Ετικέτα: Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας

Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Παροχής Πληροφοριών Για Μετόχους Και Μετοχές

(άρ.141 §§ 10 & 11 ν. 4548/2018)

Σε σειρά άρθρων μας απασχόλησαν τα δικαιώματα μειοψηφίας των μετόχων ΑΕ. Αναλύθηκαν τόσο τα συλλογικά όσο και τα ατομικά όμοια. Στο πλαίσιο των τελευταίων μας απασχόλησε το δικαίωμα πληροφόρησης για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Εδώ θα μας απασχολήσει η δεύτερη (και, τελευταία, σχετική ενότητα: το δικαίωμα παροχής πληροφοριών όσον αφορά το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου και τις μετοχές της ΑΕ καθώς και το δικαίωμα χορήγησης του πίνακα μετόχων.

Δικαίωμα Για Πληροφόρηση Μετόχου Σχετικά Με Το Ύψος Του Μετοχικού Κεφαλαίου Και Τις Μετοχές

Γενικά

Υστερα από αίτηση οποιουδήποτε μετόχου, οποτεδήποτε υποβαλλόμενη, το Διοικητικό Συμβούλιο υποχρεούται (άρ.141 § 10) να πληροφορήσει το μέτοχο, εντός 20ημέρου, για το ύψος του κεφαλαίου της ΑΕ και τις κατηγορίες των μετοχών που έχουν εκδοθεί. Επίσης για τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας (επί προνομιούχων-και για τα δικαιώματα που κάθε κατηγορία παρέχει). Επί τυχόν δεσμευμένων μετοχών οφείλει να ενημερώσει για τον αριθμό τους αλλά και τους περιορισμούς που τις διέπουν.

Πρόκειται για καινοτομία του νέου νόμου για τις ΑΕ αφού ο προϊσχύσας δεν περιλάμβανε σχετική διάταξη.

Σκοπός 

Το συγκεκριμένο  δικαίωμα (βλ. και Αιτ. Έκθ. Ν.4548/2018 επί της συγκεκριμένης διάταξης) εξυπηρετεί την παροχή πληροφόρησης στον μέτοχο τόσο κατά την συμμετοχή του στην ΑΕ όσο και ενόψει της εξόδου του. Η σχετική πληροφόρηση αποδεικνύεται χρήσιμη στον μέτοχο για την άσκηση των δικαιωμάτων που αντιστοιχούν στις μετοχές που κατέχει. Και τούτο γιατί σχηματίζει την αναγκαία, για κείνον, εικόνα όσον αφορά τη συνολική, κεφαλαιακή, εικόνα της ΑΕ καθώς και για τη θέση του στο μετοχικό σχήμα. Περαιτέρω, η σχετική πληροφόρηση αποδεικνύεται αναγκαία στη φάση της αναζήτησης πιθανού αγοραστή εκ μέρους του μετόχου, καθώς είναι αναγκαίο να γνωστοποιήσει στον ενδιαφερόμενο τα συγκεκριμένα στοιχεία.

Προϋποθέσεις Άσκησης

(α) Μετοχική Ιδιότητα

Όπως ήδη αναφέρθηκε, πρόκειται για ατομικό δικαίωμα. Συνεπώς, κάθε μέτοχος, στο πλαίσιο αυτής και μόνης της ιδιότητας του είναι δικαιούχος του συγκεκριμένου δικαιώματος. Η μετοχική του ιδιότητα θα πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο τρόπο. Δεν απαιτείται, ωστόσο, η απόδειξη και του συγκεκριμένου αριθμού μετοχών που κατέχει.

(β) Μη Εισηγμένη Εταιρεία

Ο νομοθέτης αποκλείει τους μετόχους των εισηγμένων ΑΕ με εισηγμένες μετοχές σε ρυθμιζόμενη αγορά από τον κύκλο των δικαιούχων της συγκεκριμένης διάταξης. Αρνητική προϋπόθεση, λοιπόν, άσκησης του δικαιώματος αποτελεί να μην πρόκειται για εισηγμένη ΑΕ.

(γ) Υποβολή Αίτησης

Απαιτείται υποβολή αίτησης, η οποία θα απευθύνεται προς την ΑΕ. Δεν απαιτείται αιτιολογία για την άσκηση του δικαιώματος ή τον σκοπό για τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί η εν λόγω πληροφορία.

Καθώς ελλείπει οποιαδήποτε πρόβλεψη για τον τύπο της αίτησης, αυτή μπορεί να είναι ακόμα και προφορική. Ωστόσο, η  τήρηση έγγραφου τύπου, αποτελεί τον κανόνα, καθώς αποφεύγονται αποδεικτικές δυσχέρειες.

Το συγκεκριμένο δικαίωμα δεν υπόκειται σε ορισμένη προθεσμία. Ούτε ασκείται ενόψει ΓΣ. Μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε («…υποβαλλόμενη κατά πάντα χρόνο…»).

Αντικείμενο Δικαιώματος

Οι αιτούμενες πληροφορίες είναι δυνατό να αφορούν το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου, τις μετοχές στις οποίες διαιρείται, τις κατηγορίες τους (κοινές, προνομιούχες κλπ) και τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας. Επί προνομιούχων μετοχών οι αιτούμενες πληροφορίες μπορεί να αφορούν τα δικαιώματα που κάθε κατηγορία παρέχει˙ επί δεσμευμένων μετοχών: τον αριθμό τους και τους περιορισμούς που τις διέπουν. Το δικαίωμα αυτό, περιλαμβάνει, ακόμα, πόσες και τι είδους μετοχές διαθέτει ο ίδιος ο αιτών μέτοχος, όπως αυτές προκύπτουν από το βιβλίο μετόχων.  Τα στοιχεία αυτά δεν περιορίζονται στις πληροφορίες που αφορούν στον αιτούντα μέτοχο αλλά και στους λοιπούς.

Αποτελέσματα Άσκησης

Στην περίπτωση που η αίτηση παροχής της συγκεκριμένης πληροφόρησης υποβληθεί νομότυπα, θα πρέπει να ικανοποιηθεί. Το ΔΣ είναι το όργανο της εταιρείας που υποχρεούται να παράσχει την αιτούμενη πληροφόρηση. Αν και δεν προβλέπεται προθεσμία άσκησης του δικαιώματος, ο νομοθέτης επιβάλλει την εντός 20ημέρου από την υποβολή της αίτησης ανταπόκριση του ΔΣ και την παροχή της αιτούμενης ενημέρωσης. Ωστόσο, υποχρέωση δε γεννάται στην περίπτωση κατά την οποία οι πληροφορίες, που αιτείται ο μέτοχος, είναι ήδη αναρτημένες στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας. Το ΔΣ εκπληρώνει, στην περίπτωση αυτή, την υποχρέωσή του με την υπόδειξη προς τον αιτούντα μέτοχο του διαδικτυακού τόπου, στον οποίο είναι αναρτημένες οι αιτούμενες πληροφορίες.

Όπως και στις λοιπές περιπτώσεις δικαιωμάτων μειοψηφίας, εφόσον οι αιτούντες αποδείξουν ζημία προκληθείσα από τη μη ικανοποίηση του δικαιώματος εκ μέρους του ΔΣ, γεννάται αστική ευθύνη σε βάρος των μελών του. Τυγχάνουν, επίσης, εφαρμογής οι ποινικές διατάξεις του νόμου με τις οποίες εγκαθιδρύεται ποινική ευθύνη για τα μέλη του ΔΣ που παραβίασαν την υποχρέωση πληροφόρησης.

 

Δικαίωμα Για Χορήγηση Πίνακα Μετόχων

Το δικαίωμα για χορήγηση πίνακα μετόχων με ένδειξη του ονοματεπωνύμου, της διεύθυνσης και του αριθμού μετοχών κάθε μετόχου αποτελεί, επίσης, ατομικό δικαίωμα πληροφόρησης. Συνιστά, μάλιστα, νεοπαγή ρύθμιση, καθώς προστέθηκε, για πρώτη φορά, με τον ν.4548/2018.

Σκοπός

Ο σκοπός για τον οποίο θεσπίστηκε το συγκεκριμένο δικαίωμα αφορά την διευκόλυνση της επικοινωνίας ανάμεσα στους μετόχους της ίδιας ΑΕ, η οποία είναι δυσχερής, όταν πρόκειται για πολυμετοχικές ΑΕ.

Προϋποθέσεις

(α) Μετοχική Ιδιότητα

Ως ατομικό δικαίωμα παρέχεται σε κάθε πρόσωπο που φέρει και αποδεικνύει τη μετοχική ιδιότητα. Τούτο, μάλιστα, ανεξάρτητα από το ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου που εκπροσωπεί. Εφαρμόζεται τόσο επί εταιρειών, των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά όσο και σε μη εισηγμένες. Προϋποτίθεται, όμως, απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας.

(β) Καταστατική Πρόβλεψη

Για την ικανοποίηση του συγκεκριμένου δικαιώματος απαιτείται σχετική καταστατική πρόβλεψη. Εφόσον ελλείπει, δεν είναι δυνατή η αίτηση χορήγησης του πίνακα μετόχων της ΑΕ.

(γ) Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Ο πίνακας των μετόχων αναφέρει, κατ΄ ελάχιστον, το ονοματεπώνυμο των μετόχων, τη διεύθυνση τους και τον αριθμό των μετοχών που καθένας κατέχει. Ο νομοθέτης, λαμβάνοντας υπόψη πως κάποια, τουλάχιστον, από αυτά συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα έθεσε επιφύλαξη προστασίας τους: Για να είναι νόμιμη η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που αναγράφονται στον εν λόγω πίνακα απαιτείται η προηγούμενη ενημέρωση των μετόχων, των οποίων τα στοιχεία αναφέρονται σε αυτόν.

Αποτελέσματα Άσκησης

Με την νομότυπη υποβολή της συγκεκριμένης αίτησης (γραπτής ή προφορικής) το ΔΣ οφείλει να παράσχει στον αιτούντα τον πίνακα των μετόχων, εφόσον πληρούνται οι προαναφερθείσες προϋποθέσεις. Το ΔΣ, ωστόσο, διαθέτει την ευχέρεια να µη συμπεριλάβει στο σχετικό πίνακα μετόχους που κατέχουν λιγότερο από 1% του κεφαλαίου. Η εν λόγω ευχέρεια φαίνεται να αφορά κυρίως μεγάλες ΑΕ, το κεφάλαιο των οποίων είναι διασκορπισμένο σε περισσότερους μετόχους και ελάχιστα, επιμέρους, ποσοστά δεν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα εταιρικά δρώμενα.

Στην περίπτωση μη ικανοποίησης του συγκεκριμένου δικαιώματος γεννάται, υπό προϋποθέσεις, αστική και ποινική για τα μέλη του ΔΣ που δεν ικανοποίησαν την σχετική αίτηση.

 

Μεταξύ των ατομικών δικαιωμάτων ενός εκάστου μετόχου ΑΕ, ανεξάρτητα μάλιστα από τον αριθμό των μετοχών που διαθέτει, περιλαμβάνεται το δικαίωμά του να ζητά και λαμβάνει πληροφορίες αναφορικά με το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου και τις μετοχές της ΑΕ. Το δικαίωμά του, επίσης να ζητά και να του χορηγείται ο πίνακας μετόχων. Τα εν λόγω δικαιώματα θα πρέπει, υπό τις προϋποθέσεις του νόμου, να ικανοποιούνται. Και τούτο όχι μόνον γιατί ενδεχόμενη παράλειψη ικανοποίησής τους γεννά αστικές και ποινικές ευθύνες σε βάρος των μελών του ΔΣ αλλά, κυρίως, γιατί η σχετική πληροφόρηση εις ουδέν είναι δυνατό να βλάψει την ΑΕ.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

 

 

Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας:

Δικαίωμα Πληροφόρησης Για Θέματα Ημερήσιας Διάταξης ΓΣ

 (άρ. 141 §6 εδ.α ν. 4548/2018)

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησαν τα συλλογικά δικαιώματα της μικρής και της μεγάλης μειοψηφίας των μετόχων της ΑΕ. Στο πλαίσιο της ίδιας θεματικής θα αναφερθούμε, εδώ, στα ατομικά δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας. Συγκεκριμένα, στο δικαίωμα παροχής πληροφοριών σχετικών με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της Γενικής Συνέλευσης.

Γενικά

Τα δικαιώματα πληροφόρησης, ως μετοχικά δικαιώματα μειοψηφίας, συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που παρέχονται στον μέτοχο της ΑΕ. Στην ενότητα των δικαιωμάτων πληροφόρησης μας έχουν απασχολήσει, ήδη, το δικαίωμα πληροφόρησης για  καταβολές και παροχές προς μέλη ΔΣ και διευθυντές καθώς και το δικαίωμα πληροφόρησης για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων. Με την άσκηση των συγκεκριμένων δικαιωμάτων, εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε πληροφορίες χρήσιμες για την εξασφάλιση της διαφάνειας στη διαχείριση της εταιρείας. Επίσης για την προετοιμασία όσον αφορά την άσκηση του δικαιώματος ψήφου στη ΓΣ. Ο τελευταίος, αυτός, σκοπός επιδιώκεται, κυρίως, και με το δικαίωμα παροχής πληροφοριών που συνδέονται με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.

Πρόκειται για δικαίωμα ενωσιακής προέλευσης: η ενσωμάτωσή του στην ελληνική έννομη τάξη επήλθε λόγω των επιταγών της Οδηγίας 2007/36/ΕΚ. Η τελευταία υποχρέωνε τη θέσπιση σχετικού δικαιώματος εισηγμένες ΑΕ. Ωστόσο, ο Έλληνας νομοθέτης επέκτεινε (και ορθά) την εν λόγω πρόβλεψη και στις μη εισηγμένες.

Προϋποθέσεις

Οι προϋποθέσεις γέννησης του συγκεκριμένου δικαιώματος πληροφόρησης είναι οι εξής:

(α) Δικαιούχοι

Το συγκεκριμένο δικαίωμα συνιστά, όπως ήδη αναφέρθηκε, ατομικό δικαίωμα. Η κατηγοριοποίηση του στον κύκλο των ατομικών δικαιωμάτων σημαίνει πως δεν είναι απαραίτητη η συγκέντρωση ενός ελάχιστου ποσοστού μετοχικού κεφαλαίου. Αντίθετα, νομιμοποιούνται στην άσκηση του όλοι οι μέτοχοι, με την κτήση, και μόνον, της ιδιότητας του μετόχου.

(β) Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος προϋποθέτει την απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας με κάθε πρόσφορο τρόπο. Τα σχετικά αποδεικτικά έγγραφα πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση του μετόχου.

(γ) Τρόπος Άσκησης του Δικαιώματος

Η αίτηση πρέπει να απευθύνεται προς την ΑΕ-νομίμως εκπροσωπούμενη από το ΔΣ και παραλαμβάνεται από το αρμόδιο πρόσωπο. Ως αρμόδιο να παραλαμβάνει έγγραφα  πρόσωπο νοείται ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας. Καθώς υπόχρεο για την ικανοποίηση του δικαιώματος είναι το ΔΣ, το μέλος που παραλαμβάνει την αίτηση οφείλει να ενημερώσει τα λοιπά μέλη. Επισημαίνεται ότι η παραλαβή του μόνο από αυτόν δεν οδηγεί σε αποκλεισμό της ευθύνης των υπολοίπων.

(δ) Χρόνος Άσκησης Του Δικαιώματος

Η άσκηση του δικαιώματος πρέπει να γίνει πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν τη συνεδρίαση της ΓΣ. Η πρόβλεψη ορισμένης προθεσμίας εξυπηρετεί το συμφέρον της ΑΕ, η οποία δια του ΔΣ οφείλει να παράσχει πληροφόρηση. Και, εύλογα, καθώς απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα προετοιμασίας του ΔΣ, τόσο για να αποφασίσει την χορήγηση ή μη πληροφόρησης όσο και για να τη συγκεντρώσει. Στην περίπτωση που δεν τηρηθεί η εν λόγω προθεσμία, δεν ασκείται νομότυπα το εν λόγω δικαίωμα και δε γεννάται η αντίστοιχη υποχρέωση του ΔΣ για παροχή πληροφοριών. Η εκπρόθεσμη αίτηση μόνον ευχέρεια γεννά του ΔΣ να παράσχει πληροφόρηση και όχι υποχρέωση.

Αντικείμενο Πληροφόρησης

Ο νομοθέτης παρέχει το συγκεκριμένο μετοχικό δικαίωμα πληροφόρησης, προβλέποντας ευρύ υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής, καθώς νομιμοποιεί κάθε μέτοχο για την άσκηση του-ανεξάρτητα από το μετοχικό κεφάλαιο που εκπροσωπεί. Περιορίζεται, ωστόσο, η ευρεία αυτή ευχέρεια στο αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής, για το οποίο θέτει διπλό περιορισμό:

Ο πρώτος περιορισμός αναφέρεται στο είδος των πληροφοριών: θα πρέπει να είναι σχετικές, αποκλειστικά, με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Οι πληροφορίες, την χορήγηση των οποίων αιτείται, θα πρέπει όχι μόνον να συνδέονται με κάποιο από τα θέματα που αναγράφονται στην ημερήσια διάταξη αλλά απαιτείται και ρητή αναφορά του μετόχου στο ειδικό θέμα με το οποίο συνδέονται. Κρίσιμο είναι, επίσης, οι πληροφορίες να είναι χρήσιμες για την πραγματική εκτίμηση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης. Διευκρινίζεται στο σημείο αυτό πως χρήσιμη θεωρείται η πληροφορίαμ που αφορά στοιχείο αιτιώδες για την οικεία απόφαση της συνέλευσης (1130/2020 ΠΠρΑθηνών, ΤΝΠ Qualex).

Ο δεύτερος, προβλεπόμενος, περιορισμός αφορά την έκταση της πληροφορίας. Δεν πρόκειται για γενικό δικαίωμα πληροφόρησης: οι πληροφορίες θα  πρέπει να είναι συγκεκριμένες και εξατομικευμένες. Δεν κρίνεται, βέβαια, ως συγκεκριμένη η αίτηση για έκθεση του ΔΣ για τα όσα συμβαίνουν γενικά στην εταιρεία ή για ορισμένο κλάδο της δράσης της. Μια τέτοια αίτηση μόνο στο πλαίσιο του δικαιώματος για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων θα μπορούσε να νοηθεί και μόνο υπό τις εκεί διαλαμβανόμενες προϋποθέσεις να υποβληθεί. Ο περιορισμός, πάντως, του περιεχομένου της αίτησης και της αντίστοιχης πληροφόρησης δικαιολογείται από τη δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος από κάθε μέτοχο, χωρίς να αξιώνονται περαιτέρω (πρόσθετες ή ειδικότερες) προϋποθέσεις.

Εφόσον οι πληροφορίες δεν ζητήθηκαν με την ανωτέρω διαδικασία, ακόμα κι αν σχετίζονται με τα θέματα ημερήσιας διάταξης, δεν υποχρεούται το ΔΣ να τις παράσχει.

Αποτελέσματα Νομότυπης Άσκησης

Η νομότυπη άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος γεννά υποχρέωση του ΔΣ να παράσχει τις αιτούμενες πληροφορίες. Η πληροφόρηση παρέχεται από τον πρόεδρο του ΔΣ προς τη ΓΣ. Σε περίπτωση που θα σωρευθούν περισσοτέρα αιτήματα πληροφόρησης με το ίδιο περιεχόμενο αρκεί η απάντηση κατά ενιαίο τρόπο.

Το σχετικό αίτημα είναι δυνατό να υποβληθεί εγγράφως ή προφορικά.  Νομολογιακά έχει κριθεί ότι, παρά το γεγονός ότι το γράμμα του νόμου δεν απαιτεί ρητά έγγραφη ικανοποίηση του αιτήματος, η πληρέστερη και σαφέστερη ενημέρωση του μετόχου επιτυγχάνεται με τη χορήγηση εγγράφου, το οποίο περιλαμβάνει αναλυτική ενημέρωση για τις αιτηθείσες πληροφορίες (49/2018, Δωδεκανήσων, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Η χορήγηση των πληροφοριών είναι υποχρεωτικό να παρασχεθεί ακόμα κι αν ο αιτών απουσιάζει από τη συνεδρίαση. Επισημαίνεται ότι δεν μπορούν να παρασχεθούν, μόνον, σε ειδικό εκπρόσωπο των αιτούντων: η χορήγησή τους θα πρέπει να λάβει χώρα εντός της συνεδρίασης της ΓΣ.

Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής πληροφοριών, στην περίπτωση που ο αιτών παραιτηθεί από το υποβληθέν αίτημά του, πριν την χορήγησή τους ενώπιον της ΓΣ. Στην περίπτωση, επίσης, που οι πληροφορίες είναι ήδη δημοσιευμένες στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας (κυρίως υπό τη μορφή ερωτοαπαντήσεων).  Ωστόσο, ακόμα κι αν η αιτούμενη πληροφορία περιλαμβάνεται σε έκθεση ΔΣ ή ελεγκτών ή χρηματοοικονομικές καταστάσεις ή σε άλλο έγγραφο, στο οποίο έχει πρόσβαση ο μέτοχος, το ΔΣ εξακολουθεί να οφείλει την χορήγηση τους.

Επισημαίνεται ότι η αρμοδιότητα λήψης απόφασης για χορήγηση ή μη των πληροφοριών ανήκει αποκλειστικά στο ΔΣ˙ η ΓΣ δεν νομιμοποιείται να αποφανθεί περί της μη χορήγησής της. Σχετική απόφαση της ΓΣ θα είναι άκυρη ως μη νόμιμη (άρ.174 και 180 ΑΚ) και, φυσικά, δεν απαλλάσσει το ΔΣ από τις ευθύνες του.

Αποχρών Ουσιώδης Λόγος Άρνησης

Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής των πληροφοριών που ζητούνται όταν, κυρίως, υφίσταται αποχρών ουσιώδης λόγος. Ένας τέτοιος λόγος, πάντως, πρέπει να ανακοινωθεί στη ΓΣ και, φυσικά, να αναγραφεί στα πρακτικά της. Η βασιμότητα του λόγου άρνησης μπορεί να αμφισβητηθεί με αίτηση (μη γνήσιων) ασφαλιστικών μέτρων ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου. Ο αιτών μέτοχος νομιμοποιείται να υποβάλει την αίτηση από το χρονικό σημείο άρνησης του ΔΣ ενώπιον της ΓΣ και μετέπειτα. Νωρίτερα δεν νομιμοποιείται, ακόμα κι αν είχε προηγηθεί άτυπη άρνηση του ΔΣ πριν την συνεδρίαση της ΓΣ. Το βάρος απόδειξης της ύπαρξης αποχρώντος σπουδαίου λόγου άρνησης βαραίνει την ΑΕ.

Συνέπειες Παράνομης Άρνησης

Με την αναγνώριση από το δικαστήριο της υποβληθείσας αίτησης αναφορικά με τη μη νόμιμη άρνηση του ΔΣ, η ΑΕ καταδικάζεται στην παροχή τους.

Πάντως, η παράλειψη χορήγησης των αιτηθεισών πληροφοριών καθιστά την απόφαση ακυρώσιμη (άρ.137 παρ.2). Ο μέτοχος, συνεπώς, έχει το δικαίωμα στην περίπτωση αυτή, είτε να ασκήσει αγωγή ακύρωσης της απόφασης της ΓΣ είτε την αίτηση για τη διαπίστωση της συνδρομής ή μη του αποχρώντος ουσιώδους λόγου άρνησης (του οποίου έγινε η επίκληση). Μπορεί, όμως, να ασκήσει και τα δύο δικαιώματά του καθώς η άσκηση του ενός δεν αποκλείει το άλλο μέσο έννομης προστασίας.

Τα μέλη του ΔΣ καθίστανται τόσο αστικά όσο και ποινικά υπεύθυνοι για τη μη (προσήκουσα) εκπλήρωση της  υποχρέωσής τους.

 

Το δικαίωμα παροχής πληροφόρησης ενός εκάστου μετόχου ενόψει επικείμενης ΓΣ-αναφορικά με τα θέματα της ημερήσιας είναι κρίσιμο για την βέλτιστη άσκηση των δικαιωμάτων του. Προάγει, όμως, και τη διαφάνεια στη λειτουργία της ΑΕ, την πάντοτε επιθυμητή από τους μετόχους μειοψηφίας (τουλάχιστον). Η άρνηση παροχής των αιτούμενων πληροφοριών μπορεί να έχει νόμιμα ερείσματα μπορεί και όχι. Οι συνέπειες για την ΑΕ και τα μέλη του ΔΣ σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησής τους, δεν είναι χωρίς αστικές και ποινικές συνέπειες.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

 

Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας:

Δικαίωμα Πληροφόρησης Για Θέματα Ημερήσιας Διάταξης ΓΣ

 (άρ. 141 §6 εδ.α ν. 4548/2018)

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησαν τα συλλογικά δικαιώματα της μικρής και της μεγάλης μειοψηφίας των μετόχων της ΑΕ. Στο πλαίσιο της ίδιας θεματικής θα αναφερθούμε, εδώ, στα ατομικά δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας. Συγκεκριμένα, στο δικαίωμα παροχής πληροφοριών σχετικών με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της Γενικής Συνέλευσης.

Γενικά

Τα δικαιώματα πληροφόρησης, ως μετοχικά δικαιώματα μειοψηφίας, συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που παρέχονται στον μέτοχο της ΑΕ. Στην ενότητα των δικαιωμάτων πληροφόρησης μας έχουν απασχολήσει, ήδη, το δικαίωμα πληροφόρησης για  καταβολές και παροχές προς μέλη ΔΣ και διευθυντές καθώς και το δικαίωμα πληροφόρησης για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων. Με την άσκηση των συγκεκριμένων δικαιωμάτων, εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε πληροφορίες χρήσιμες για την εξασφάλιση της διαφάνειας στη διαχείριση της εταιρείας. Επίσης για την προετοιμασία όσον αφορά την άσκηση του δικαιώματος ψήφου στη ΓΣ. Ο τελευταίος, αυτός, σκοπός επιδιώκεται, κυρίως, και με το δικαίωμα παροχής πληροφοριών που συνδέονται με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.

Πρόκειται για δικαίωμα ενωσιακής προέλευσης: η ενσωμάτωσή του στην ελληνική έννομη τάξη επήλθε λόγω των επιταγών της Οδηγίας 2007/36/ΕΚ. Η τελευταία υποχρέωνε τη θέσπιση σχετικού δικαιώματος εισηγμένες ΑΕ. Ωστόσο, ο Έλληνας νομοθέτης επέκτεινε (και ορθά) την εν λόγω πρόβλεψη και στις μη εισηγμένες.

Προϋποθέσεις

Οι προϋποθέσεις γέννησης του συγκεκριμένου δικαιώματος πληροφόρησης είναι οι εξής:

(α) Δικαιούχοι

Το συγκεκριμένο δικαίωμα συνιστά, όπως ήδη αναφέρθηκε, ατομικό δικαίωμα. Η κατηγοριοποίηση του στον κύκλο των ατομικών δικαιωμάτων σημαίνει πως δεν είναι απαραίτητη η συγκέντρωση ενός ελάχιστου ποσοστού μετοχικού κεφαλαίου. Αντίθετα, νομιμοποιούνται στην άσκηση του όλοι οι μέτοχοι, με την κτήση, και μόνον, της ιδιότητας του μετόχου.

(β) Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας

Η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος προϋποθέτει την απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας με κάθε πρόσφορο τρόπο. Τα σχετικά αποδεικτικά έγγραφα πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση του μετόχου.

(γ) Τρόπος Άσκησης του Δικαιώματος

Η αίτηση πρέπει να απευθύνεται προς την ΑΕ-νομίμως εκπροσωπούμενη από το ΔΣ και παραλαμβάνεται από το αρμόδιο πρόσωπο. Ως αρμόδιο να παραλαμβάνει έγγραφα  πρόσωπο νοείται ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας. Καθώς υπόχρεο για την ικανοποίηση του δικαιώματος είναι το ΔΣ, το μέλος που παραλαμβάνει την αίτηση οφείλει να ενημερώσει τα λοιπά μέλη. Επισημαίνεται ότι η παραλαβή του μόνο από αυτόν δεν οδηγεί σε αποκλεισμό της ευθύνης των υπολοίπων.

(δ) Χρόνος Άσκησης Του Δικαιώματος

Η άσκηση του δικαιώματος πρέπει να γίνει πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν τη συνεδρίαση της ΓΣ. Η πρόβλεψη ορισμένης προθεσμίας εξυπηρετεί το συμφέρον της ΑΕ, η οποία δια του ΔΣ οφείλει να παράσχει πληροφόρηση. Και, εύλογα, καθώς απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα προετοιμασίας του ΔΣ, τόσο για να αποφασίσει την χορήγηση ή μη πληροφόρησης όσο και για να τη συγκεντρώσει. Στην περίπτωση που δεν τηρηθεί η εν λόγω προθεσμία, δεν ασκείται νομότυπα το εν λόγω δικαίωμα και δε γεννάται η αντίστοιχη υποχρέωση του ΔΣ για παροχή πληροφοριών. Η εκπρόθεσμη αίτηση μόνον ευχέρεια γεννά του ΔΣ να παράσχει πληροφόρηση και όχι υποχρέωση.

Αντικείμενο Πληροφόρησης

Ο νομοθέτης παρέχει το συγκεκριμένο μετοχικό δικαίωμα πληροφόρησης, προβλέποντας ευρύ υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής, καθώς νομιμοποιεί κάθε μέτοχο για την άσκηση του-ανεξάρτητα από το μετοχικό κεφάλαιο που εκπροσωπεί. Περιορίζεται, ωστόσο, η ευρεία αυτή ευχέρεια στο αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής, για το οποίο θέτει διπλό περιορισμό:

Ο πρώτος περιορισμός αναφέρεται στο είδος των πληροφοριών: θα πρέπει να είναι σχετικές, αποκλειστικά, με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Οι πληροφορίες, την χορήγηση των οποίων αιτείται, θα πρέπει όχι μόνον να συνδέονται με κάποιο από τα θέματα που αναγράφονται στην ημερήσια διάταξη αλλά απαιτείται και ρητή αναφορά του μετόχου στο ειδικό θέμα με το οποίο συνδέονται. Κρίσιμο είναι, επίσης, οι πληροφορίες να είναι χρήσιμες για την πραγματική εκτίμηση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης. Διευκρινίζεται στο σημείο αυτό πως χρήσιμη θεωρείται η πληροφορίαμ που αφορά στοιχείο αιτιώδες για την οικεία απόφαση της συνέλευσης (1130/2020 ΠΠρΑθηνών, ΤΝΠ Qualex).

Ο δεύτερος, προβλεπόμενος, περιορισμός αφορά την έκταση της πληροφορίας. Δεν πρόκειται για γενικό δικαίωμα πληροφόρησης: οι πληροφορίες θα  πρέπει να είναι συγκεκριμένες και εξατομικευμένες. Δεν κρίνεται, βέβαια, ως συγκεκριμένη η αίτηση για έκθεση του ΔΣ για τα όσα συμβαίνουν γενικά στην εταιρεία ή για ορισμένο κλάδο της δράσης της. Μια τέτοια αίτηση μόνο στο πλαίσιο του δικαιώματος για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων θα μπορούσε να νοηθεί και μόνο υπό τις εκεί διαλαμβανόμενες προϋποθέσεις να υποβληθεί. Ο περιορισμός, πάντως, του περιεχομένου της αίτησης και της αντίστοιχης πληροφόρησης δικαιολογείται από τη δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος από κάθε μέτοχο, χωρίς να αξιώνονται περαιτέρω (πρόσθετες ή ειδικότερες) προϋποθέσεις.

Εφόσον οι πληροφορίες δεν ζητήθηκαν με την ανωτέρω διαδικασία, ακόμα κι αν σχετίζονται με τα θέματα ημερήσιας διάταξης, δεν υποχρεούται το ΔΣ να τις παράσχει.

Αποτελέσματα Νομότυπης Άσκησης

Η νομότυπη άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος γεννά υποχρέωση του ΔΣ να παράσχει τις αιτούμενες πληροφορίες. Η πληροφόρηση παρέχεται από τον πρόεδρο του ΔΣ προς τη ΓΣ. Σε περίπτωση που θα σωρευθούν περισσοτέρα αιτήματα πληροφόρησης με το ίδιο περιεχόμενο αρκεί η απάντηση κατά ενιαίο τρόπο.

Το σχετικό αίτημα είναι δυνατό να υποβληθεί εγγράφως ή προφορικά.  Νομολογιακά έχει κριθεί ότι, παρά το γεγονός ότι το γράμμα του νόμου δεν απαιτεί ρητά έγγραφη ικανοποίηση του αιτήματος, η πληρέστερη και σαφέστερη ενημέρωση του μετόχου επιτυγχάνεται με τη χορήγηση εγγράφου, το οποίο περιλαμβάνει αναλυτική ενημέρωση για τις αιτηθείσες πληροφορίες (49/2018, Δωδεκανήσων, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Η χορήγηση των πληροφοριών είναι υποχρεωτικό να παρασχεθεί ακόμα κι αν ο αιτών απουσιάζει από τη συνεδρίαση. Επισημαίνεται ότι δεν μπορούν να παρασχεθούν, μόνον, σε ειδικό εκπρόσωπο των αιτούντων: η χορήγησή τους θα πρέπει να λάβει χώρα εντός της συνεδρίασης της ΓΣ.

Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής πληροφοριών, στην περίπτωση που ο αιτών παραιτηθεί από το υποβληθέν αίτημά του, πριν την χορήγησή τους ενώπιον της ΓΣ. Στην περίπτωση, επίσης, που οι πληροφορίες είναι ήδη δημοσιευμένες στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας (κυρίως υπό τη μορφή ερωτοαπαντήσεων).  Ωστόσο, ακόμα κι αν η αιτούμενη πληροφορία περιλαμβάνεται σε έκθεση ΔΣ ή ελεγκτών ή χρηματοοικονομικές καταστάσεις ή σε άλλο έγγραφο, στο οποίο έχει πρόσβαση ο μέτοχος, το ΔΣ εξακολουθεί να οφείλει την χορήγηση τους.

Επισημαίνεται ότι η αρμοδιότητα λήψης απόφασης για χορήγηση ή μη των πληροφοριών ανήκει αποκλειστικά στο ΔΣ˙ η ΓΣ δεν νομιμοποιείται να αποφανθεί περί της μη χορήγησής της. Σχετική απόφαση της ΓΣ θα είναι άκυρη ως μη νόμιμη (άρ.174 και 180 ΑΚ) και, φυσικά, δεν απαλλάσσει το ΔΣ από τις ευθύνες του.

Αποχρών Ουσιώδης Λόγος Άρνησης

Το ΔΣ απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής των πληροφοριών που ζητούνται όταν, κυρίως, υφίσταται αποχρών ουσιώδης λόγος. Ένας τέτοιος λόγος, πάντως, πρέπει να ανακοινωθεί στη ΓΣ και, φυσικά, να αναγραφεί στα πρακτικά της. Η βασιμότητα του λόγου άρνησης μπορεί να αμφισβητηθεί με αίτηση (μη γνήσιων) ασφαλιστικών μέτρων ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου. Ο αιτών μέτοχος νομιμοποιείται να υποβάλει την αίτηση από το χρονικό σημείο άρνησης του ΔΣ ενώπιον της ΓΣ και μετέπειτα. Νωρίτερα δεν νομιμοποιείται, ακόμα κι αν είχε προηγηθεί άτυπη άρνηση του ΔΣ πριν την συνεδρίαση της ΓΣ. Το βάρος απόδειξης της ύπαρξης αποχρώντος σπουδαίου λόγου άρνησης βαραίνει την ΑΕ.

Συνέπειες Παράνομης Άρνησης

Με την αναγνώριση από το δικαστήριο της υποβληθείσας αίτησης αναφορικά με τη μη νόμιμη άρνηση του ΔΣ, η ΑΕ καταδικάζεται στην παροχή τους.

Πάντως, η παράλειψη χορήγησης των αιτηθεισών πληροφοριών καθιστά την απόφαση ακυρώσιμη (άρ.137 παρ.2). Ο μέτοχος, συνεπώς, έχει το δικαίωμα στην περίπτωση αυτή, είτε να ασκήσει αγωγή ακύρωσης της απόφασης της ΓΣ είτε την αίτηση για τη διαπίστωση της συνδρομής ή μη του αποχρώντος ουσιώδους λόγου άρνησης (του οποίου έγινε η επίκληση). Μπορεί, όμως, να ασκήσει και τα δύο δικαιώματά του καθώς η άσκηση του ενός δεν αποκλείει το άλλο μέσο έννομης προστασίας.

Τα μέλη του ΔΣ καθίστανται τόσο αστικά όσο και ποινικά υπεύθυνοι για τη μη (προσήκουσα) εκπλήρωση της  υποχρέωσής τους.

 

Το δικαίωμα παροχής πληροφόρησης ενός εκάστου μετόχου ενόψει επικείμενης ΓΣ-αναφορικά με τα θέματα της ημερήσιας είναι κρίσιμο για την βέλτιστη άσκηση των δικαιωμάτων του. Προάγει, όμως, και τη διαφάνεια στη λειτουργία της ΑΕ, την πάντοτε επιθυμητή από τους μετόχους μειοψηφίας (τουλάχιστον). Η άρνηση παροχής των αιτούμενων πληροφοριών μπορεί να έχει νόμιμα ερείσματα μπορεί και όχι. Οι συνέπειες για την ΑΕ και τα μέλη του ΔΣ σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησής τους, δεν είναι χωρίς αστικές και ποινικές συνέπειες.-

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).