αποφασίσει: (i) για την έγκριση των ετήσιων χρηματοοικονομικών καταστάσεων, που όπως επισημαίνεται, αποτελεί την «ουσία» της τακτικής ΓΣ (βλ. Αιτ. Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 119) και (ii) για την εκλογή ελεγκτών (όταν τούτο απαιτείται από τον νόμο). Τα σχετικά θέματα (ή, κατά περίπτωση, μόνον η έγκριση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων) πρέπει να αναγράφονται στην ημερήσια διάταξη της τακτικής ΓΣ.

Η τακτική ΓΣ είναι, ωστόσο, αποκλειστικά αρμόδια και για κάποια ακόμα θέματα. Συγκεκριμένα:

(i) Για τη χορήγηση αμοιβών σε μέλη του ΔΣ (άρ. 109 ν. 4548/2018) και

(ii) Για τη λήψη απόφασης (πάντως συμβουλευτικού χαρακτήρα) επί της έκθεσης αποδοχών του τελευταίου οικονομικού έτους (άρ. 112 §3).

Σε κάθε περίπτωση, η τακτική ΓΣ είναι δυνατό να αποφασίσει, παράλληλα, και για οποιοδήποτε άλλο θέμα αρμοδιότητάς της. Μάλιστα, ακόμη και για θέματα τα οποία δεν είναι εγγεγραμμένα στην ημερήσια διάταξή της. Υπό την προϋπόθεση, όμως, πως η ΓΣ είναι καθολική και κανένας από τους μετόχους δεν αντιλέγει. Η σημασία της τακτικής ΓΣ επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι ο χρόνος διενέργειάς της λειτουργεί και ως χρονικό ορόσημο για σειρά σημαντικών, για την ΑΕ, δεδομένων και ενεργειών. Συγκεκριμένα:

(i) Η θητεία των μελών ΔΣ παρατείνεται έως τη λήξη της προθεσμίας, εντός της οποίας πρέπει να συνέλθει η αμέσως επόμενη τακτική ΓΣ και έως τη λήψη της σχετικής απόφασης (άρ. 85 §1 εδ. γ΄).

(ii) Οι εταιρείες δημοσιοποιούν τις περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων και τυχόν συμβάσεις με συνδεδεμένα μέρη στην επόμενη τακτική ΓΣ (άρ. 97 §1 εδ. γ΄).

(iii) Ύστερα από αίτηση των μετόχων που εκπροσωπούν -τουλάχιστον- το 1/20 του μετοχικού κεφαλαίου, το ΔΣ οφείλει να παρουσιάσει στην τακτική ΓΣ τα ποσά και κάθε άλλη παροχή,  που έλαβε (κατά την τελευταία διετία) από οποιαδήποτε αιτία ή σύμβαση με την ΑΕ, κάθε μέλος του ΔΣ και οι διευθυντές της ΑΕ (άρ. 141 §6 εδ. γ΄).

(iv) Η ΑΕ θέτει στη διάθεση των μετόχων της τις ετήσιες χρηματοοικονομικές καταστάσεις της καθώς και τις σχετικές εκθέσεις του διοικητικού συμβουλίου και των ελεγκτών, δέκα (10) ημέρες πριν από την τακτική ΓΣ (άρ 123 §1).

(v) Οι ΑΕ δημοσιεύουν στο Γ.Ε.ΜΗ.: τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις, την έκθεση διαχείρισης και τη γνώμη του ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή της ελεγκτικής εταιρείας (όπου απαιτείται) μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την έγκρισή τους από την τακτική ΓΣ (άρ. 149 §1 εδ. α΄).

Έκτακτη ΓΣ

Κάθε ΓΣ που δεν είναι τακτική, θεωρείται έκτακτη. Η έκτακτη ΓΣ συνέρχεται εκτάκτως οποτεδήποτε το ΔΣ –ή η μειοψηφία των μετόχων (άρ. 121 §2)– κρίνει τούτο σκόπιμο ή αναγκαίο (άρ. 113 §2 ν. 4548/2018).

Η έκτακτη ΓΣ μπορεί να αποφασίσει για κάθε θέμα της αρμοδιότητας της ΓΣ, εκτός από εκείνα εκείνων για τα οποία έχει αποκλειστική αρμοδιότητα η τακτική, κατά τα άνω, ΓΣ.

Καταστατική ΓΣ Vs Συνήθης ΓΣ

Καταστατική ΓΣ

Καταστατική ΓΣ κατά τον νόμο (άρ. 119 §3) είναι εκείνη που συγκαλείται για να τροποποιήσει το καταστατικό ή να λάβει αποφάσεις, για τις οποίες απαιτείται -εκ του νόμου- αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία. Η καταστατική ΓΣ είναι δυνατό να είναι τακτική ή έκτακτη (άρ. 119 §3).

Συνήθης ΓΣ

Από την καταστατική ΓΣ αντιδιαστέλλεται η συνήθης ΓΣ. Τούτη είναι η ΓΣ που λαμβάνει αποφάσεις με απλή απαρτία και πλειοψηφία.

Ο χαρακτηρισμός μιας ΓΣ ως καταστατικής ή συνήθους εξαρτάται από τα θέματα της ημερήσιας διάταξής της και, συγκεκριμένα, τα ποσοστά απαρτίας και πλειοψηφίας που απαιτεί η λήψη απόφασης για καθένα από αυτά. Ως εκ τούτου, μία ΓΣ είναι δυνατό να είναι καταστατική ως προς ορισμένα θέματά της και συνήθης ως προς τα υπόλοιπα.

ΓΣ Σε Περίπτωση Μείωσης Ενεργητικού

Η φερεγγυότητα των ΑΕ αποτελεί (και ορθά) ένα από τα βασικά μελήματα του νομοθέτη. Όταν το ενεργητικό της ΑΕ υπολείπεται του ½ του μετοχικού της κεφαλαίου αξιολογείται ότι υφίσταται σημαντική ένδειξη πιθανής μελλοντικής αφερεγγυότητας. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα πρέπει να αποφευχθεί, αυτονοήτως, για την προστασία των συναλλασσομένων και των μετόχων της ΑΕ. Ο νόμος (:άρ. 119 §4) προβλέπει, για την περίπτωση αυτή, πως το ΔΣ υποχρεούται να συγκαλέσει ΓΣ, μέσα σε προθεσμία έξι μηνών από τη λήξη της εταιρικής χρήσης, με θέμα τη λύση της εταιρείας ή την υιοθέτηση άλλου μέτρου για την εξυγίανσή της (λ.χ. μείωση μετοχικού κεφαλαίου). Εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της ΑΕ η λήψη της ενδεδειγμένης, κατά την κρίση της, απόφασης.

Εάν το εξάμηνο παρέλθει άπρακτο ή η ΓΣ συγκληθεί εκπρόθεσμα, τα μέλη του ΔΣ φέρουν ποινική (άρ. 180 §1) και αστική (άρ. 102 §1) ευθύνη. Περαιτέρω, σε περίπτωση άρνησης ή παράλειψης του ΔΣ να συγκαλέσει την ανωτέρω ΓΣ  υποχρεούνται να το πράξουν οι ελεγκτές της ΑΕ.

ΑΕ Με Εισηγμένες Κινητές Αξίες Σε ΠΜΔ

Ανώνυμες Εταιρείες των οποίων οι κινητές αξίες έχουν εισαχθεί σε πολυμερή μηχανισμό διαπραγμάτευσης (ΠΜΔ) δικαιούνται (άρ. 119 §5) να υπαχθούν, με σχετική καταστατική πρόβλεψη, σε συγκεκριμένες ρυθμίσεις του νόμου για τις ΑΕ. Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις είναι δυνατό να αφορούν (συνολικά και όχι εν μέρει) «τη σύγκληση, συνεδρίαση, συμμετοχή των μετόχων, λήψη αποφάσεων, καθώς και την άσκηση άλλων μετοχικών δικαιωμάτων σε ΓΣ εταιρειών με μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά».

 

Ο νόμος προσδιορίζει, με τρόπο συγκεκριμένο, τα είδη των Γενικών Συνελεύσεων. Αντίστοιχα, και με περισσή αυστηρότητα, θέματα που αφορούν τη σύγκληση, τα πρόσωπα που δικαιούνται να συμμετάσχουν, τον τρόπο λήψης και ισχύ των αποφάσεών τους καθώς και κάθε, σχετικό με αυτές, θέμα. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

 

 

 

Μας απασχόλησαν, ήδη, οι αποκλειστικές αρμοδιότητες της ΓΣ των μετόχων της ΑΕ. Υπάρχουν όμως και κάποιες αποφάσεις για τις οποίες, παρά τη σημασία τους, αρμόδιο όργανο ορίζεται το ΔΣ ή περιττή η απόφαση της ΓΣ. Υπάρχουν, επίσης, και κάποιες «αρρύθμιστες» αρμοδιότητες –  εξουσίες με σοβαρότατους κινδύνους για τις ΑΕ και τους συναλλασσόμενους. Περί αυτών, στη συνέχεια.

Εξαιρέσεις από την Αποκλειστική Αρμοδιότητα της ΓΣ

Στον ίδιο τον νόμο (:άρ. 117 §2 ν. 4548/2018) ορίζονται οι περιπτώσεις εκείνες που συνιστούν εξαιρέσεις από τον κανόνα της αποκλειστικής αρμοδιότητας της ΓΣ (άρ. 117 §1). Οι περισσότερες επιφυλάσσονται υπέρ του ΔΣ (βλ. Αιτ. Έκθ. ν. 4548/2018 επί του άρ. 117). Ειδικότερα:

(α) Αυξήσεις κεφαλαίου ή πράξεις αναπροσαρμογής του (άρ. 117 §2 περ. α΄):

Αυξήσεις Κεφαλαίου: Το καταρχήν αρμόδιο όργανο της ΑΕ για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου είναι η ΓΣ. Ωστόσο, το ΔΣ της ΑΕ έχει (υπό προϋποθέσεις) την εξουσία να αποφασίσει έκτακτη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 24 §1). Προϋποτίθεται, πάντοτε, σχετική καταστατική ρύθμιση. Συγκεκριμένα:

Για την πρώτη πενταετία από την ίδρυση της ΑΕ, με απόφαση των 2/3 του συνόλου των μελών του ΔΣ, είναι δυνατό να αποφασισθεί αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου-μέχρι το τριπλάσιο του αρχικού. Αντίστοιχη εξουσία είναι δυνατό να απονεμηθεί στο ΔΣ με απόφαση της ΓΣ για χρονικό διάστημα, όμως, που δεν υπερβαίνει την πενταετία. Στην περίπτωση αυτή, το μετοχικό κεφάλαιο μπορεί να αυξάνεται μέχρι το τριπλάσιο εκείνου, που υπάρχει κατά την ημερομηνία χορήγησης της σχετικής εξουσίας προς το ΔΣ.

Το ΔΣ, περαιτέρω, έχει τη δυνατότητα (εφόσον εξουσιοδοτηθεί από τη ΓΣ), να θεσπίζει πρόγραμμα διάθεσης μετοχών– αυξάνοντας, ενδεχομένως, το κεφάλαιο της ΑΕ. Η απόφαση αυτή της ΓΣ λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία και υποβάλλεται σε δημοσιότητα. Η σχετική εξουσιοδότηση, εφόσον δεν οριστεί μικρότερος χρόνος από τη ΓΣ, ισχύει για πέντε έτη (άρ. 113 §4).

Πράξεις Αναπροσαρμογής Κεφαλαίου: Το ΔΣ έχει την εξουσία να προβαίνει σε αναπροσαρμογή του μετοχικού κεφαλαίου. Τούτο συμβαίνει, αρχικά, σε περίπτωση μερικής κάλυψης του ποσού της αύξησης. Με την απόφασή του για την πιστοποίηση καταβολής μετοχικού κεφαλαίου οφείλει να αναπροσαρμόσει τη σχετική διάταξη του καταστατικού- έτσι ώστε να προσδιορισθεί το ύψος του, όπως προέκυψε μετά τη μερική (εφόσον έχει προβλεφθεί) κάλυψη (άρ. 28 §2). Ανάγκη αναπροσαρμογής ανακύπτει, επιπλέον, σε περίπτωση που η αύξηση επέρχεται ύστερα από άσκηση δικαιώματος κτήσης μετοχών (warrants) από τον εκάστοτε δικαιούχο (άρ. 58). Ομοίως, όταν ομολογιούχος δανειστής ασκήσει το δικαίωμα μετατροπής των μετατρέψιμων ομολογιών του σε μετοχές (άρ. 71 §4). (Διαβάστε Ομολογίες: Μετατρέψιμες, Ανταλλάξιμες και Κερδοφόρες).

(β) Η τροποποίηση ή προσαρμογή διατάξεων του καταστατικού από το ΔΣ στις περιπτώσεις που ορίζει τούτο, ρητά, ο νόμος (άρ. 117 §2 περ. β΄):

Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου θα πρέπει να συνοδεύεται από αντίστοιχη τροποποίηση του καταστατικού. Στις προαναφερθείσες (υπό α) περιπτώσεις, η τροποποίηση ή αναπροσαρμογή των σχετικών καταστατικών προβλέψεων επαφίεται, ομοίως, στο ΔΣ.

Παράλληλα, το ΔΣ είναι αρμόδιο και όταν η τροποποίηση αποτελεί συνέπεια της ασκήσεως του δικαιώματος προαίρεσης (option), εκ μέρους των εκάστοτε δικαιούχων όταν έχει θεσπιστεί από τη ΓΣ πρόγραμμα διάθεσης μετοχών για τη διοίκηση ή/και το προσωπικό. Στη συγκεκριμένη, μάλιστα, περίπτωση, η απόφαση πιστοποίησης καταβολής του μετοχικού κεφαλαίου λαμβάνεται ανά ημερολογιακό τρίμηνο (κατ’ απόκλιση από τις αντίστοιχες προβλέψεις για την πιστοποίηση του άρ. 20 §6).

(γ) Ο διορισμός με το καταστατικό του πρώτου ΔΣ (άρ. 117 §2 περ. γ΄):

Εξαίρεση από τον κανόνα της εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ συνιστά η περίπτωση ορισμού του πρώτου ΔΣ στο αρχικό καταστατικό της ΑΕ (κατ’ ουσίαν, από τους ιδρυτές της ΑΕ-άρ. 78 §2, εδ. α΄ και 117 §2 περ. γ΄). Η εξαίρεση αυτή αντιμετωπίζει, με επιτυχία, ζητήματα πρακτικής φύσης της νεοϊδρυθείσας ΑΕ. Εναπόκειται, ωστόσο, στη διακριτική ευχέρεια των ιδρυτών της ΑΕ η σχετική επιλογή.

Εναλλακτικά, το πρώτο ΔΣ είναι δυνατό να εκλεγεί και με αυτόκλητη-καθολική (δεδομένης της απουσίας ΔΣ και, άρα, αδυναμίας νομότυπης σύγκλησης) ΓΣ (άρ. 121 §5, όπως ρητά προβλέπεται στο άρ. 78 §2 εδ. β΄) ή με δικαστική απόφαση (άρ. 69 ΑΚ, όπως ρητά προβλέπεται στο άρ. 78 §2 εδ. β΄).

(δ) Η εκλογή συμβούλων σε αντικατάσταση παραιτηθέντων, αποθανόντων ή απωλεσάντων την ιδιότητά τους με άλλο τρόπο (117 §2 περ. δ΄):

Ακόμα μια εξαίρεση από τον κανόνα εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ συνιστά (και) εκείνη της εκλογής μέλους, από το ίδιο το ΔΣ, σε περίπτωση ελλιπούς (:«κολοβού») ΔΣ (άρ. 82 §1 και 117 §2, περ. δ΄). Σε περίπτωση, συγκεκριμένα, παραίτησης, θανάτου ή με οποιονδήποτε τρόπο απώλειας της ιδιότητας μέλους/μελών ΔΣ, το τελευταίο έχει τη δυνατότητα (όχι όμως και την υποχρέωση-αρ. 82§2) να εκλέξει αντικαταστάτη για το υπόλοιπο της θητείας του. Σχετική καταστατική πρόβλεψη δεν είναι αναγκαία (βλ. Αιτ. Έκθεση ν. 4548/2018 επί άρ. 82).

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η εκλογή αυτή προϋποτίθεται: (α) απώλεια ιδιότητας μέλους, (β) ανυπαρξία αναπληρωματικών μελών από τη ΓΣ/μέτοχο (κατ’ άρ. 81) και (γ) νόμιμη σύνθεση ΔΣ (:τα εναπομένοντα μέλη του να μην υπολείπονται των τριών).

Η σχετική απόφαση του ΔΣ αφενός υποβάλλεται σε δημοσιότητα στο Γ.Ε.ΜΗ. με δηλωτικό χαρακτήρα αφετέρου θα πρέπει να ανακοινωθεί στην αμέσως προσεχή ΓΣ. Δικαιούται, πάντως, η τελευταία να αντικαταστήσει τους εκλεγέντες-ακόμη και αν δεν έχει αναγραφεί σχετικό θέμα στην ημερήσια διάταξη (άρ. 82 §1 in fine).

 (ε) Σημαντικές εταιρικές αποφάσεις σχετικές με εταιρικούς μετασχηματισμούς (117 §2 περ. ε΄):

Εκτός από την απόφαση για συγχώνευση ΑΕ από άλλη ΑΕ που κατέχει το σύνολο των μετοχών της, η εξαίρεση επεκτείνεται και στην απόφαση της απορροφώσας ΑΕ για τη συγχώνευση με απορρόφηση άλλης κεφαλαιουχικής εταιρίας της οποίας κατέχει τουλάχιστον το 90% και στην απόφαση διασπώμενης ΑΕ για τη διάσπασή της όταν οι επωφελούμενες εταιρείες κατέχουν τις μετοχές της στο σύνολό τους (άρ. 117 §2 περ. ε΄, όπως τροποποιήθηκε δυνάμει του ν. 4601/2019).

Ωστόσο, προκειμένου να μην καθίσταται απαραίτητη η προηγούμενη απόφαση ΓΣ, απαιτείται η τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων. Τούτες είναι παρόμοιες και στις τρεις, ανωτέρω, περιπτώσεις˙ σχετίζονται, μάλιστα, με τη δημοσιότητα και την ενημέρωση/πληροφόρηση των μετόχων/εταίρων. Επίσης, διασφαλίζεται το δικαίωμα της μειοψηφίας για σύγκληση έκτακτης ΓΣ (άρ. 35, 36 και 88 ν. 4601/2019 αντίστοιχα).

(στ) Η δυνατότητα διανομής προσωρινών μερισμάτων (άρ. 117 §2 περ. στ΄ & άρ. 162 §§ 1&2):

Από την αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ εξαιρείται (και) η απόφαση για τη διανομή προσωρινών μερισμάτων στους μετόχους.

Η συγκεκριμένη απόφαση λαμβάνεται νομίμως από το ΔΣ της εταιρείας, υπό τον όρο ότι έχουν συνταχθεί -και προ διμήνου δημοσιευτεί- οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις της εταιρείας. Από το περιεχόμενό τους, μάλιστα, θα πρέπει να προκύπτει η ύπαρξη κερδών εντός της εταιρικής χρήσης που μας ενδιαφέρει.

(ζ) Η δυνατότητα διανομής κερδών ή προαιρετικών αποθεματικών μέσα στην τρέχουσα εταιρική χρήση με απόφαση του ΔΣ (άρ. 117 §2 περ. ζ΄):

Σε αντίθεση με το προϊσχύσαν καθεστώς, για τη λήψη απόφασης του ΔΣ περί διανομής κερδών ή προαιρετικών αποθεματικών, δεν απαιτείται προηγούμενη απόφαση της ΓΣ. Υφίσταται, πλέον, συντρέχουσα αρμοδιότητα μεταξύ των δύο εταιρικών οργάνων (ΓΣ-ΔΣ) εντός της τρέχουσας εταιρικής χρήσης (άρ. 162 §3). Και τα δύο εταιρικά όργανα οφείλουν να τηρούν τις προβλεπόμενες διατυπώσεις δημοσιότητας.

Σε περίπτωση μη νόμιμης (:κατά παράβαση των ανωτέρω διατυπώσεων) διανομής κερδών στους μετόχους γεννάται υπέρ της εταιρείας αξίωση επιστροφής των σχετικών-παρανόμως εισπραχθέντων ποσών. Θα πρέπει, ωστόσο, να αποδειχθεί η υπαιτιότητα των μετόχων και συγκεκριμένα ότι οι (μη δικαιούχοι) μέτοχοι γνώριζαν (ή, λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων, όφειλαν να γνωρίζουν) ότι οι διανομές που έγιναν σε αυτούς δεν ήταν σύννομες (άρ. 163).

Οι Αρρύθμιστες Αρμοδιότητες της ΓΣ

Εκτός από τις παραπάνω αποφάσεις (αποκλειστικής αρμοδιότητας της ΓΣ ή ανήκουσες, κατ΄ εξαίρεση, στο ΔΣ), υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία τους: εκείνες που ο νόμος αναθέτει στη ΓΣ και στο ΔΣ-με διαφορετικές, κατά περίπτωση, προϋποθέσεις. Ο νόμος φαίνεται πως, συνειδητά, δεν ρυθμίζει (Αιτ. Έκθεση επί του άρ. 117) τις λεγόμενες «αρρύθµιστες» αρμοδιότητες της ΓΣ. Πρόκειται για ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα, για τα οποία, έστω και αν αφορούν τη διαχείριση, η ΓΣ πρέπει να έχει λόγο.

Ο νομοθέτης επέλεξε, συνειδητά, να μην προχωρήσει στην, ούτως ή άλλως ανέφικτη, εξαντλητική ρύθμιση κάθε μιας πιθανής εταιρικής υπόθεσης. Επέλεξε, στο πλαίσιο αυτό, τη διατήρηση της διαχείρισης από τη νομολογία των «αρρύθμιστων» αρμοδιοτήτων της ΓΣ.

Η νομολογία χρησιμοποιεί ως κριτήριο για τον εντοπισμό του αρμόδιου κάθε φορά εταιρικού οργάνου τον εταιρικό σκοπό. Εφόσον η απόφαση εμπίπτει στον εταιρικό σκοπό, αρμόδιο είναι το ΔΣ, αν εξέρχεται των ορίων αυτού, αρμόδια είναι η ΓΣ. Λ.χ. του εταιρικού σκοπού εξέρχεται απόφαση για τη μεταβίβαση σημαντικού περιουσιακού στοιχείου της ΑΕ (2263/2003, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Ωστόσο, το εν λόγω κριτήριο παρουσιάζει το ακόλουθο μειονέκτημα. Πράξεις του ΔΣ, ακόμη και αν είναι εκτός του εταιρικού σκοπού, δεσμεύουν την εταιρεία απέναντι στους τρίτους, εκτός αν αποδειχθεί ότι ο τρίτος γνώριζε (ή όφειλε να γνωρίζει) την υπέρβαση (2263/2003, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Αντίθετα, αποφάσεις που λαμβάνονται από αναρμόδιο όργανο είναι άκυρες.

Ο προσδιορισμός, λοιπόν, του αν ένα ζήτημα εμπίπτει στη διαχειριστική αρμοδιότητα του ΔΣ ή όχι, οπότε και αρμόδια καθίσταται η ΓΣ, συναντά δυσκολίες. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν διατυπωθεί διαφορετικές απόψεις αναφορικά με το κριτήριο εξεύρεσης του αρμόδιου, κάθε φορά, οργάνου.

 

Οι αποφάσεις που ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ είναι περισσότερο από διαυγές ποιες είναι. Αντίστοιχα και οι εξαιρέσεις από τον συγκεκριμένο κανόνα. Το πρόβλημα εστιάζεται, κατά βάση, στις περιπτώσεις εκείνες που μολονότι εντάσσονται στην διαχειριστική εξουσία του ΔΣ, δικαστική απόφαση θα ήταν δυνατό να τις εντάξει στην αρμοδιότητα της ΓΣ. Το θέμα δεν είναι αμελητέο! Απαιτείται ιδιαίτερη εκρήγορση και αξιολόγηση των εκάστοτε δεδομένων. Λανθασμένη αξιολόγηση θα ήταν δυνατό να οδηγήσει σε συνέπειες οδυνηρές. Ποια όμως είναι τα είδη των Γενικών Συνελεύσεως και ποιες οι προϋποθέσεις για τη λήψη απόφασης από μέρους τους; Περί αυτών σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

---

Γράφει ο  Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm

---

 

Σημ.: Το άρθρο Εξαιρέσεις από την Αποκλειστική Αρμοδιότητα της ΓΣ & «Αρρύθμιστες» Αρμοδιότητες αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στην ενότητα «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες». Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ.

---

Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης

Ποιες, είναι οι αποφάσεις που υπάγονται στις αποκλειστικές αρμοδιότητες που έχει μια Γενική Συνέλευση ΑΕ;  Στο άρθρο μας Γενική Συνέλευση ΑΕ: Το Ανώτατο Εταιρικό Όργανο, επιχειρήσαμε την προσέγγιση των ρυθμίσεων που αφορούν στη Γενική Συνέλευση τω ν μετόχων. Διαπιστώσαμε, εκεί, την ιδιαίτερη σημασία και αξία της ΓΣ ως το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Αναφερθήκαμε, επίσης, στη δυνατότητα, το εύρος και τους τρόπους παρέμβασης της ΓΣ σε διαχειριστικά θέματα αρμοδιότητας, καταρχήν, του ΔΣ. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τις αποκλειστικές αρμοδιότητες που έχει η Γενική Συνέλευση ΑΕ (άρ. 117 §1 ν. 4548/2018)

Γενική Συνέλευση ΑΕ: Αποκλειστικές αρμοδιότητες | Απαρίθμηση 

Σε συγκεκριμένη διάταξη του νόμου για τις ΑΕ (άρ. 117 §1) προσδιορίζονται, κατά βάση, οι εξουσίες της ΓΣ. Απαριθμούνται, συγκεκριμένα, οι σημαντικότερες και περισσότερο θεμελιώδεις για την εταιρική ζωή αποφάσεις (βλ. Αιτ. Έκθεση επί του άρ. 117 ν. 4548/2018). Η λήψη τους εμπίπτει, αποκλειστικά/από τον νόμο, στην αρμοδιότητα της ΓΣ. Επιβεβαιώνεται, ως εκ τούτου, ο χαρακτηρισμός της ως το «ανώτατο όργανο» της ΑΕ.

Η προαναφερθείσα διάταξη είναι αναγκαστικού δικαίου. Αρμοδιότητα, επομένως, για τις συγκεκριμένες αποφάσεις δεν μπορεί να αποκτήσουν διαφορετικά όργανα. Τούτο σημαίνει πως απαγορεύεται αντίθετη καταστατική πρόβλεψη. Επίσης και απόφαση της ίδιας της ΓΣ που εκχωρεί σε κάποιο άλλο όργανο την αρμοδιότητά της.

Στην απόλυτη εξουσία της ΓΣ ανήκουν ειδικότερα:

(α) Η τροποποίηση του καταστατικού της εταιρείας (άρ. 117 §1 περ. α΄)

Αρμόδια για την τροποποίηση των όρων του καταστατικού της ΑΕ είναι η ΓΣ (με την επιφύλαξη της ειδικά θεσπισμένης αρμοδιότητας του ΔΣ-άρ. 117 §2 περ. α΄ & β΄). Στην έννοια της τροποποίησης του καταστατικού εμπίπτει, αυτονοήτως, η αφαίρεση ή/και προσθήκη διατάξεων. Επίσης, η απόφαση για την (τακτική ή έκτακτη) αύξηση ή μείωση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ (άρ. 117 §1 περ. α΄ εδ. β΄).

Η συγκεκριμένη εξουσία της ΓΣ δεν είναι απεριόριστη. Και τούτο γιατί η ΓΣ δεν δικαιούται να απαλείψει όρους του καταστατικού που συνιστούν το ελάχιστο, κατά τον νόμο, περιεχόμενό του (άρ. 5 ν. 4548/2018). Δεν δικαιούται, επίσης, η ΓΣ να τροποποιήσει, πλειοψηφικά, το καταστατικό εφόσον το ίδιο απαγορεύει την τροποποίηση των όρων του. Αντίστοιχα και όταν αξιώνει ομοφωνία των μετόχων ή πλειοψηφία 100% επί του εκάστοτε εκπροσωπούμενου κεφαλαίου. Τέτοιες (προβληματικές) καταστατικές απαγορεύσεις είναι δυνατό να αρθούν με ομόφωνη, μόνον, απόφαση των μετόχων, σε καθολική συνεδρίασή τους.

Για την έγκυρη λήψη απόφασης επί θεμάτων που τροποποιούν τις διατάξεις του καταστατικού της εταιρείας αρκεί, κατά κανόνα, συνήθης απαρτία και πλειοψηφία (άρ 130 §3). Σε εξαιρετικές, ωστόσο, περιπτώσεις (που προβλέπονται στον νόμο ή το ίδιο το καταστατικό) επιβάλλεται αυξημένη ή εξαιρετική απαρτία και πλειοψηφία (άρ. 132 §2). Μεταξύ αυτών, εντάσσονται αποφάσεις για θεμελιώδεις εταιρικές μεταβολές (λ.χ. αλλαγή εθνικότητας – μεταφορά καταστατικής έδρας, αλλαγή σκοπού και δραστηριότητας, εταιρικός μετασχηματισμός, αύξηση ή μείωση του μετοχικού κεφαλαίου κ.ο.κ.). Επιπλέον, η διόγκωση των υποχρεώσεων των μετόχων (ενδ. η, εκ των υστέρων, εισαγωγή ρήτρας για δεσμευμένες μετοχές).

Να σημειωθεί εδώ πως αποφάσεις που τροποποιούν το καταστατικό καθώς και το νέο, κωδικοποιημένο, καταστατικό υπάγονται σε υποχρεωτική δημοσιότητα (άρ. 12 §1 περ. β΄).

(β) Η εκλογή μελών του ΔΣ και των ελεγκτών (άρ. 117 §1 περ. β΄)

Εφόσον δεν υφίσταται διαφορετική καταστατική πρόβλεψη, η απόφαση της ΓΣ για εκλογή μελών ΔΣ (ή ανάκληση μελών ΔΣ) και των ελεγκτών της ΑΕ λαμβάνεται με τα συνήθη ποσοστά απαρτίας και πλειοψηφίας.

Η διάρκεια της θητείας των μελών του ΔΣ, την οποία θα αποφασίσει η ΓΣ, δεν είναι δυνατό να υπερβεί, από τον νόμο, την εξαετία (άρ. 85 §1). Με ανώτατο όριο, όμως, τη συγκεκριμένη εξαετία, παράταση της θητείας του ΔΣ επέρχεται, μέχρι τη λήξη της προθεσμίας εντός της οποίας πρέπει να συνέλθει η αμέσως επόμενη τακτική ΓΣ της εταιρείας.

Ο κανόνας της εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ, ωστόσο, δεν είναι χωρίς εξαιρέσεις: (α) Το πρώτο ΔΣ είναι δυνατό να ορισθεί στο αρχικό καταστατικό της ΑΕ (άρ. 78 130 §2). (β) Μέτοχος είναι δυνατό να διορίσει, απευθείας-υπό τις προϋποθέσεις του νόμου και του καταστατικού, μέλος/μέλη του ΔΣ (άρ. 79). (γ) Το ΔΣ είναι δυνατό να εκλέξει, το ίδιο, μέλη του σε περίπτωση ελλιπούς ΔΣ (άρ. 82 §1). (δ) Δικαστική απόφαση είναι δυνατό να διορίσει (προσωρινό) ΔΣ (άρ. 69 ΑΚ).

(γ) Παροχή άδειας για συναλλαγές και απόφαση επί αξιώσεων της εταιρείας

Στη ΓΣ απονέμεται ειδική εξουσία όσον αφορά τη χορήγηση άδειας για την κατάρτιση συναλλαγών με συνδεδεμένα μέρη (άρ. 100). Επίσης, η απόφαση συμβιβασμού ή παραίτησης της εταιρείας από τυχόν αξιώσεις έναντι των μελών του ΔΣ (Διαβάστε: Ευθύνη μελών και λόγοι απαλλαγής) αναφορικά με την άσκηση των διαχειριστικών τους καθηκόντων (άρ. 102 §7).

(δ) Η έγκριση της συνολικής διαχείρισης (άρ. 108) και η απαλλαγή των ελεγκτών από κάθε ευθύνη τους.

Αναφερόμαστε στην, υπό το προϊσχύσαν καθεστώς (άρ. 35§ 1 κ.ν. 2190/1920), «απαλλαγή των μελών του ΔΣ και των ελεγκτών από κάθε ευθύνη τους». Η εν λόγω απαλλαγή έχει, πλέον, μετουσιωθεί (υπό το άρθρο 108 §1 ν. 4548/2018), σε «έγκριση της συνολικής διαχείρισης».

Στην αποκλειστική, σχετική, αρμοδιότητα της ΓΣ εμπίπτει η απόφαση για γενική επιδοκιμασία των πεπραγμένων, που έλαβαν χώρα από το ΔΣ της εταιρείας, μέσα στην εκάστοτε εξεταζόμενη διαχειριστική περίοδο. Μια τέτοια απόφαση λαμβάνεται με φανερή ψηφοφορία των μετόχων. Στην εν λόγω ψηφοφορία είναι δυνατό να συμμετάσχουν τα μέλη του ΔΣ, εφόσον έχουν, παράλληλα, και την ιδιότητα του μετόχου. Αντιπρόσωποι, επίσης, μετόχων, υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν ειδικές οδηγίες ή πληρεξουσιότητα. Η συζήτηση και ψηφοφορία επί του συγκεκριμένου θέματος ημερήσιας διάταξης (ευλόγως θα πρέπει να) τοποθετείται, χρονικά, μετά την έγκριση των ετήσιων χρηματοοικονομικών καταστάσεων της εταιρείας.

Τυχόν απόφαση της ΓΣ για την έγκριση της συνολικής διαχείρισης αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε περίπτωση άσκησης εταιρικής αγωγής σε βάρος των μελών του ΔΣ της (άρ. 107). Η παροχή μιας τέτοιας έγκρισης δεν συνιστά παραίτηση της ΑΕ από ενδεχόμενες αξιώσεις της, σε βάρος τους, από ζημιογόνες πράξεις ή παραλείψεις τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους (άρ. 108 §1 in fine). Συνεκτιμάται, εντούτοις, σε ενδεχόμενη συναφή δίκη.

Ως προς το ζήτημα της απαλλαγής των ελεγκτών νοείται, κατά την ορθότερη άποψη, η επιδοκιμασία του έργου τους και όχι η παραίτηση της ΑΕ από τυχόν αξιώσεις της σε βάρος τους.

(ε) H έγκριση των ετήσιων (και τυχόν ενοποιημένων) χρηματοοικονομικών καταστάσεων.

Επί του συγκεκριμένου θέματος αποφαίνεται, αποκλειστικά, η τακτική ΓΣ της AE (άρ. 119 §1). Σε ξεχωριστό, βέβαια, θέμα ημερήσιας διάταξης, οι μέτοχοι θα εγκρίνουν και την προαναφερθείσα (υπό δ) συνολική διαχείριση.

Οι ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις αφορούν σε εταιρείες οι οποίες εντάσσονται στον ίδιο όμιλο. Συγκεκριμένα, η περίπτωση αυτή «…αφορά προφανώς µόνο την εταιρεία του ομίλου που συντάσσει ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις και όχι της θυγατρικές ή εγγονές αυτής, ενώ η έγκριση αφορά ως επί το πλείστον την ορθή εφαρμογή των διατάξεων περί ενοποίησης» (βλ. σχετικά Αιτ. Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 117).

(στ) H διάθεση των ετήσιων κερδών.

Η απόφαση της ΓΣ για τη διάθεση κερδών προϋποθέτει κερδοφόρο εταιρική χρήση. Σε περίπτωση, επομένως, που υφίστανται κέρδη και αποφασισθεί από τη ΓΣ η (κατά το καταστατικό και τον νόμο) διανομή τους, γεννάται αξίωση των μετόχων για καταβολή μερίσματος. Η καταβολή λαμβάνει χώρα, υποχρεωτικά, εντός διμήνου από τη λήψη της εν λόγω απόφασης (άρ. 160 §3). Με την άπρακτη παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας, η αξίωση του μετόχου έναντι της εταιρείας καθίσταται ληξιπρόθεσμη και απαιτητή.

(ζ) Η έγκριση αμοιβών μελών ΔΣ ή προκαταβολής αμοιβών (κατά το άρ. 109).

Όπως, ρητά, προβλέπεται στον νόμο (άρ. 109 §1), τυχόν αμοιβή ή παροχή που χορηγείται σε μέλος του ΔΣ στη βάση της οργανικής του σχέσης με την ΑΕ (που δεν ρυθμίζεται στον νόμο ή το καταστατικό) βαρύνει την εταιρεία μόνο αν εγκριθεί με ειδική απόφαση της ΓΣ. Υπερισχύουν, σε κάθε περίπτωση, οι διατάξεις (:άρ. 110 έως 112) για την Πολιτική Αποδοχών (Διαβάστε: Πολιτική Αποδοχών μελών ΔΣ της ΑΕ) καθώς και οι αντίστοιχες για την Έκθεση Αποδοχών μελών ΔΣ της ΑΕ – περί των οποίων αμέσως κατωτέρω.

Η ΓΣ είναι δυνατό να επιτρέψει προκαταβολή αμοιβής σε μέλος ΔΣ για το χρονικό διάστημα μέχρι την επόμενη τακτική ΓΣ. Η προκαταβολή της αμοιβής τελεί υπό την αίρεση της έγκρισής της από την τελευταία [:επόμενη τακτική ΓΣ (άρ. 109 §4)].

(η) Η έγκριση της Πολιτικής Αποδοχών και της Έκθεσης Αποδοχών.

Εταιρείες με μετοχές που είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά υποχρεούνται σε θέσπιση Πολιτικής Αποδοχών ως προς τις αμοιβές των μελών ΔΣ. Αρμόδια για την έγκρισή της (ή μη) είναι η ΓΣ με δεσμευτικό, μάλιστα, χαρακτήρα. Οι συγκεκριμένες εταιρείες υποχρεούνται σε κατάρτιση Έκθεσης Αποδοχών. Η τελευταία περιέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση του συνόλου των αποδοχών που ρυθμίζονται στην Πολιτική Αποδοχών για το τελευταίο οικονομικό έτος. Η έγκριση (ή τυχόν απόρριψή της) από τη ΓΣ έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα

(θ) Η συγχώνευση, διάσπαση, μετατροπή, αναβίωση, παράταση της διάρκειας ή λύση της εταιρείας.

Οι περισσότερο σημαντικές, βεβαίως και οι κρίσιμες -για την υπόσταση της εταιρείας- αποφάσεις ανήκουν, αποκλειστικά, στην αρμοδιότητα της ΓΣ. Μεταξύ αυτών και οποιαδήποτε απόφαση που εμπίπτει στην έννοια του εταιρικού μετασχηματισμού (όπως λ.χ. η συγχώνευση, η διάσπαση-μη εξαιρουμένης της απόσχισης κλάδου κ.ο.κ.).

Η παράταση της (ορισμένου χρόνου) διάρκειας της ΑΕ καθώς και η λύση της εμπίπτουν, επίσης, στις αποκλειστικές αρμοδιότητες της ΓΣ. Εξαίρεση συνιστά η λύση με βάση δικαστική απόφαση (άρ. 164§2, 165 και 166).

(ι) Ο διορισμός εκκαθαριστών.

Στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ εμπίπτει, τέλος, και ο διορισμός των εκκαθαριστών της εταιρείας (άρ. 167 §2 εδ. α΄ & β΄). Εάν, ωστόσο, η λύση της είναι αποτέλεσμα δικαστικής απόφασης, τότε το ίδιο δικαστήριο αποφασίζει (και) για το συγκεκριμένο ζήτημα.

 

---

Γενική Συνέλευση ΑΕ: Αρμοδιότητες: Οι αποκλειστικές, κατά τον νόμο, αρμοδιότητες της ΓΣ είναι αυτές που, ως ύψιστης σημασίας και αξίας, καταδεικνύουν τη θέση της ως το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Κι είναι τόσο σημαντικές οι εν λόγω αρμοδιότητες, που δεν είναι δυνατό το καταστατικό να τις παρακάμψει, απομειώσει ή περιορίσει. Μπορεί, όμως, να παράσχει ευρύτερες εξουσίες στη ΓΣ ή να αξιώσει μεγαλύτερες πλειοψηφίες. Κι εδώ έγκειται, μεταξύ άλλων, ο βαρύνων ρόλος που έχει το καταστατικό ως το «Σύνταγμα» της ΑΕ: για τη διαχείριση της ίδιας της εταιρείας αλλά και των σχέσεων μεταξύ των μετόχων. Στον κανόνα, όμως, των προαναφερθεισών (αποκλειστικής αρμοδιότητας) αποφάσεων συναντούμε σημαντικές εξαιρέσεις. Περί αυτών επόμενη αρθρογραφία μας.

 

---

Γράφει ο  Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm

---

 

Σημ.: Το άρθρο Γενική Συνέλευση ΑΕ: Αρμοδιότητες αποκλειστικές, αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στην ενότητα «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες». Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ.

---

Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης

Ο πρόσφατος εργασιακός νόμος (ν. 5053/2023) επέφερε συγκεκριμένες, σημαντικές όμως, μεταβολές στην εργατική νομοθεσία. Από τις πλέον σημαντικές η εισαγωγή του θεσμού του μη προβλέψιμου προγράμματος του χρόνου εργασίας. Η σχετική ρύθμιση αφορά στις λεγόμενες συμβάσεις κατά παραγγελία (άρ. 10 ν. 5053/2023, 182Α π.δ. 80/2022) που απασχόλησαν, ήδη, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας. Αναμέναμε, με υψηλό ενδιαφέρον, την εφαρμοστική υπουργική απόφαση για κρίσιμες, αναγκαίες όμως, απαντήσεις. Εξεδόθη, πρόσφατα, η πολυαναμενόμενη (με αριθμό 113169/18.12.2023) Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΕΚ Β΄ 7421/28.12.2023). Για τις απαντήσεις (και μη) στους προβληματισμούς μας, το παρόν!

Συμβάσεις κατά παραγγελία 

Έννοια: Ως συμβάσεις κατά παραγγελία νοούνται εκείνες με τις οποίες τίθεται ένα πλαίσιο εντός του οποίου (και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις) ο εργοδότης έχει τη δυνατότητα να καλέσει τον εργαζόμενο να παρέχει τις υπηρεσίες του (εφόσον παραστεί σχετική ανάγκη). Κι ο εργαζόμενος υποχρεούται να αποδεχτεί την απασχόλησή του αυτή. Στις συγκεκριμένες συμβάσεις δεν υφίσταται (εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον) σταθερό ωράριο.

Η Πρόβλεψη Του Ν. 5053/2023

Σε περίπτωση μη προβλέψιμου προγράμματος του χρόνου εργασίας, ο εργαζόμενος υποχρεούται να απασχοληθεί από τον εργοδότη, μόνο όταν πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες δύο προϋποθέσεις:

• Η εργασία παρέχεται εντός προκαθορισμένων ωρών και ημερών αναφοράς, τις οποίες ο εργοδότης υποχρεωτικά γνωστοποιεί στον εργαζόμενο.
• O εργαζόμενος έχει ειδοποιηθεί από τον εργοδότη για την ανάθεση της εργασίας εγγράφως ή με γραπτό μήνυμα (sms) ή με e-mail ή με άλλο πρόσφορο τρόπο, σε εύλογο χρόνο. Τούτος δεν μπορεί να είναι μικρότερος των 24 ωρών πριν από την ανάληψη της εργασίας, πλην των περιπτώσεων εκείνων, που δικαιολογούν αντικειμενικά μικρότερο χρόνο προειδοποίησης.

Σε περίπτωση που οι δύο, ανωτέρω, προϋποθέσεις δεν πληρούνται, σωρευτικά, ο εργαζόμενος δικαιούται να αρνηθεί την ανάληψη εργασίας. Ρητά απαγορεύεται, στην περίπτωση αυτή, οποιαδήποτε δυσμενής διάκριση σε βάρος του από τον εργοδότη.

Εφόσον, οποιαδήποτε χρονική στιγμή μετά από την ειδοποίηση του εργαζομένου (και πάντως πριν από την ανάληψη της εργασίας) ο εργοδότης ακυρώσει την ανάθεσή της, ο εργαζόμενος δικαιούται πλήρη αποζημίωση: αυτή που αντιστοιχεί στα ωρομίσθια των ωρών εργασίας που δεν του ανατέθηκαν.

Υφίστανται συγκεκριμένες πρόνοιες για τη διασφάλιση των εργαζομένων. Είναι συγκεκριμένα:

• υποχρεωτικός, επί ποινή ακυρότητας της σχετικής σύμβασης, ο προσδιορισμός ελάχιστου αριθμού αμειβομένων ωρών εργασίας. [Οι ελάχιστες αυτές ώρες δεν μπορεί να υπολείπονται του ενός τετάρτου (1/4) του συμφωνημένου συνολικού αριθμού ωρών απασχόλησης].
• υποχρεωτική η εφαρμογή, στις ανωτέρω συμβάσεις, του συνόλου των προστατευτικών διατάξεων που συνδέονται με τη σύμβαση ή τη σχέση εξαρτημένης εργασίας του εργαζόμενου.

Να σημειωθεί, τέλος, πως κάθε μετατροπή -μονομερώς από τον εργοδότη- σύμβασης εργασίας πλήρους ή μερικής απασχόλησης σε σύμβαση εργασίας κατά παραγγελία, απαγορεύεται, θεωρούμενη ως μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας.

Η Πρόβλεψη Της ΥΑ

Όπως ρητά προβλέπει η ως άνω ΥΑ, όταν υφίσταται, μεταξύ εργοδότη κι εργαζομένου, σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, η οποία διέπεται από πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας του εργαζόμενου το οποίο είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μη προβλέψιμο, ο εργοδότης δηλώνει στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ ως καθεστώς απασχόλησης «κατά παραγγελία απασχόληση». Περαιτέρω, δηλώνει, συμπληρωματικά τα κάτωθι:

• Το σύνολο των μηνιαίων συμφωνημένων ωρών απασχόλησης.
• Τις ημέρες και ώρες αναφοράς εντός των οποίων δύναται να παρασχεθεί η συμφωνηθείσα εργασία. Ως τέτοιες νοούνται χρονικές περίοδοι σε συγκεκριμένες ημέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων μπορεί να εκτελεστεί η εργασία με αίτημα του εργοδότη (άρ. 69 §6 περ. β΄ π.δ. 80/2022).
• Τον αριθμό των εγγυημένων αμειβόμενων ωρών ανά μήνα, που δεν μπορεί να υπολείπεται του ενός τετάρτου (¼) των, συνολικά, συμφωνημένων.
• Την αμοιβή που καταβάλλεται για τις εγγυημένες αμειβόμενες ώρες και την αμοιβή που καταβάλλεται για την εργασία, που πραγματοποιείται επιπροσθέτως ή πέραν των εγγυημένων αυτών ωρών-εφόσον έχει συμφωνηθεί ανώτερη αμοιβή.
• Την ελάχιστη περίοδο εντός της οποίας ο εργοδότης οφείλει να ειδοποιήσει τον εργαζόμενο πριν από την ανάθεση εργασίας και η οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερη των 24 ωρών. Εκτός, βέβαια, κι αν συντρέχουν περιπτώσεις, που δικαιολογούν αντικειμενικά μικρότερο χρόνο προειδοποίησης.
• Την προθεσμία εντός της οποίας ο εργοδότης δικαιούται να ακυρώσει την ανάθεση εργασίας.

Παράλληλα, στο πρότυπο Βασικών Όρων, (Διαβάστε Ποιοι είναι οι «βασικοί όροι εργασίας» )το οποίο περιλαμβάνεται στην ως άνω ΥΑ, στο πεδίο του καθεστώτος απασχόλησης δύναται να επιλέξει κανείς μεταξύ: της πλήρους απασχόλησης, της μερικής απασχόλησης, της εκ περιτροπής απασχόλησης καθώς και της κατά παραγγελία απασχόλησης.

Οι απαντήσεις επί των προβληματισμών

Οι προβλέψεις του ν. 5053/2023 για τις συμβάσεις κατά παραγγελία, δημιούργησαν, όπως, ήδη, επισημάναμε, σοβαρούς προβληματισμούς. Απαντήθηκαν, άραγε, με την ανωτέρω ΥΑ;

(α) Ως προς το εύρος των ωρών και ημερών αναφοράς

Αναρωτηθήκαμε αν θα ήταν, άραγε, δυνατό ένας εργοδότης να καθορίσει (σε μια ημέρα αναφοράς) ως ώρες αναφοράς -εντός των οποίων ο εργαζόμενος θα κληθεί να παράσχει την εργασία του-οποιονδήποτε αριθμό ωρών; Λ.χ. από τις 08:00 το πρωί έως τις 20:00 το βράδυ; Ως φαίνεται, κανείς τέτοιος περιορισμός (πέραν των ορίων της τυχόν καταχρηστικότητας) δεν τίθεται.

(β) Ως προς το είδος των εν λόγω συμβάσεων

Αναρωτηθήκαμε, επίσης, αν οι εν λόγω συμβάσεις συνιστούν συμβάσεις πλήρους ή μερικής απασχόλησης, λ.χ., στην περίπτωση εκείνη που ο συμφωνημένος σε αυτές συνολικός αριθμός ωρών εργασίας ανέρχεται σε 40h/εβδομάδα; Επίσης, αν υφίσταται, ακολούθως, υποχρέωση κατάρτισής τους εγγράφως (:συστατικός τύπος) και υποβολή τους εντός οκταημέρου από την κατάρτισή τους στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.

Από την ως άνω ΥΑ και τον τρόπο δήλωσής τους στο πρότυπο Βασικών Όρων (το οποίο υποβάλλεται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ πριν την έναρξη της εργασίας) καταλήγει κανείς στην (δυνητικά επικίνδυνη διαπίστωση), πως οι εν λόγω συμβάσεις συνιστούν (και αντιμετωπίζονται ως) διακριτή κατηγορία συμβάσεων σε σχέση με αυτές της πλήρους και της μερικής απασχόλησης. Κατά λογική ακολουθία: ο έγγραφος τύπος μοιάζει συστατικός γι’ αυτές και, επιπρόσθετα, υφίσταται επταήμερο για την, κατά νόμο, υποβολή τους.

(γ) Ως προς την αμοιβή των συμφωνημένων και εγγυημένων ωρών απασχόλησης

Έτερος προβληματισμός που διατυπώσαμε αφορούσε την αμοιβή του εργαζομένου σε περίπτωση σύναψης σύμβασης κατά παραγγελία. Όπως είχαμε σημειώσει, τόσο οι συμφωνημένες όσο και οι εγγυημένες ώρες εργασίας (που αποτελούν υποσύνολο των συμφωνημένων) αμείβονται-προδήλως, κατά την άποψη του γράφοντος, βάσει του συμφωνημένου ωρομισθίου. [Και όχι με προσαύξηση 12% για τις υπέρτερες των εγγυημένων (:ήτοι την προσαύξηση σε περίπτωση απασχόλησης πέραν των συμφωνημένων ωρών της μερικής απασχόλησης)-όπως από μερίδα της επιστημονικής κοινότητας, εσφαλμένα, έχει υποστηριχθεί].

Σύμφωνα, επίσης, με τον γράφοντα υποστηρίξιμη παραμένει η θέση ότι για τις ώρες απασχόλησης πέραν των συμφωνημένων -και όχι των εγγυημένων- οφείλεται η προσαύξηση του 12% επί του καταβαλλόμενου ωρομισθίου (άρ. 106 §11 π.δ. 80/2022).

Η ως άνω ΥΑ επιβεβαιώνει τη θέση μας βάσει της οποίας τόσο οι εγγυημένες όσο και οι συμφωνημένες ώρες στο σύνολό τους αμείβονται, καταρχήν, με τον ίδιο τρόπο, χωρίς η αμοιβή των συμφωνημένων ωρών -πέραν των εγγυημένων- να προσαυξάνεται με ποσοστό ίσο με 12%.

Συγκεκριμένα, όπως ανωτέρω σημειώθηκε, ο εργοδότης –βάσει των προβλέψεων της ΥΑ- δηλώνει στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ την αμοιβή που καταβάλλεται για τις εγγυημένες αμειβόμενες ώρες και την αμοιβή που καταβάλλεται για την εργασία που πραγματοποιείται επιπροσθέτως ή πέραν των εγγυημένων αυτών ωρών, μόνον στην περίπτωση, που έχει συμφωνηθεί ανώτερη αμοιβή. Τούτο, φυσικά, δεν είναι υποχρεωτικό. Παράλληλα, δε, ακόμη και αν συμφωνηθεί ανώτερη αμοιβή, ο προσδιορισμός του ύψους αυτής φαίνεται να επαφίεται στα μέρη και ως εκ τούτου, να μην εφαρμόζεται η πρόβλεψη για προσαύξηση του 12%.

(δ) Ως προς την υπέρβαση των χρονικών ορίων εργασίας

Παράλληλα, μας απασχόλησε η περίπτωση που ο συμφωνημένος συνολικός αριθμός ωρών εργασίας υπολείπεται των ωρών της πλήρους απασχόλησης. Στην περίπτωση αυτή, αναρωτηθήκαμε αν ως ανώτατο, ημερήσιο, όριο του εργαζομένου με σύμβαση κατά παραγγελία τίθενται οι ώρες της πλήρους απασχόλησης. Ακολούθως, αν είναι, δυνατή, στην περίπτωση αυτή, η υπερεργασία ή/και η υπερωριακή απασχόληση (άρ. 106 §11 π.δ. 80/2022).

Η ΥΑ δεν φαίνεται να επιλύει τους σχετικούς προβληματισμούς. Ιδίως, δε, αν θεωρήσει κανείς ότι οι συμβάσεις κατά παραγγελία συνιστούν διακριτή κατηγορία συμβάσεων απασχόλησης συγκριτικά με αυτές τις πλήρους και μερικής. Στην περίπτωση αυτή, δεν είναι ευχερές (μολονότι αναγκαίο) να υποστηρίξει κανείς την εφαρμογή των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων που αφορούν κάποια εκ των δύο αυτών κατηγοριών στις συμβάσεις κατά παραγγελία.

(ε) Ως προς τη δυνατότητα (ή μη) διακεκομμένου ωραρίου

Τέλος, αναρωτηθήκαμε αν, στην περίπτωση που ο συμφωνημένος συνολικός αριθμός ωρών εργασίας υπολείπεται των ωρών της πλήρους απασχόλησης, οι ώρες εργασίας οφείλουν, να είναι συνεχόμενες (άρ. 106 §11 π.δ. 80/2022); Επίσης, αν στην περίπτωση που συμφωνηθεί πλήρες ωράριο, μπορεί αυτό να είναι διακεκομμένο; Και, σε καταφατική περίπτωση, υπό ποιες προϋποθέσεις (άρ. 165§3 π.δ. 80/2022);

Ομοίως η ΥΑ δεν επιλύει σχετικούς προβληματισμούς. Ισχύουν, δε, όσα αμέσως προηγουμένως, υπό δ, σημειώθηκαν σχετικά με τη θέσπιση(;) διακριτής κατηγορίας σύμβασης εργασίας-συγκριτικά με τις συμβάσεις πλήρους και μερικής απασχόλησης.

 

Ο (νεαρός) θεσμός του μη προβλέψιμου προγράμματος εργασίας/συμβάσεων κατά παραγγελία δεν είναι ήσσονος σημασίας ή ενδιαφέροντος. Αναμένεται να επιλύσει (και ήδη επιτυχώς αντιμετωπίζει) σημαντικούς προβληματισμούς των επιχειρήσεων όσον αφορά την κάλυψη συγκεκριμένων θέσεων εργασίας. Αναμένεται, επίσης, να διευρύνει την απασχόληση-έστω στην ειδική, τούτη, εκδοχή της. Ευκταίο όμως επιτυχώς να αντιμετωπισθούν συγκεκριμένες παράμετροι που θα αποτρέψουν περιττούς προβληματισμούς, διενέξεις, κόστη και περιττή απασχόληση των υπηρεσιών, των δικαστηρίων και εμπλεκομένων μερών. Μοιάζει αφοπλιστικά απλό.-

 

---

Γράφει ο  Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm

---

 

ΥΓ. Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης

 

Ο πρόσφατος εργασιακός νόμος (νόμος 5053/2023) μας έφερε, αιφνιδιαστικά, αντιμέτωπους με μία ακόμα, νέα, κατηγορία όρων της εργασιακής σχέσης: τους, αποκαλούμενους, «βασικούς όρους». Καθώς ο ίδιος ο νόμος δεν απαντούσε στο ερώτημα ποιοι, τέλος πάντων, είναι αυτοί οι «βασικοί όροι εργασίας», απομείναμε να αναρωτιόμαστε για το είδος και το περιεχόμενό τους. Απάντηση ήρθε, επιτέλους, να δώσει η πολυαναμενόμενη και (απολύτως προσφάτως εκδοθείσα) με αριθμό 113169/18.12.203 Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΕΚ Β΄ 7421/28.12.2023).

«Βασικοί όροι εργασίας» εισαγωγικές παρατηρήσεις

 

 

Ουσιώδεις Όροι & Σύμβαση Εργασίας

 

Μέχρι τη θέση σε ισχύ του πρόσφατου εργασιακού νόμου και την εισαγωγή των βασικών όρων, οι απαριθμούμενοι στον νόμο ουσιώδεις όροι της εργασιακής σχέσης γνωστοποιούνταν, υποχρεωτικά, στον εργαζόμενο. Τούτη, δε, η υποχρέωση απέρρεε από το (παλαιότερο) π.δ. 156/1994. Η γνωστοποίηση ελάμβανε χώρα, συνήθως, μέσω του εντύπου γνωστοποίησης ουσιωδών όρων.

Παράλληλα, δε, (κάποιες φορές, μάλιστα, υποχρεωτικά), το σύνολο των όρων της εργασιακής σχέσης συμφωνούνταν μεταξύ των μερών στην έγγραφη σύμβαση εργασίας. Τα δύο τούτα έγγραφα (:γνωστοποίηση ουσιωδών όρων και έγγραφη σύμβαση δεν πρέπει, ακόμα, να συγχέονται (μολονότι, συχνά, ενσωματώνονται σε ενιαίο έγγραφο). Η διάκριση της γνωστοποίησης των ουσιωδών όρων από την έγγραφη σύμβαση εργασίας μας έχει, ήδη, απασχολήσει στο άρθρο μας για την Σύμβαση εργασίας.

Ο ν. 5053/2023, ενσωματώνοντας την 2019/1152/ΕΕ Οδηγία, κατήργησε, από την έναρξη ισχύος του (:ήτοι, την 26.09.2023), το ως άνω π.δ. Επιπλέον, δε, εμπλούτισε -όπως, ήδη, έχουμε αναλύσει- τους ουσιώδεις όρους της σύμβασης ή σχέσης εργασίας, τους οποίους οι εργοδότες υποχρεούνται να γνωστοποιούν στους εργαζομένους, με την εισαγωγή νέων στοιχείων, σε σχέση με το υφιστάμενο καθεστώς (Αιτ. Έκθ. ν. 5053/2023 επί του άρ. 6).

Εισήχθησαν, συγκεκριμένα, νέες (πέραν όσων προβλέπονταν στο π.δ. 156/1994), περιπτώσεις παροχής πληροφοριών (:άρ. 6 ν. 5053/2023 που αντικατέστησε το άρθρο 70 π.δ. 80/2022). Μεταξύ άλλων, πληροφορίες σχετικά με τον χώρο εργασίας και τη διαδικασία λύσης της σύμβασης ή σχέσης εργασίας µε καταγγελία, τη διάρκεια και τους όρους της δοκιμαστικής περιόδου απασχόλησης, το δικαίωμα κατάρτισης καθώς και το πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας-όταν τούτο είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον µη προβλέψιμο (Διαβάστε σχετικά: Γνωστοποίηση και περιεχόμενο ουσιωδών όρων σύμβασης)

Ουσιώδεις Όροι: Τρόπος Ενημέρωσης

Η ενημέρωση των εργαζομένων ως προς τους ουσιώδεις όρους λαμβάνει χώρα (§1 αρ. 71 π.δ. 80/2022 -όπως αυτό τροποποιήθηκε από το άρ. 5 ν. 5053/2023, το οποίο ενσωμάτωσε τα άρθρα 3 και 5 της Οδηγίας 2019/1152/ΕΕ):
(α) με παράδοση εντύπου ή
(β) σε ηλεκτρονική μορφή.
Στην τελευταία, αυτή, περίπτωση (που για πρώτη φορά προβλέπεται με τον ν. 5053/2023), προϋποτίθεται η δυνατότητα πρόσβασης από τον εργαζόμενο στις σχετικές πληροφορίες και (εκ περισσού) αποθήκευσης και εκτύπωσής τους.

Ουσιώδεις Όροι: Χρόνος Ενημέρωσης

Ως προς τους ουσιώδεις όρους, ο ν. 5053/2023, επέφερε αλλαγές -όπως, ήδη, σημειώσαμε σε προηγούμενη αρθρογραφία μας- (και) στον χρόνο εντός του οποίου ο εργοδότης υποχρεούται να προβεί στην ενημέρωση ως προς τους ουσιώδεις όρους.(Διαβάστε περισσότερα: Γνωστοποίηση Όρων Σύμβασης Εργασίας: Προβληματισμοί). Ειδικότερα, για ορισμένους -ρητά απαριθμούμενους στον νόμο- εξ αυτών, η ενημέρωση πρέπει να λάβει χώρα
(α) μέσα σε μία εβδομάδα, ενώ για άλλους,
(β) εντός μηνός από την έναρξη της σύμβασης εργασίας.

Σύμβαση Εργασίας: Ανάρτηση

Ως προς την (τυχόν) υφιστάμενη σύμβαση εργασίας, η κατά τα άνω, προσφάτως εκδοθείσα, ΥΑ προβλέπει ότι η ανάρτησή της πρέπει να λαμβάνει χώρα εντός επτά (7) ημερών από την έναρξη της εργασίας (δικαιώνοντας τη σχετική θέση μας).

 

«Βασικοί όροι εργασίας» & Οι απαντήσεις της ΥΑ | Ο προβληματισμός μας

Γνωστή, ήδη, η έννοια των ουσιωδών όρων καθώς και των όρων της σύμβασης εργασίας. Όμως, κατά τα άνω, εύλογη απορία και προβληματισμός υφίστατο, μέχρι την έκδοση της ως άνω ΥΑ, σχετικά με την έννοια των βασικών όρων.

Συγκεκριμένα, μολονότι ο ν. 5053/2023 προβαίνει σε εκτεταμένη αναφορά στους βασικούς όρους της εργασίας και αξιώνει την εκπλήρωση ειδικών υποχρεώσεων όσον αφορά τη διαχείρισή τους, δεν εξειδικεύει ποιοι είναι αυτοί. Η προαναφερθείσα ΥΑ προβαίνει σε καταγραφή λεπτομερειών αναφορικά με τη δήλωση των βασικών όρων στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ. Παράλληλα, όπως είχαμε πιθανολογήσει, η πρόσβαση στο πρότυπο «Βασικών Όρων Εργασίας», το οποίο αποτελεί τμήμα της ως άνω ΥΑ, πράγματι παρέχει περισσότερα στοιχεία ως προς τον καθορισμό, εν τέλει, των όρων αυτών.«Βασικοί όροι εργασίας» Δήλωση (& Μεταβολή) 

Ειδικότερα, όπως προβλέπει ο ν. 5053/2023, κάθε εργοδότης, ο οποίος προσλαμβάνει εργαζόμενο με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, υποχρεούται να αναρτήσει ηλεκτρονικά στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ II τους βασικούς όρους εργασίας του εργαζομένου. Το σημαντικότερο: πριν από την έναρξη της εργασίας (άρ. 21 §1, περ. α΄).

Για την ισχύ των βασικών όρων εργασίας (αλλά και για την ανάρτηση της ατομικής σύμβασης εργασίας), απαιτείται η συνυπογραφή τους από τον εργαζόμενο. Τούτη μπορεί να τεθεί με φυσικό ή ψηφιακό τρόπο. Συγκεκριμένα, ιδιοχείρως ή με εγκεκριμένη ηλεκτρονική υπογραφή ή με ψηφιακή βεβαίωση (μέσω gov.gr-Ενιαία Ψηφιακή Πύλη) ή με αποδοχή αυτών από τον εργαζόμενο μέσω του πληροφοριακού συστήματος «MyErgani» (άρ. 21 §1, περ. β΄). Περαιτέρω, στην ως άνω ΥΑ προβλέπεται ότι, στην περίπτωση που ο εργαζόμενος απορρίψει τους βασικούς όρους, ο εργοδότης μπορεί, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία υποβολής της δήλωσής τους, να υποβάλλει νέα δήλωση βασικών όρων εργασίας. Πάντα πριν την έναρξη εργασίας.

Συγκεκριμένα, όπως ρητά προβλέπει, πλέον, η ΥΑ, ο εργοδότης πρέπει να προβαίνει πριν από την έναρξη της εργασιακής σχέσης σε Δήλωση Βασικών Όρων Εργασίας στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ. Τούτη θα συνοδεύει, από 01.03.2024 (:ημερομηνία έναρξης ισχύος της ΥΑ ως προς το σχετικό της τμήμα), την Ψηφιακή Αναγγελία της έναρξης εργασίας. Σε αυτή συγχωνεύονται στοιχεία του παλαιού εντύπου Ενιαίο έντυπο αναγγελίας πρόσληψης (Ε3 Αναγγελία Πρόσληψης και Ε4 Συμπληρωματικός Πίνακας Προσωπικού Νέας Πρόσληψης).

Περαιτέρω, κάθε μεταβολή των βασικών όρων εργασίας είναι αναγκαίο να αναρτάται, ομοίως, ηλεκτρονικά στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ II (άρ. 21 §2). Ειδικότερα, σύμφωνα με την ως άνω ΥΑ, ο εργοδότης υποχρεούται σε τροποποίηση των στοιχείων που περιλαμβάνονται στη Δήλωση Βασικών Όρων Εργασίας σε περίπτωση μεταβολής τους, σύμφωνα με την ως άνω διαδικασία. Ωστόσο, δεν απαιτείται αποδοχή από τον εργαζόμενο ως προς τις υποχρεωτικές μεταβολές ένεκα νομοθετικού ή κανονιστικού πλαισίου. Προβλέπεται, δε, στην εν λόγω ΥΑ ότι η ψηφιακή δήλωση μεταβολών της εργασιακής σχέσης υποβάλλεται πριν την πραγματοποίηση της μεταβολής με εξαίρεση: (α) τη μεταβολή μισθού, η οποία υποβάλλεται εντός 15 ημερών από την πραγματοποίησή της και (β) τη μεταβολή μισθού, η οποία προβλέπεται από νόμο ή κανονιστική πράξη ή από ΣΣΕ εντός 30 ημέρων από την πραγματοποίησή της.

Το Πρότυπο Των Βασικών Όρων Εργασίας

Στην ως άνω ΥΑ περιλαμβάνεται, ως ήδη αναφέραμε, το πολυαναμενόμενο Πρότυπο Βασικών Όρων. Βάσει του προτύπου αυτού -όπως ρητά προβλέπεται στην εν λόγω ΥΑ- θα λαμβάνει χώρα η –κατά τα άνω- Δήλωση Βασικών Όρων Εργασίας στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.

Από την μελέτη του ως άνω προτύπου προκύπτει ότι δεν ταυτίζονται βασικοί και ουσιώδεις. Μάλιστα, στην εν λόγω ΥΑ προβλέπεται ρητά ότι βασικοί όροι αναγραφόμενοι σε ισχύουσα, κατά τη στιγμή της γνωστοποίησης των ουσιωδών όρων του άρ. 70 π.δ. 80/2022 «Δήλωση Βασικών Όρων Εργασίας» δεν επιτρέπεται να διαφέρουν από τους ουσιώδεις όρους, εφόσον αφορούν στο ίδιο θέμα.

Συγκεκριμένα, όροι που απαριθμούνται στο πρότυπο ως βασικοί όροι εργασίας, αλλά δεν συγκαταλέγονται στους ουσιώδεις είναι η προϋπηρεσία και το καθεστώς απασχόλησης (πλήρης, μερική, εκ περιτροπής, κατά παραγγελία). Παράλληλα, ξεχωριστό πεδίο στο πρότυπο αυτό αποτελεί η -μείζονος σημασίας- πρόβλεψη για τον καθορισμό του ωρομισθίου (διαβάστε: Περί ωρομισθίου ο λόγος…). Περαιτέρω, μέσω της υποβολής δήλωσης των βασικών όρων θα λαμβάνει, πλέον, χώρα η δήλωση στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ η κτήση της ιδιότητας της περ. α’ του άρθρου 2 της Διεθνούς Συμβάσεως της Διεθνούς Διασκέψεως της Ουασινγκτώνος (:ιδιότητα διευθύνοντος υπαλλήλου).

Αντίστοιχα, ανήκουν στους ουσιώδεις, αλλά δεν απαριθμούνται στους βασικούς όροι όπως:

• η κατάρτιση που παρέχεται από τον εργοδότη-αν υφίσταται τέτοια παροχή προς τον εργαζόμενο,
• η διάρκεια της άδειας με αποδοχές, που δικαιούται ο εργαζόμενος καθώς και ο τρόπος και χρόνος χορήγησής της,
• η διαδικασία που ακολουθείται από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο σε περίπτωση λύσης της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (ιδίως: η υποχρέωση έγγραφης καταγγελίας, οι προθεσμίες προειδοποίησης, ο προσδιορισμός του ύψους της αποζημίωσης και η ύπαρξη σπουδαίου λόγου, εφόσον τέτοιος απαιτείται για την καταγγελία),
• η συλλογική σύμβαση που καθορίζει τους ελάχιστους όρους αμοιβής και εργασίας του εργαζομένου καθώς και οι συλλογικοί φορείς που τη συνυπογράφουν,
• οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης στους οποίους είναι ασφαλισμένος ο εργαζόμενος (προσώρας: ΕΦΚΑ-αποκλειστικά) καθώς και κάθε άλλη παροχή από τον εργοδότη που σχετίζεται με την κοινωνική ασφάλιση.

Δεδομένης της πρόβλεψης για τη συγκεκριμένη διαδικασία δήλωσης της μεταβολής των βασικών όρων στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, η μη συμπερίληψη σε αυτούς του συνόλου των ουσιωδών όρων, ίσως προσδίδει ευελιξία. Λ.χ. τυχόν μεταβολή ετησίως (ή κάθε δύο έτη) τυχόν σ.σ.ε. που αφορά στους εργαζομένους του (και δη στο σύνολο αυτών), θα ανάγκαζε την εταιρεία σε χρονοβόρα γραφειοκρατία. Αντιθέτως, οι ουσιώδεις όροι είναι δυνατό να γνωστοποιηθούν με ευχερέστερους τρόπους.

---

 

Σε κάθε περίπτωση, τα μέρη της εργασιακής σχέσης οφείλουν να κατανοήσουν(!) και διαχειριστούν(!!) τις διακρίσεις και τυχόν αλληλοεπικαλύψεις, μεταξύ άλλων, των όρων της έγγραφης σύμβασης εργασίας, των βασικών και ουσιωδών ομοίων. Για τον εργοδότη, το θέμα καθίσταται μείζονος σημασίας και σοβαρότητας.

Τον έλληνα νομοθέτη διακρίνει η ανάγκη(;) – επιθυμία(;) – τάση(;) για υπερρύθμιση. Το γεγονός αυτό δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα και στρεβλώσεις. Η επιχείρηση (μικρότερη ή μεγαλύτερη) είναι αναγκαίο να έχει, σε κάθε της βήμα, τους απολύτως εξειδικευμένους, έμπειρους, μελετηρούς και πάντοτε καταρτισμένους: δικηγόρο, λογιστή και φοροτεχνικό.

Εφικτό; Αδιάφορο απαντά ο νομοθέτης.-

 

---

Γράφει ο  Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm

---

 

ΥΓ. Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης

 

Με την έκδοση της (πολυαναμενόμενης-υπ΄ αριθμ. 113169/28.12.2023 ΥΑ/ΦΕΚ Β΄ 7421/28.12.2023) Υπουργικής Απόφασης του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης αντιμετωπίζονται, μεταξύ άλλων, σημαντικά θέματα αναφορικά με την Ψηφιακή Κάρτα εργασίας & Καταχώριση Μεταβολών Χρόνου Εργασίας. Η εν λόγω ΥΑ αναμενόταν, εξάλλου, να τροποποιήσει τα ισχύοντα σχετικά με τους όρους ηλεκτρονικής υποβολής εντύπων αρμοδιότητας ΣΕΠΕ και ΟΑΕΔ. Αναμορφώνει, πράγματι (:Μέρος Γ’), το αναβαθμισμένο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ˙ με σκοπό (και) την προσαρμογή του στις προβλέψεις του πρόσφατου εργασιακού νόμου (νόμος 5053/2023). Περιλαμβάνεται, μεταξύ των αναμορφώσεων που διενεργεί, η δυνατότητα επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης μεταβολών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών. Περί αυτών, το παρόν!

Ψηφιακή Κάρτα εργασίας: Η Πρόβλεψη Του Νόμου άρ. 22 §1 ν. 5053/2023

Ο νόμος (:άρ. 22 §1 ν. 5053/2023) προέβη, ήδη, σε μια ιδιαίτερης βαρύτητας πρόβλεψη για τους εργοδότες των οποίων οι επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις έχουν ενταχθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας για τους εργαζομένους τους με εξαρτημένη εργασία. Δικαιούνται, κατά τούτο, οι εν λόγω εργοδότες να μην καταχωρίζουν στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους.

Σημαντικό πρόστιμο, πάντως, απειλείται για τον εργοδότη στην περίπτωση που διενεργείται μεταβολή του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή υπερωριακή απασχόληση από τον εργαζόμενο και αυτή δεν ταυτοποιείται από τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Το ύψος του προστίμου αυτού ανέρχεται στο ποσό των 10.500€(!) ανά εργαζόμενο, στην ψηφιακή κάρτα εργασίας του οποίου δεν είναι δυνατή η προαναφερόμενη ταυτοποίηση.

Ο Σκοπός Της Ρύθμισης

Η ως άνω ρύθμιση (:σύμφωνα με την Αιτ. Έκθεση του ν. 5053/2023 επί του άρθρου 22) αναμένεται να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του διοικητικού βάρους, το οποίο επωμίζεται συγκεκριμένη κατηγορία επιχειρήσεων. Εκείνες, συγκεκριμένα, που καταχωρίζουν στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή της υπερωριακής απασχόλησης. Και, ταυτόχρονα, εφαρμόζουν το ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Άλλωστε, όπως σημειώνεται σε αυτή, με τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας αποδεικνύονται σε πραγματικό χρόνο η έναρξη και η λήξη του χρόνου εργασίας, καθώς και η νόμιμη υπέρβαση του δηλωθέντος ωραρίου (υπερωρία).

Οι Προβληματισμοί

Το περιεχόμενο της παραπάνω νομοθετικής πρόβλεψης δημιουργούσε συγκεκριμένους προβληματισμούς.

• Ο πρώτος αφορούσε (και εξακολουθεί να αφορά) το ύψος του προστίμου που απειλείται για την περίπτωση της μη ταυτοποίησης τυχόν μεταβολών του χρόνου εργασίας με τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας συγκεκριμένου εργαζομένου. Το πρόστιμο των 10.500€ κρίνεται, αδικαιολόγητα υψηλό-πολύ περισσότερο αν λάβουμε υπόψη μας πως ισούται με το πρόστιμο για την αδήλωτη εργασία.
• Ο δεύτερος αφορούσε ζητήματα διαδικαστικά. Συγκεκριμένα, ήταν αναγκαίο να διευκρινισθεί ο τρόπος διαπίστωσης της τυχόν μη ταυτοποίησης της σήμανσης της ψηφιακής κάρτας εργασίας με την αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή της υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων, δεδομένης της μη υποχρέωσης προαναγγελίας των σχετικών μεταβολών.

Όπως, όμως, προβλεπόταν στη σχετική ρύθμιση του άρθρου 21 ν. 5053, η διαδικασία καταχώρισης, τα στοιχεία που γνωστοποιούνται, αλλά και η διαδικασία ελέγχου και επιβολής του προστίμου, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή αυτής, επρόκειτο να καθοριστούν με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

Οι Απαντήσεις Της ΥΑ: Η Διάκριση Των Συστημάτων

Απαντήσεις στους διαδικαστικής φύσεως προβληματισμούς ήρθε να δώσει η ανωτέρω ΥΑ. Η συγκεκριμένη ΥΑ προχωρά σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα διάκριση των συστημάτων καταχώρισης μεταβολών του χρόνου εργασίας: Το προαναγγελτικό και το απολογιστικό σύστημα. Η πρόβλεψη, μάλιστα, για το απολογιστικό σύστημα καθιστά απτή τη διαδικασία εφαρμογής της πρόβλεψης του προαναφερόμενου άρθρου 22 ν. 5053/2023.

Τα Δύο Συστήματα

Όπως, συγκεκριμένα, προβλέπεται στην ως άνω ΥΑ (άρθρο πρώτο), στις δηλώσεις που υποβάλλονται ψηφιακά στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ ανήκουν – μεταξύ πολλών άλλων -: (α) η ψηφιακή δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών και (β) η ψηφιακή απολογιστική δήλωση αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών. Ο εργοδότης μπορεί να επιλέξει οποιοδήποτε από τα δύο συστήματα καταχώρισης.

Σε περίπτωση επιλογής του προαναγγελτικού συστήματος, ο εργοδότης θα υποχρεούται να προβαίνει σε καταχώριση των μεταβολών του χρόνου εργασίας πριν την πραγματοποίησή τους. Αντίθετα, σε περίπτωση επιλογής του απολογιστικού, θα προβαίνει στην εν λόγω καταχώριση μετά την πραγματοποίηση των μεταβολών.

Οι εργοδότες δικαιούνται (βεβαίως και υποχρεούνται) να επιλέξουν μεταξύ των δύο συστημάτων σε συγκεκριμένη, όμως, προθεσμία. Οι βασικές παράμετροι της ρύθμισης:

• Αφορά (:υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής): Εργοδότες των οποίων οι επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις έχουν ενταχθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας.
• Προθεσμία επιλογής: Έως και την τελευταία ημέρα του προηγούμενου μήνα από τον μήνα αναφοράς.
• Περιεχόμενο επιλογής: Οι προαναφερθέντες εργοδότες υποχρεούνται μέσα στη συγκεκριμένη, αμέσως ανωτέρω, προθεσμία να δηλώνουν στην «Ψηφιακή Δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών», για το επόμενο χρονικό διάστημα, το οποίο, μάλιστα, δεν μπορεί να είναι μικρότερο του ενός μήνα, αν θα καταχωρίζουν τις μεταβολές του χρόνου εργασίας:
  (α) εκ των προτέρων – και σε κάθε περίπτωση πριν από την έναρξη πραγματοποίησης τους ή
  (β) απολογιστικά – μετά την πραγματοποίησή τους, κατά τα προβλεπόμενα στον νόμο (:άρ. 22 ν. 5053/2023).

…Ιδίως Ως Προς Το Απολογιστικό Σύστημα

Όπως, περαιτέρω, προβλέπεται για το απολογιστικό σύστημα, οι εργοδότες, οι οποίοι επιλέγουν να καταχωρίζουν απολογιστικά, για τους εργαζομένους τους, τις αλλαγές του ωραρίου εργασίας, της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και των υπερωριών, υποχρεούνται να προβούν στη σχετική δήλωση/καταχώριση και πάλι εντός συγκεκριμένης προθεσμίας: συγκεκριμένα, έως τη λήξη του επόμενου ημερολογιακού μήνα από την πραγματοποίησή τους.
Τα σχετικά απολογιστικά στοιχεία, τα οποία θα καταχωρίζονται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, θα διασταυρώνονται με τις αντίστοιχες σημάνσεις της ψηφιακής κάρτας εργασίας και θα τελούν υπό τον έλεγχο της Επιθεώρησης Εργασίας.

Ψηφιακή Κάρτα εργασίας & Καταχώριση Μεταβολών Χρόνου Εργασίας | Έναρξη Ισχύος

Η ισχύς της ως άνω ΥΑ, ως προς τις ρυθμίσεις σχετικά με το προαναγγελτικό και απολογιστικό σύστημα καταχώρισης των μεταβολών του χρόνου εργασίας ξεκινά από την 1η Μαρτίου 2024.

Η πρόσφατη, κατά τα άνω, ΥΑ έρχεται με ενάργεια να αντιμετωπίσει διαδικαστικής φύσεως προβληματισμούς που δημιουργούνται από την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση (άρ. 22, ν. 5053/23). Το πρόβλημα όμως παραμένει: αν σε κάποια επιχείρηση εντοπισθούν αποκλίσεις στις δηλώσεις του χρόνου εργασίας από τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας συγκεκριμένου εργαζομένου, το ύψος του επαπειλούμενου προστίμου είναι αδικαιολόγητα και εξόφθαλμα υψηλό. Δε μοιάζει καθόλου λογικό να επιβάλλεται, στην περίπτωση αυτή, πρόστιμο 10.500€ όσο, δηλαδή και στην περίπτωση που μια επιχείρηση απασχολεί εργαζόμενο με την εργασία του, συνολικά, αδήλωτη. Ως δικηγόροι οφείλουμε να επικαλεστούμε την (ελλείπουσα) αναλογικότητα. Ως εχέφρονες τη λογική! Προσβλέπουμε, κατά τούτο, στην επόμενη, διορθωτική, νομοθετική ρύθμιση.

 

---

Γράφει ο  Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm

---

 

ΥΓ. Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί  Αποποίηση ευθύνης