Blog

Η απασχόληση εργαζομένων σε περισσότερες εταιρείες του ιδίου Ομίλου
Η απασχόληση εργαζομένων σε περισσότερες εταιρείες του ιδίου Ομίλου: ένα χρόνιο πρόβλημα βρήκε την λύση του.

Ο «πονοκέφαλος» των επικεφαλής των HR: Είναι δυνατόν εργοδότης να είναι ο «Όμιλος»;

Αποτελούσε πάντοτε πρόβλημα, όχι ασήμαντο, για τους επικεφαλής των τμημάτων HR Ομίλων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας (βεβαίως και για τους ίδιους τους επικεφαλής των Ομίλων) η απασχόληση εργαζομένων σε περισσότερες από μια εταιρείες του ιδίου ομίλου.

Και τούτο γιατί, μολονότι προσλαμβάνονται και αμείβονται από μία από τις εταιρείες που συναπαρτίζουν τον ενιαίο Όμιλο, καλούνται, εντούτοις, να απασχολούνται και σε αντικείμενα που αφορούν άλλες, «αδελφές», εταιρείες.

Κατά το ελληνικό δίκαιο όμως ο Όμιλος δεν μπορεί να θεωρηθεί ενιαίος εργοδότης, έτσι που για διάφορα δικαιώματα του μισθωτού (μισθοί, αποζημιώσεις κλπ) να είναι υπεύθυνες όλες οι εταιρείες ανεξαρτήτως του ποια εταιρεία τον απασχολεί σε κάθε συγκεκριμένη χρονική στιγμή (ΑΠ 650/82 και ΑΠ 10/18-ΝΟΜΟΣ)

Σημαντικές έννοιες: Εργοδότης και Όμιλος εταιρειών

Η έννοια του Εργοδότη

Στο πλαίσιο της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας, εργοδότης θεωρείται κάθε φυσικό και νομικό πρόσωπο, στην υπηρεσία του οποίου διατελεί, με σχέση εξαρτημένης εργασίας άλλο φυσικό πρόσωπο, το οποίο του παρέχει την εργασία αυτή και όχι απαραιτήτως το πρόσωπο το οποίο προέβη στην πρόσληψή του. Συνήθως, αλλά όχι πάντοτε, εργοδότης είναι ο κύριος της επιχειρήσεως προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων της οποίας συνάπτεται η σύμβαση. (ΑΠ 1290/2010, ΑΠ 873/2009 και ΑΠ 10/18-ΝΟΜΟΣ)

Η έννοια του Ομίλου εταιρειών, της μητρικής και της θυγατρικής

Γίνεται δεκτό (υπό το πρίσμα των ορισμών του ν. 4308/2014-Παράρτημα Α και του άρθρου 2 περ. ζ ν. 4172/2013) ότι ο όμιλος εταιρειών χαρακτηρίζεται από κοινή διεύθυνση, κοινή οικονομική πολιτική, κοινή χρηματοδότηση, δηλ. κοινά οικονομικά συμφέροντα. Ενώ συντίθεται από πολλά αυτοτελή νομικά πρόσωπα αποτελεί μια οικονομική ενότητα (ΑΠ 10/18-ΝΟΜΟΣ)

Εξάλλου, κατά τους ορισμούς του Παραρτήματος Α του ν. 4308/2014:

(α) Ομιλος (Group) εταιρειών είναι «η μητρική επιχείρηση και όλες οι θυγατρικές της»,

(β) Μητρική επιχείρηση (Parent company) είναι «η οντότητα που ελέγχει μία ή περισσότερες θυγατρικές οντότητες και

(γ) Θυγατρική οντότητα (subsidiary) εκείνη η «οντότητα που ελέγχεται από μια μητρική οντότητα, άμεσα ή έμμεσα»..

Η παροχή, κεντρικά, επί μέρους υπηρεσιών στις εταιρείες του Ομίλου.

Για λόγους διευκόλυνσης της άσκησης της διοίκησης αλλά και για λόγους οικονομίας κλίμακας, οι περισσότερες από τις εταιρείες του ιδίου Ομίλου μοιράζονται συχνά την ίδια έδρα και τις ίδιες εγκαταστάσεις. Έτσι το λογιστήριο, το HR, το τμήμα προμηθειών, η γραμματεία, η υποδοχή, το τμήμα ποιότητας κ.ο.κ. δεν μπορούν παρά να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε όλες, ταυτόχρονα, τις (συστεγαζόμενες ή μη) εταιρείες του ίδιου ομίλου. Το ίδιο και οι υπάλληλοι που απασχολούνται σ’ αυτές. Ο CEO, o CFO, o COO, δεν είναι (κατά κανόνα) περισσότεροι του ενός σε κάθε Όμιλο εταιρειών. Οι υπάλληλοι του λογιστηρίου καταχωρούν τις συναλλαγές των περισσοτέρων εταιρειών του Ομίλου κι η υποδοχή δεν καλωσορίζει τους επισκέπτες της εργοδότριάς τους, μόνον, εταιρείας.

Όχι σπάνια οι εταιρείες του Ομίλου βρίσκονται σε διαφορετικές έδρες-ακόμα και σε διαφορετικές πόλεις. Στην περίπτωση αυτοί στελέχη κι εργαζόμενοι καλούνται συχνά να μετακινηθούν στις έδρες άλλων εταιρειών του ίδιου Ομίλου με σκοπό να παράσχουν (και) σ’ εκείνες (κι όχι στην εργοδότρια εταιρεία τις πολύτιμες υπηρεσίες τους

Η «θέση» των επιμέρους εμπλεκομένων κι η αντίστοιχη των νομικών συμβούλων: Οι HR managers σε απόγνωση!

Το συγκεκριμένο πρόβλημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παλαιό, κλασσικό αλλά και, ταυτόχρονα, αρκετά σοβαρό με πολυεπίπεδες, πάντως, επιπτώσεις. Καθίσταται όμως πολυπλοκότερο αν το δει κάποιος από την οπτική γωνία των επιμέρους εμπλεκομένων. (Μεταξύ άλλων:)

Οι CEO αξιώνουν (και εύλογα) τη μέγιστη δυνατή, σε επίπεδο ομίλου, αξιοποίηση του έμψυχου δυναμικού.

Οι CFO απαιτούν (προϋπολογιστικά και απολογιστικά-εύλογα επίσης) την κατανομή του κόστους της απασχόλησης ανά νομικό πρόσωπο.

Οι εργαζόμενοι άλλοτε δυσανασχετούν με τις τέτοιου είδους υποχρεώσεις που (επίσημα ή ανεπίσημα) τους επιβάλλονται κι άλλοτε «κρατούν σημειώσεις» με σκοπό να στραφούν δικαστικά κατά των περισσοτέρων εταιρειών του ιδίου ομίλου που απασχολήθηκαν. Απίθανο να μην έχουν αναρωτηθεί για τη συγκεκριμένη «αταξία»: «είναι δυνατόν άλλη εταιρεία να με έχει προσλάβει και για περισσότερες να απασχολούμαι;».

Οι νομικοί σύμβουλοι συχνά προτείνουν λύσεις ανεφάρμοστες, ελάχιστα υλοποιήσιμες ή, σε πρακτικό επίπεδο, προβληματικές (λ.χ.: πρόσληψη από τη μία και δανεισμός στις υπόλοιπες, περισσότερες προσλήψεις- μειωμένης απασχόλησης, για τον ίδιο εργαζόμενο, σε κάθε μια από τις περισσότερες εταιρείες του ομίλου-με συγκεκριμένες ώρες και ημέρες απασχόλησης για την κάθε μια από τις εμπλεκόμενες, κ.ο.κ.). Όλες όμως οι λύσεις έχουν ένα κοινό πρόβλημα: Την αδυναμία του εκ των προτέρων (κάποιες φορές και εκ των υστέρων) ακριβούς προσδιορισμού του χρόνου που θα απαιτηθεί να εργασθεί (ή, αντίστοιχα, εργάσθηκε) ο εργαζόμενος για κάθε μία εταιρεία του Ομίλου. Κι ύστερα: το κόστος! Οποιαδήποτε από τις λύσεις αυτές δημιουργεί, εκτός από αναστάτωση στον οργανισμό και στους εργαζόμενους αυξημένο κόστος για τον Όμιλο.

Οι HR managers, κάποιες φορές σε απόγνωση, καλούνται να συμβιβάσουν τα ασυμβίβαστα…

Η νομολογιακή αντιμετώπιση

Η (σχετικά πρόσφατη) απόφαση 10/2018 του Αρείου Πάγου, έρχεται να επιβεβαιώσει παλαιότερη απόφασή του (:ΑΠ 1222/2003) με την οποία δίνεται η λύση: «Έτσι, επί ομίλου εταιρειών, που έχουν κοινά οικονομικά συμφέροντα, ακόμη και στην περίπτωση που η σύμβαση εργασίας του μισθωτού καταρτίστηκε με μία από τις εταιρείες του ομίλου και η αξιοποίησή της εργασίας του γίνεται και από άλλες εταιρείες του ίδιου ομίλου, εργοδότης παραμένει η αντισυμβαλλόμενη του μισθωτού εταιρεία, η οποία ασκεί διευθυντικό έλεγχο επί της εργασίας του και ευθύνεται για την πληρωμή των πάσης φύσεως αποδοχών του)

Με απλά λόγια γίνεται αποδεκτό με τη συγκεκριμένη απόφαση πως:
- Είναι δυνατό να προσληφθεί ένας εργαζόμενος από την α-ΑΕ και να παρέχει τις υπηρεσίες του όχι μόνον στη συγκεκριμένη ΑΕ (την α-ΑΕ) αλλά, επιπρόσθετα, στις β-AE και γ-AE, εταιρείες του ιδίου ομίλου.
- Στο συγκεκριμένο παράδειγμα εργοδότης τους εργαζόμενου παραμένει η εταιρεία με την οποία συνεβλήθη ο εργαζόμενος στη σύμβαση εργασίας του (η α-ΑΕ) μολονότι παρέχει τις υπηρεσίες του και σε άλλες εταιρείες (β-AE και γ-AE) του ιδίου ομίλου.
Η λύση του «γόρδιου» δεσμού

Όπως προκύπτει από τη νομολογία του ανώτατου ακυρωτικού είναι αποδεκτό ο εργαζόμενος να παρέχει τις υπηρεσίες του και σε άλλες εταιρείες του ιδίου ομίλου και όχι μόνον σε εκείνη από την οποία προσλήφθηκε.

Η παραδοχή αυτή αποδεικνύεται εξαιρετικά σημαντική για τους ομίλους εταιρειών. Υπό την προϋπόθεση (αυτονοήτως) των κατάλληλων συμβατικών ρυθμίσεων):

(α) ο εργαζόμενος δεν δικαιούται να αντιλέξει στην παροχή των υπηρεσιών του σε άλλες εταιρείες του ιδίου ομίλου

(β) οι λοιπές εταιρείες, εκτός εκείνης που τον προσέλαβε, δεν εκτίθενται σε νομικούς κινδύνους έναντι του εργαζομένου ή/και της πολιτείας

(γ) οι επιμέρους εταιρείες που συναπαρτίζουν τον όμιλο δικαιούνται απρόσκοπτα να αξιοποιήσουν τις υπηρεσίες του εργαζόμενου σε μία από αυτές.

Ένα χρόνιο πρόβλημα αποδεικνύεται πως έχει την (απλή) λύση του!

Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner

Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 10 Φεβρουαρίου 2019.
10 Φεβρουαρίου, 2019
Παρουσίαση του νόμου για τις Α.Ε. στην Β. Καράογλου Α.Ε.
[vc_row][vc_column][vc_column_text] Συνεχίζονται με επιτυχία οι παρουσιάσεις της ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ προς Επιχειρήσεις, Συνδέσμους Επιχειρήσεων, Εταιρείες Ορκωτών Ελεγκτών-Λογιστών και σημαντικές Εταιρείες παροχής Φοροτεχνικών και Λογιστικών Υπηρεσιών σχετικά με τον νέο νόμο 4548/2018 για τις Ανώνυμες Εταιρείες.

Στην πρόσφατη ημερίδα, η οποία πραγματοποιήθηκε στην εταιρεία Β. Καράογλου Α.Ε. – Λογιστική & Φοροτεχνική Υποστήριξη Επιχειρήσεων, ο κύριος Σταύρος Κουμεντάκης, Senior Partner, παρουσίασε το γενικότερο πλαίσιο του νέου νόμου για τις Ανώνυμες Εταιρείες και αναφέρθηκε εκτενώς σε επιμέρους ρυθμίσεις του, σε θέματα προστασίας των πελατών έναντι “εσωτερικών και εξωτερικών κινδύνων” και στην αξιοποίηση των ευχερειών που παρέχει ο νόμος 4548/2018 για λογαριασμό των επιχειρήσεων σε πτυχές, όπως:
- η μείωση του κόστους τους
- η προσέλκυση και διατήρηση ικανών στελεχών
- η προσέλκυση επενδυτών
- η αξιοποίηση της τεχνολογίας.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Κουμεντάκης, “ο νέος νόμος για τις Ανώνυμες Εταιρείες αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τις επιχειρήσεις την οποία δεν πρέπει να αφήσουν να χαθεί. Ο Ν. 4548/2018 διευρύνει την ευθύνη και έκθεση των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου σε επίπεδο αστικών, ποινικών και διοικητικών κυρώσεων, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει ένα, δυνητικά σοβαρό, πρόβλημα αν δεν υπάρξουν οι αντίστοιχες προβλέψεις και ασφαλιστικές καλύψεις”. Επισημαίνει επίσης, πως “είναι άμεση η ανάγκη ρυθμίσεων του νέου καταστατικού των ανωνύμων εταιρειών”.

Η παρουσίαση του κ. Σταύρου Κουμεντάκη με αντικείμενο τον συγκεκριμένο νόμο στην Β. Καράογλου Α.Ε. – την οποία παρακολούθησαν το ανώτατο management και στελέχη – έδωσε την ευκαιρία για ευρεία ανταλλαγή απόψεων στις συγκεκριμένες, εξαιρετικά σημαντικές (για τις επιχειρήσεις, επιχειρηματίες και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου) ενότητες.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_text_separator title=”Gallery” border_width=”3″][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_images_carousel images=”36840,36842,36844″ img_size=”” speed=”6000″ slides_per_view=”6″ hide_pagination_control=”yes”][/vc_column][/vc_row]
7 Φεβρουαρίου, 2019
Stock Options

Stock Options: Πρόγραμμα διάθεσης μετοχών σε μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, εργαζόμενους και μόνιμους συνεργάτες.

Α. Γενικά

Τι είναι τα Stock Options;

Τα Stock Options αποτελούν θεσμό για τον οποίο δεν υπάρχει μακρά εμπειρία στη χώρα μας. Σε διεθνές, όμως, επίπεδο υπάρχει όχι μόνον μακρά εμπειρία αλλά και διάφορες κατηγορίες τους.

Εκείνα που είναι περισσότερο γνωστά στην Ελλάδα (και θα μας απασχολήσουν εν προκειμένω) είναι εκείνα που προορίζονται να λειτουργήσουν ως κίνητρα προς το ανώτερο και ανώτατο στελεχιακό δυναμικό. Κι επιπρόσθετα: τους στενούς-μόνιμους συνεργάτες μιας επιχείρησης. Στη συνέχεια, για λόγους συντομίας, όλοι οι δυνητικοί δικαιούχοι θα αναφέρονται, συνολικά, ως «στελέχη». Η διεθνώς αποδεκτή σχετική ορολογία για τα stock options αυτής της κατηγορίας είναι «Employee Stock Option» και συντομογραφικά «ΕSO».

Τα συγκεκριμένα Stock Options, σε πρακτικό επίπεδο, δεν είναι παρά το δικαίωμα (προαίρεσης-option) που αποκτά κάποιο στέλεχος (ή ομάδα στελεχών) μιας επιχείρησης για την αγορά (σε μία ή περισσότερες επόμενες χρονικές στιγμές), μετοχών της επιχείρησης σε προκαθορισμένη, ελκυστική, τιμή. Με τίμημα που το ίδιο το στέλεχος καλείται να καταβάλει.

Κατά το αμερικανικό μοντέλο (:american options) το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται όποτε επιλέξει ο δικαιούχος, από τη στιγμή της έκδοσης (του Stock Option) μέχρι τη λήξη του. Κατά το ευρωπαϊκό μοντέλο (:european options ή share options στο Ηνωμένο Βασίλειο) το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται από τον δικαιούχο κατά τη στιγμή της λήξης του ή/και σε προκαθορισμένες, ενδιάμεσες χρονικές στιγμές.

Ενδεχόμενη αποχώρηση του στελέχους πριν τον χρόνο κατά τον οποίο μπορεί να γίνει άσκηση του σχετικού δικαιώματος σημαίνει, κατά κανόνα, και την απώλειά του.

Πώς λειτουργούν τα Stock Options;

Κατ’ αρχάς να σημειώσουμε πως τα Stock Options δεν (πρέπει να) αφορούν το σύνολο των στελεχών.

Ακόμα όμως και με το συγκεκριμένο περιορισμό θα πρέπει να δεχτούμε πως δύο είναι οι κατηγορίες στελεχών στις οποίες απευθύνονται: Σε εκείνα τα οποία η επιχείρηση επιδιώκει να προσελκύσει κι εκείνα με τα οποία ήδη συνδέεται με κάποιας μορφής συμβατική σχέση, συνηθέστερα, εργασίας.

Από την άλλη πλευρά οι επιχειρήσεις οι οποίες θα αποφασίσουν να εκδώσουν ESO μπορεί να είναι όλων των κατηγοριών: Start-ups, επιχειρήσεις με κάποια ιστορία (με προβλήματα ρευστότητας ή περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες), επιχειρήσεις αναπτυσσόμενες (και πολλά υποσχόμενες) ή ακόμα και αναπτυγμένες (με σημαντική οικονομική επιφάνεια). Κοινό χαρακτηριστικό όλων: Η προσπάθεια δημιουργίας κινήτρων σε στελέχη είτε για την έναρξη είτε για τη συνέχιση της συνεργασίας μαζί τους.

Τόσο η κεντρική πρόταση της επιχείρησης που αποφασίζει την έκδοσή τους όσο και οι επιμέρους παράμετροι γνωστοί: «Έλα (ή μείνε) μαζί μας και θα έχεις σοβαρές προσδοκίες να αποκομίσεις σημαντικά οφέλη από την αύξηση της αξίας της επιχείρησης (κατ’ αναλογίαν του τμήματός της που αντιστοιχούν στα stock option που λαμβάνεις)».

Διεθνώς, υιοθετείται (τουλάχιστον όσον αφορά τις εταιρείες με εισηγμένες μετοχές) και μία εναλλακτική της (άμεσης) παροχής ESO. Η επιχείρηση αναλαμβάνει την υποχρέωση αντί να παραδώσει Stock Options στο στέλεχος να του καταβάλει χρήματα σε προκαθορισμένες χρονικές στιγμές στο μέλλον. Συγκεκριμένα, τη διαφορά της παρούσας αξίας συμφωνηθέντος αριθμού μετοχών σε σχέση με την τιμή που θα έχουν στις εν λόγω προκαθορισμένες μελλοντικές ημερομηνίες.

Τα Stock Options από την πλευρά της επιχείρησης και του στελέχους

Με την υιοθέτηση των Stock Options η επιχείρηση δημιουργεί σημαντικά κίνητρα για την προσέλκυση ενός «ακριβού» στελέχους, καθώς δεν τον αντιμετωπίζει πλέον ως απλό υπάλληλο. Το στέλεχος αναβαθμίζεται από το επίπεδο του απλού (και ελάχιστα σημαντικού) εργαζομένου σ’ εκείνο του δυνητικού αυριανού μετόχου, συμμετόχου στο όραμα, την αναπτυξιακή και, κατ΄ αποτέλεσμα, κερδοφόρο πορεία της επιχείρησης.

Η επιχείρηση (start-up, προβληματική, αναπτυσσόμενη ή αναπτυγμένη) με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνει τριπλό στόχο: (α) μειώνει τις οικονομικές απαιτήσεις του στελέχους όσον αφορά τις προσδοκώμενες σταθερές αποδοχές του, (β) αυξάνει τη δέσμευσή του έναντι της επιχείρησης (γ) αυξάνει (λογικά) την ποιοτική και ποσοτική του απόδοση.

Το στέλεχος, από την άλλη πλευρά, «προσδένεται» με ισχυρότερους δεσμούς στο άρμα της επιχείρησης καθώς δεν αποτελεί πλέον απλό εργαζόμενο αλλά αναβαθμίζεται σε δυνητικό (ή αυριανό) μέτοχο. Κι ακόμα περισσότερο: Προσβλέποντας στα κέρδη που θα ήταν δυνατό να αποκομίσει από την παραμονή του στην επιχείρηση, δύσκολα θα σκεφτεί να μην αποδώσει το μέγιστο του δυναμικού του ή να αποχωρήσει πριν το «πλήρωμα του χρόνου».

Με την αξιοποίηση του θεσμού των Stock Options, ο στόχος των μετόχων, της διοίκησης και των συγκεκριμένων στελεχών γίνεται κοινός: η ανάπτυξη της αξίας της επιχείρησης και, κατ’ ακολουθίαν, της αξίας των μετοχών της.

Ειδικά: Οι ανησυχίες του επιχειρηματία και ο τρόπος με τον οποίο είναι δυνατό να διασκεδασθούν.

Υπάρχει όμως και σοβαρή (και απολύτως εύλογη) επιχειρηματολογία στη βάση της οποίας ένας επιχειρηματίας (ιδίως σε ολιγομετοχικά σχήματα) δεν θα επέλεγε να διαθέσει Stock Option σε στελέχη του. Ας καταγραφούν, μεταξύ άλλων, τα περισσότερο συνήθη: Τι θα συμβεί αν, αφού ασκηθούν τα σχετικά δικαιώματα, το στέλεχος (μέτοχος όντας) αποχωρήσει (παραιτηθεί ή απολυθεί), πτωχεύσει, αποβιώσει ή διαταραχθεί η ψυχική του υγεία; Συνεταίρος θα παραμείνει ένας παλαιός φίλος κι αυριανός εχθρός; Ή μήπως η χήρα και τα ορφανά του; Ή μήπως κάποιος σύνδικος, κάποιος άσχετος ή, ακόμα χειρότερα, ο σημαντικότερος ανταγωνιστής της επιχείρησης;

Στα κρίσιμα αυτά ερωτήματα μπορούν να δοθούν όχι μόνον ικανοποιητικές απαντήσεις αλλά και απολύτως επαρκείς διασφαλίσεις. Ο συνδυασμός επιμέρους ευχερειών που απορρέουν από το νόμο μπορεί, με ασφάλεια, να επιτύχει το ζητούμενο.

Ο συνδυασμός λ.χ. των stock options με τις πρόνοιες που αφορούν την έκδοση δεσμευμένων μετοχών είναι δυνατό να δημιουργήσει αισθήματα ασφάλειας για τέτοιας φύσης ανησυχίες (Για τα θέματα που αφορούν την έκδοση των δεσμευμένων μετοχών μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο Δεσμευμένες μετοχές.

Β. Οι ρυθμίσεις του νέου νόμου για τις Ανώνυμες Εταιρείες

Σε διαδικαστικό επίπεδο, για την έκδοση των Stock Options προϋποτίθεται (άρθρο 113 παρ. 1) απόφαση Γενικής Συνέλευσης σχετικά με τους δικαιούχους του προγράμματος (μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, στελέχη ή/και πρόσωπα που παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε σταθερή βάση) αλλά και τις επιμέρους λεπτομέρειες της έκδοσης. Στο πλαίσιο αυτό η απόφαση της Γενικής Συνέλευσης προσδιορίζει (άρθρο 113 παρ. 2) αν τα Stock Οptions θα εκδοθούν με χρήση ιδίων μετοχών της εταιρείας ή αύξηση του μετοχικού της Κεφαλαίου, τον ανώτατο αριθμό των μετοχών που θα εκδοθούν, την τιμή διάθεσης ή της μέθοδο προσδιορισμού της, τους όρους διάθεσης των μετοχών, τη διάρκεια και τους δικαιούχους του προγράμματος, τον τρόπο άσκησης των σχετικών δικαιωμάτων. Ειδικά όμως όσον αφορά τους δικαιούχους είναι δυνατό να ανατεθεί στο Διοικητικό Συμβούλιο ο καθορισμός από εκείνο (το Δ.Σ.) είτε των δικαιούχων, ονομαστικά, ή των ομάδων των δικαιούχων

Τα Stock Οptions που θα εκδοθούν δεν είναι δυνατό να υπερβαίνουν το 10%, κατ’ ανώτατο όριο, του μετοχικού κεφαλαίου (άρθρο 113 παρ. 2) αν και στην πράξη δύσκολα θα υπερέβαιναν και αυτό το 1% ή 2%.

Αξιοσημείωτο επίσης είναι πως η Γενική Συνέλευση είναι δυνατό να εκχωρήσει (άρθρο 113 παρ. 4), για μια πενταετία τη σχετική της εξουσία στο Διοικητικό Συμβούλιο αν και χρειάζεται ιδιαίτερη φειδώ στην εκχώρηση ενός τέτοιου δικαιώματος μια και θα ήταν δυνατό να οδηγήσει, ενδεχομένως, σε δυσάρεστες ανατροπές ευαίσθητων ισορροπιών μεταξύ των μετόχων.

Σε κάθε περίπτωση, το Διοικητικό Συμβούλιο είναι το όργανο εκείνο (άρθρο 113 παρ. 3) που

(α) εκδίδει τα πιστοποιητικά άσκησης των σχετικών δικαιωμάτων αλλά και

(β) (ανά ημερολογιακό τρίμηνο) είτε παραδίδει τις μετοχές που αφορά η άσκηση των Stock Οptions είτε αυξάνει κεφάλαιο και τροποποιεί το καταστατικό (εκδίδοντας και παραδίδοντας τις νεοεκδιδόμενες μετοχές και πιστοποιώντας τη σχετική αύξηση).

Γ. Επίλογος

Η αξιοποίηση από την επιχείρηση ενός σύγχρονου εργαλείου, όπως αυτό των Stock Options, μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά σε διάφορα επίπεδα. Αν και μοιάζει απλουστευμένη η σχετική προσέγγιση, οι δυνητικοί κίνδυνοι για τον επιχειρηματία είναι δυνατό σε σημαντικό επίπεδο (με τη χρήση ασφαλών νομικών εργαλείων) να απομειωθούν-αν όχι να εκμηδενισθούν. Παράλληλα ο σχεδιασμός του σχετικού προϊόντος μπορεί να διασφαλίσει σε σημαντικό βαθμό το εκάστοτε κεντρικό ζητούμενο της επιχείρησης: είτε πρόκειται για προσέλκυση ικανών στελεχών είτε για τη διατήρηση των ικανοτέρων είτε/και για τη μεγιστοποίηση όσων τα ωφελούμενα στελέχη είναι σε θέση να προσφέρουν.

Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner

Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 3 Φεβρουαρίου 2019.

3 Φεβρουαρίου, 2019
Τίτλοι κτήσης μετοχών (:warrants)

Α. Εισαγωγικά

Τα warrants αποτελούν ένα σύγχρονο χρηματοπιστωτικό μέσο, γνωστό σ’ εκείνους που διακονούν την οικονομική επιστήμη αλλά και στους ασχολούμενους με τα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο. Τα warrants, ελάχιστα γνωστά στο ευρύ κοινό, είναι δυνατό, να αποτελέσουν μέσο προσέλκυσης χρηματοδότησης αλλά και υποβοήθησης της ανάπτυξης των επιχειρήσεων. Η λειτουργία τους είναι διπλή: Από τη μία πλευρά ευθυγραμμίζουν την προσδοκώμενη μελλοντική θετική πορεία της εταιρείας με επιμέρους συμφέροντα τρίτων αμέσως ή εμμέσως εμπλεκομένων. Από την άλλη διευρύνουν το πλαίσιο εκείνων που «διαγκωνίζονται» για την επιτυχία του εταιρικού εγχειρήματος-που γίνεται πλέον στόχος κοινός για περισσότερους. Τα warrants μπορεί να αποδειχθούν ελκυστικότερα της έκδοσης προνομιούχων μετοχών ή ομολογιακού δανείου μετατρέψιμου σε μετοχές.

Ας τα γνωρίσουμε όμως καλύτερα.

Β. Η γνωριμία με τα warrants, η εθνική και διεθνής εμπειρία

Τι είναι τα warrants

Με βάση το νόμο για τις ανώνυμες εταιρείες (άρθρο 56 παρ. 1) τίτλοι κτήσης μετοχών (:warrants) είναι εκείνοι που εκδίδονται από μια ανώνυμη εταιρεία και παρέχουν το διαπλαστικό δικαίωμα στους δικαιούχους τους (:δικαίωμα προαιρέσεως) να αποκτήσουν (ακριβέστερα: να αγοράσουν) μετοχές της (της εκδότριας-στην περίπτωση αυτή μιλάμε για εταιρικά warrants).

Εύλογα, βέβαια, θα ήταν δυνατό να υποστηρίξει κάποιος πως αρμοδιότεροι να μιλήσουν για το τι πραγματικά είναι τα warrants μάλλον δεν είναι οι δικηγόροι. Και τούτο γιατί, κατά μία ευρύτερη (και ορθή) άποψη πρόκειται για χρηματιστηριακό παράγωγο που δημιουργεί το δικαίωμα (όχι όμως και την υποχρέωση) να αγοράσει κάποιος (ή να πουλήσει) μια μετοχή σε συγκεκριμένη τιμή (:εξάσκησης) πριν την εκπνοή του (ενδεικτικός ορισμός: https://www.investopedia.com/terms/w/warrant.asp). Το θεσμικό πλαίσιο εν τούτοις που διέπει τη λειτουργία των warrants επιδρά, πολυεπίπεδα, όχι μόνο στη λειτουργία της ανώνυμης εταιρείας αλλά και στις σχέσεις που διαμορφώνονται γύρω από αυτήν. Δεν θα μπορούσε επομένως να λείπουν οι σχετικές ρυθμίσεις από το νέο νόμο για τις ανώνυμες εταιρείες (άρθρα 56 έως 58). Δεν θα μπορούσε επίσης να μην απασχολήσει και το νομικό κόσμο της χώρας. [Το πιο πλήρες, επί του παρόντος, έργο στη χώρα μας είναι το: «Τίτλοι Κτήσης Μετοχών (Warrants) εταιρικοί και καλυμμένοι», Ιωάννη Λιναρίτη, Νομική Βιβλιοθήκη, 2018)].

Η χρήση των warrants στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών (2012-2013)

Η εμπειρία της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών είναι αυτή που μας έφερε για πρώτη φορά σε επαφή με τα warrants (κατ’ ακρίβεια με τα covered warrants-κατ’ αντιδιαστολή με τα προαναφερθέντα εταιρικά warrants). Το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο είχε διαμορφωθεί ήδη το έτος 2010 (από το άρθρο 7α παρ. 1 και 2 ν. 3864/2010, όπως ίσχυσε με τις μεταγενέστερες αυτού τροποποιήσεις των ετών 2012-2013), πριν την αντικατάστασή του από το άρθρο 2 ν. 4254/2014. Εξειδικεύθηκε περαιτέρω με τις σχετικές Πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου υπ’ αριθμ. 38/2012, 6/2013 και 43/2015.

Η προσπάθεια προσέλκυσης ιδιωτών επενδυτών για την ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών πέτυχε (έστω εν μέρει) με τη χρησιμοποίηση των warrants ως “γλυκαντικών” (“sweeteners”-στη διεθνή ορολογία).

Έτσι, όσοι αποφάσισαν να συμμετάσχουν στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών τη διετία 2012-2013 βρέθηκαν να έχουν στα χέρια τους warrants. Με βάση λοιπόν την ΠΥΣ 38/2012 ελάμβαναν (οι δικαιούχοι των τίτλων) από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), δωρεάν, έναν Τίτλο για κάθε μία κοινή μετοχή του Πιστωτικού Ιδρύματος που αποκτούσαν. Στη συγκεκριμένη ΠΥΣ υπήρχε πρόβλεψη για αναπροσαρμογή του αριθμού των μετοχών που αναλογούσαν σε κάθε τίτλο «σε περίπτωση εταιρικών πράξεων». Η σχετική πρόβλεψη εξειδικεύθηκε περαιτέρω με την ΠΥΣ 43/2015.

Οι δικαιούχοι λοιπόν των warrants αποκτούσαν το δικαίωμα να τα εξασκήσουν πενήντα τέσσερις μήνες (54) μήνες από την ημερομηνία έκδοσης των τίτλων-εξαμηνιαίως. Τιμή άσκησης των δικαιωμάτων ορίστηκε η τιμή κτήσης των αντίστοιχων μετοχών από το ΤΧΣ, πλέον επιτοκίου 3% και ενός περιθωρίου (ανάλογο με τον χρόνο άσκησης του σχετικού δικαιώματος) επί τον αριθμό των μετοχών που εδικαιούτο να αποκτήσει ο κάτοχος του τίτλου κατά την άσκηση του δικαιώματός του.

Η αποτίμηση των warrants

Από το έτος 1973 υιοθετείται (με διάφορες συμπληρωματικές επεμβάσεις κι αναπροσαρμογές) το μοντέλο “Black-Scholes” στην διεθνή βιβλιογραφία για την αποτίμηση (και) των warrants. Το συγκεκριμένο μοντέλο λαμβάνει υπόψη του: (α) τρεις βασικές παραμέτρους για τον προσδιορισμό της αξίας τους: την τιμή άσκησης, τον υπολειπόμενο χρόνο μέχρι την ημερομηνία λήξης και τη χρηματιστηριακή τιμή της μετοχής και (β) τρεις, τουλάχιστον, επιπρόσθετες παραμέτρους χρηματοοικονομικής φύσεως: την αναμενόμενη μερισματική απόδοση της υποκείμενης μετοχής (dividend yield), το επιτόκιο χρηματαγοράς καταθέσεων χωρίς κίνδυνο (risk free interest rate) και την αναμενόμενη μεταβλητότητα (volatility) της υποκείμενης μετοχής.

Πρακτικά όμως για όλους εμάς τους μη οικονομολόγους: Όταν η τιμή της μετοχής κατά τον χρόνο άσκησης του σχετικού δικαιώματος (εκείνου δηλαδή που έχει αποκτηθεί με το warrant-κατά το χρόνο κτήσης του) υπολείπεται του ποσού που θα πρέπει να καταβληθεί (ανά μετοχή) για την άσκησή του, δεν έχει νόημα να βάλουμε οποιαδήποτε άλλη παράμετρο στην εξίσωση. Αυτό και έγινε στην προαναφερθείσα περίπτωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών: Η τιμή της μετοχής των συστημικών τραπεζών καταβαραθρώθηκε, σε αντίθεση με την τιμή άσκησης των warrants που είχε, εξ αρχής, συμφωνηθεί σταθερή-κατά τις επιμέρους χρονικές περιόδους δυνητικής άσκησής τους.

Έτσι, οι ιδιώτες που συμμετείχαν στην ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών έλαβαν μεν warrants, τα οποία όμως ουδέποτε εξάσκησαν καθώς η τιμή των μετοχών στις οποίες αναφέρονταν υπολείπονταν σαφώς της τιμής εξάσκησης τους (των warrants).

Το συγκεκριμένο εγχείρημα δεν έμελλε να στεφθεί με επιτυχία.

Η άσκηση των δικαιωμάτων από τα warrants και τα σχετικά ερωτήματα

Όσον αφορά τις εισηγμένες εταιρείες (όπως παραπάνω οι «συστημικές» τράπεζες) η προαναφερθείσα λογική μοιάζει τόσο αυτονόητη όσο και απλοϊκή: Για ποιον λόγο να ασκήσω το δικαίωμά μου από το warrant όταν χρηματοοικονομικά με συμφέρει να αγοράσω την αντίστοιχη μετοχή από την χρηματιστηριακή αγορά με μικρότερο κόστος;

Συμβαίνει όμως το ίδιο και στις μη εισηγμένες εταιρείες; Σε εκείνες δηλ. που οι μετοχές τους δεν διαπραγματεύονται σε κάποια οργανωμένη αγορά, με αποτέλεσμα να μην είναι ελεύθερα διαθέσιμες; Και τι συμβαίνει όταν διαθέσιμες είναι δυνατό να καταστούν στο πλαίσιο, μόνον, μιας ελεύθερης συναλλαγής όπου ταυτίζονται οι «δηλώσεις βούλησης» του πωλητή και του αγοραστή;

Και, εν τέλει, το κεντρικό ερώτημα: Είναι τα warrants ένας αποτυχημένος και μη λειτουργικός θεσμός; Ή μπορεί, άραγε, να αξιοποιηθεί πολυεπίπεδα στο πλαίσιο της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας; Στη συνέχεια επιχειρείται απάντηση στα συγκεκριμένα, κομβικά, ερωτήματα.

Η δυνητική χρήση και αξιοποίηση των warrants

Το εύρος της δυνητικής αξιοποίησης των warrants μοιάζει, σχεδόν, ανεξάντλητο.

Τα warrants μπορούν να αποτελέσουν μέσο (κυρίως όμως: κίνητρο) χρηματοδότησης επιχειρήσεων-δεν είναι εξάλλου τυχαίος ο όρος «sweetener» που ήδη αναφέρθηκε και διεθνώς χρησιμοποιείται: Συμμετέχω σήμερα σε μια αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και έχω προσδοκία ότι στο (εγγύς ή απώτερο) μέλλον θα αποκτήσω, ΑΝ το επιλέξω, με ευνοϊκούς όρους (σε σχέση με τα τότε δεδομένα) κάποιον επιπρόσθετο αριθμό μετοχών.

Η συγκεκριμένη λογική μπορεί να αποδειχθεί ελκυστική όχι μόνον για προσέλκυση συμμετοχής σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου start-ups αλλά και αντίστοιχα αναπτυσσόμενων ή/και, απλά, υγιών επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά είναι δυνατό να αποδειχθεί ελκυστική στην προσπάθεια κεφαλαιακής ενίσχυσης επιχειρήσεων με προβλήματα ρευστότητας & φερεγγυότητας και αδυναμία ή δυσκολία άντλησης εξωτερικής χρηματοδότησης ή (κοινής) κεφαλαιακής ενίσχυσης. Αποδεικνύεται εργαλείο στρατηγικής για τα venture capital (:κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών), για μεμονωμένους επενδυτές αλλά και εργαλείο προσωπικών στρατηγικών μεμονωμένων μετόχων.

Περαιτέρω όμως δεν είναι δυνατό να μη γίνει αναφορά στη δυνητική αξιοποίηση των warrants ως κινήτρου για εκείνους που ασκούν διοίκηση στην εταιρεία, για στελέχη, για συνεργάτες, προμηθευτές ή πιστωτές. Κι όσον αφορά τους τελευταίους (προμηθευτές ή πιστωτές)-επιπρόσθετα ως μέσο μερικής ή ολικής εξόφλησης ή ευνοϊκής διευθέτησης οικονομικής φύσεως υποχρεώσεων.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις τα warrants μπορούν να έχουν μια διπλή λειτουργία: (α) Να ευθυγραμμίσουν την (προσδοκώμενη) μελλοντική θετική πορεία και ευημερία της εταιρείας με επιμέρους συμφέροντα τρίτων αμέσως ή εμμέσως εμπλεκομένων (και όχι μόνον των μετόχων) αλλά και (β) Να διευρύνουν το πλαίσιο εκείνων που (για απτούς λόγους-άμεσου συμφέροντος) «διαγκωνίζονται» για την επιτυχία του εταιρικού εγχειρήματος που γίνεται πλέον στόχος κοινός

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τα warrants μπορεί πολυεπίπεδα να αποδειχθούν (και είναι) ελκυστικότερα και προτιμητέα της έκδοσης προνομιούχων μετοχών ή ομολογιακού δανείου μετατρέψιμου σε μετοχές

Γ. Η αντιμετώπιση (και ρύθμιση) των warrants από το νόμο για τις ΑΕ

Έχοντας κατά νου όσα παραπάνω (υπό Α) εισαγωγικά αναφέρθηκαν μπορεί να γίνει περισσότερο κατανοητή η επιλογή της σχετικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής (βεβαίως και του έλληνα νομοθέτη) για την ένταξη των warrants στο ρυθμιστικό πεδίο του νέου νόμου για τις ανώνυμες εταιρείες.

Δυνατότητα έκδοσης warrants

Με τη διάταξη του άρθρου 56 παρ. 1 του νέου νόμου, ορίζεται αρμόδιο όργανο για την έκδοση των warrants η Γενική Συνέλευση η οποία αποφασίζει με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία. Απλή απαρτία και πλειοψηφία της Γενικής Συνέλευσης ή απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου αρκεί όταν υφίσταται σχετική καταστατική πρόβλεψη (παρ. 2 αναλογικά εφαρμοζομένων των διατάξεων για την έκτακτη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου-κατ’ αρθρ. 24)

Επιμέρους παράμετροι απόφασης του αρμοδίου οργάνου

Το εκάστοτε αρμόδιο όργανο της ανώνυμης εταιρείας στην απόφασή του για την έκδοση των warrants (η οποία υπόκειται στη δημοσιότητα του νόμου για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου) διαλαμβάνει τα σχετικά:

(α) με τον χρόνο, τον τρόπο, το τυχόν τίμημα για την έκδοση των τίτλων και τον τρόπο καταβολής του
(β) την προθεσμία και τους λοιπούς όρους της άσκησης του δικαιώματος που ενσωματώνουν οι τίτλοι
(γ) την κατηγορία και τον αριθμό μετοχών που θα εκδοθούν μετά την τυχόν άσκηση του
(δ) την αξία ή τον τρόπο υπολογισμού της αξίας μετοχών που θα καταβληθεί κατά την άσκηση του δικαιώματος
(ε) τον αριθμό των μετοχών των οποίων παρέχει δικαίωμα κτήσης κάθε τίτλος
(στ) την προσαρμογή όρων των τίτλων και των δικαιωμάτων τους σε περίπτωση εταιρικών πράξεων και
(ζ) κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια

Λοιπά θέματα σχετικά με την έκδοση των warrants

Οι υφιστάμενοι μέτοχοι κατά τον χρόνο της έκδοσης των warrants διατηρούν (άρθρο 56 παρ. 6) σχετικό δικαίωμα προτίμησης κατά την έκδοσή τους-και ευλόγως καθώς η μελλοντική άσκησή τους θα διατάρασσε τις όποιες ισορροπίες του μετοχικού κεφαλαίου. Παράλληλα μπορεί να αναγνωρισθεί (άρθρο 56 παρ. 7) η δυνατότητα μερικής κάλυψης των warrants των οποίων θα αποφασισθεί η έκδοση (κατ’ αναλογική εφαρμογή του άρθρου 28 για τη μερική κάλυψη της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου). Τέλος ορίζεται (άρθρο 56 παρ. 8) πως οι σχετικοί τίτλοι είναι ονομαστικοί-ευλόγως και εν προκειμένω καθώς και οι μετοχές των ανωνύμων εταιρειών μόνον ονομαστικές μπορεί να είναι.

Απόκτηση ιδίων warrants από την εταιρεία (άρθρο 57)

Η ανώνυμη εταιρεία δεν είναι δυνατό να προβεί σε κάλυψη δικών της warrants ή να λάβει ως ενέχυρο warrants δικά της ή μητρικής της.

Εντούτοις, η εταιρεία είναι δυνατό να αποκτήσει δικά της warrants (εκτός των περιπτώσεων κτήσης από καθολική διαδοχή ή χαριστική αιτία) ύστερα από απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου με την οποία: (α) αιτιολογείται το εταιρικό συμφέρον, (β) καταγράφεται ο σκοπός και οι όροι της απόκτησης, (γ) προσδιορίζεται ο ανώτατος αριθμός των τίτλων που θα αποκτηθούν, (δ) η διάρκεια της έγκρισης (max 12 μήνες) καθώς και (ε) η ελάχιστη και μέγιστη αξία της απόκτησης.

Για τη συγκεκριμένη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου προϋποτίθεται έκθεση ορκωτού λογιστή περί του ευλόγου της αξίας της απόκτησης. Η συγκεκριμένη αξία δεν μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που προσδιορίζονται στη διάταξη του άρθρ. 159 §1.

Στην περίπτωση που η εκδότρια αποφασίσει να αποκτήσει (και εν τέλει αποκτήσει) δικά της warrants με σκοπό την απόσβεσή τους, υποχρεούται σε άμεση ακύρωση. Επίσης όταν η εκδότρια αποκτήσει δικά της warrants είτε λόγω καθολικής διαδοχής είτε από χαριστική αιτία υποχρεούται να λάβει απόφαση, εντός μηνός, είτε για την ακύρωσή τους είτε για την εκ νέου διάθεσή τους. Σε κάθε περίπτωση πάντως απόκτησης από την εταιρεία δικών της warrants (κατά παράβαση των συγκεκριμένων διατάξεων) υποχρεούται να τα μεταβιβάσει το αργότερο μέσα σε ένα έτος από την απόκτησή τους.

Άσκηση δικαιώματος από τα warrants (αρθρ. 58)

Το δικαίωμα που απορρέει από τα warrants είναι, όπως ήδη αναφέρθηκε, δικαίωμα προαιρέσεως. Τούτο σημαίνει πως η άσκηση του σχετικού δικαιώματος από μέρους του δικαιούχου τους είναι μονομερής. Μόνη προϋπόθεση για την άσκησή του αποτελεί η καταβολή στην εταιρεία του (εκ προοιμίου) δεδομένου τιμήματος.

Η ονομαστική αξία των μετοχών που θα εκδοθούν δεν είναι πάντως επιτρεπτό να υπερβαίνει το άθροισμα του ποσού που κατεβλήθη κατά την απόκτηση των warrants και εκείνου που κατεβλήθη κατά την άσκηση του σχετικού δικαιώματος.

Όταν πάντως ασκηθεί το σχετικό δικαίωμα που απορρέει από τα warrants λαμβάνει χώρα αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Στη συγκεκριμένη αύξηση οι παλαιοί μέτοχοι δεν έχουν, ευλόγως, δικαίωμα προτίμησης. Το Διοικητικό Συμβούλιο υποχρεούται να αναπροσαρμόσει, εντός διμήνου, το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας.

Σημειώνεται τέλος ότι προσδιορίζεται ως υποχρεωτική η σύσταση αποθεματικού στην εκδότρια εταιρεία για όσο διάστημα παραμένουν σε ισχύ τα warrants. Το αποθεματικό αυτό δεν είναι δυνατό να διανεμηθεί και είναι κατ’ ελάχιστο ίσο με την αξία που καταβλήθηκε κατά την έκδοσή τους.

Δ. Επίλογος

Από όσα παραπάνω αναφέρονται δε νομίζω πως απομένει οποιαδήποτε αμφιβολία πως η ένταξη στο εθνικό δίκαιο των τίτλων κτήσης μετοχών παρέχει ένα σπουδαίο (πολυ)εργαλείο στις ανώνυμες εταιρείες. Ένα εργαλείο σημαντικό για τη χρηματοδότηση και τη διευκόλυνση της χρηματοδότησής τους, για τη δημιουργία κινήτρων για την υποβοήθηση της παραγωγικής, αποτελεσματικής και εν τέλει βέλτιστης λειτουργίας και αναπτυξιακής τους πορείας. Κυρίως όμως: ένα εργαλείο που διευρύνει καθοριστικά τον κύκλο των φυσικών και νομικών προσώπων των άμεσα και έμμεσα (λιγότερο ή περισσότερο) συνδεδεμένων με αυτήν με παράλληλα, εν πολλοίς, συμφέροντα όσον αφορά την επίτευξη του εταιρικού σκοπού.

Εναπόκειται στις επιχειρήσεις, τους επιχειρηματίες, τους χρηματοοικονομικούς (ιδίως όμως εμάς τους νομικούς) τους συμβούλους η βέλτιστη αξιοποίησή του.

Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner

Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 27 Ιανουαρίου 2019.

27 Ιανουαρίου, 2019
Παρουσίαση του νόμου για τις Α.Ε. στην ZIA Insurance
[vc_row][vc_column][vc_column_text] Παρουσίαση του νέου νόμου για τις Α.Ε. στην ZIA Insurance – Ασφαλιστικές Καλύψεις επιχειρήσεων και μελών Δ.Σ.

Είναι δεδομένο πως ο νέος νόμος για τις Ανώνυμες Εταιρείες αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τις επιχειρήσεις την οποία δεν πρέπει να αφήσουν να χαθεί. Επίσης δεδομένο όμως είναι πως ο νέος νόμος διευρύνει την ευθύνη και έκθεση των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου σε επίπεδο αστικών, ποινικών και διοικητικών κυρώσεων. Αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα, δυνητικά σοβαρό, πρόβλημα αν δεν υπάρξουν οι αντίστοιχες προβλέψεις και ασφαλιστικές καλύψεις. Η παρουσίαση του κ. Σταύρου Κουμεντάκη με αντικείμενο τον συγκεκριμένο νόμο στην εταιρεία ασφαλειομεσιτών ZIA Insurance, έδωσε την ευκαιρία για ευρεία ανταλλαγή απόψεων στις συγκεκριμένες, εξαιρετικά σημαντικές (για τις επιχειρήσεις, επιχειρηματίες και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου) ενότητες. Ανταλλαγή όμως απόψεων έλαβε χώρα και σε επίπεδο δυνητικής ασφαλιστικής κάλυψης επιμέρους σύνθετων προϊόντων που δημιουργούνται με αφορμή το νέο νόμο.

Στην κεντρική του εισήγηση ο κ. Κουμεντάκης παρουσίασε το γενικότερο πλαίσιο του νέου νόμου για τις Ανώνυμες Εταιρείες, τις διαφορές που υπάρχουν σε σχέση με τους παλαιότερους και αναφέρθηκε εκτενώς:
- στην εμβάθυνση σε επιμέρους ρυθμίσεις του νέου νόμου
- στην αξιοποίηση των ευχερειών που παρέχει ο νόμος 4548/2018 για λογαριασμό των επιχειρήσεων σε πτυχές, όπως:
  - για την μείωση του κόστους τους
  - για την προσέλκυση και διατήρηση ικανών στελεχών
  - για την προσέλκυση επενδυτών
  - για την αξιοποίηση της τεχνολογίας
- στην προστασία των πελατών έναντι «εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών»
- στις, κατά περίπτωση, αναγκαίες ρυθμίσεις του νέου καταστατικού των ανωνύμων εταιρειών, οι οποίες οφείλουν να προσαρμοστούν άμεσα
Την παρουσίαση παρακολούθησε το ανώτερο management της ZIA Insurance.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_text_separator title=”Gallery” border_width=”3″][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_images_carousel images=”36807,36805,36803,36801″ img_size=”” speed=”6000″ slides_per_view=”6″ hide_pagination_control=”yes”][/vc_column][/vc_row]
24 Ιανουαρίου, 2019
Έκδοση δεσμευμένων μετοχών

Αποτελεί ευχέρεια, απλώς, του νόμου ή συνιστά ελάχιστη διασφάλιση των (ιδρυτικών και λοιπών) μετόχων αλλά και της ομαλής λειτουργίας και συνέχειας της ανώνυμης εταιρείας;

Η εμπειρία του παρελθόντος

Είναι γνωστό πως η Ανώνυμη Εταιρεία υπήρξε ανέκαθεν (και παραμένει κατά το νόμο) κεφαλαιουχική. Στη χώρα μας εντούτοις συνεχίζει να έχει, κατά κανόνα, έντονα προσωπικά χαρακτηριστικά.

Τους ιδρυτικούς (και μη) μετόχους πάντοτε βαρύνουν αρκετοί προβληματισμοί. Ένας τέτοιος είναι το ενδεχόμενο κάποιος από τους υπόλοιπους μετόχους (με τους οποίους μοιράστηκαν το «κοινό όνειρο») να μεταβιβάσει τις μετοχές του σε κάποιον τρίτο-άσχετο με την αρχική ομάδα. Ενδεχομένως κακοπροαίρετο ή/και ανταγωνιστή. Όταν τα δεδομένα το επέτρεπαν προχωρούσαμε σε καταστατικές προβλέψεις ανάλογα (κατά κύριο λόγο), με τις ανάγκες του βασικού μετόχου ή, καλύτερα, του μετόχου εκείνου που μας είχε επιλέξει ως δικηγόρους του.

Αυτές οι προβλέψεις στόχευαν στην προστασία των παραμενόντων μετόχων από τον δυνητικό αιφνιδιασμό της εμφάνισης ενός νέου «συνεταίρου». Ενός συνεταίρου με τον οποίο οι παλαιοί μέτοχοι όφειλαν (ανεξαρτήτως της προσωπικότητας και των προθέσεών του) να συνυπάρξουν και να συνδημιουργήσουν.

Οι συγκεκριμένες προβλέψεις αναφέρονταν, συνήθως, στην αναγνώριση δικαιώματος προτίμησης των υπολοίπων μετόχων όταν κάποιος μέτοχος εξωτερίκευε την πρόθεσή του να μεταβιβάσει μετοχές του. Κι ακόμα περισσότερο: όταν ο συγκεκριμένος μέτοχος είχε ήδη προσυμφωνήσει, με υποψήφιο αγοραστή, τη μεταβίβαση μετοχών του. Κάποιες φορές μάλιστα οι πολυδαίδαλες διαδικασίες που επιλέγονταν, σκοπό είχαν να καταστήσουν εκ των πραγμάτων ανέφικτη μια ενδεχόμενη μεταβίβαση μετοχών. Ιδίως στην περίπτωση που δεν θα το ενέκρινε συγκεκριμένος μέτοχος.

Η δυνατότητα άρνησης της αιτούμενης έγκρισης και η «κόκκινη γραμμή» στις δεσμεύσεις που είναι δυνατό να τεθούν

Ο νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες αποδέχεται, στη διάταξη του άρθρου 43, το ενδεχόμενο το αρμόδιο όργανο της εταιρείας (Διοικητικό Συμβούλιο ή Γενική Συνέλευση) να αρνηθεί την έγκριση της αιτούμενης μεταβίβασης. Όχι όμως αυθαίρετα αλλά στο πλαίσιο σχετικής καταστατικής πρόβλεψης (παρ. 1).

Στην ίδια διάταξη (παρ. 2) συστηματοποιούνται (ενδεικτικά όμως) κάποιες κοινές δεσμεύσεις που είναι δυνατό αλλά και ανεκτό, με βάση το καταστατικό, να βαρύνουν τις μετοχές της εταιρείας. Για τις συγκεκριμένες δεσμεύσεις τίθεται όμως μια σημαντική «κόκκινη γραμμή», με δύο σκέλη καθώς δεν γίνεται αποδεκτό: (α) να καθίσταται αδύνατη η αιτούμενη μεταβίβαση, (β) να παρέλθει άπρακτο τρίμηνο χωρίς η εταιρεία να απαντήσει σε σχετικό αίτημα του μετόχου.

Σε περίπτωση παραβίασης της προαναφερθείσας «κόκκινης» γραμμής, η εταιρεία υποχρεούται να αγοράσει η ίδια τις μετοχές για τις οποίες το σχετικό αίτημα, με τη διαδικασία που ο νόμος ορίζει. Στη σχετική διάταξη (άρθρο 45) προβλέπεται η μεσολάβηση δικαστικής απόφασης, ο από μέρους της προσδιορισμός του τιμήματος της εξαγοράς, το ενδεχόμενο μεσολάβησης πραγματογνωμοσύνης. Επίσης η απειλή της λύσης της εταιρείας σε περίπτωση μη συμμόρφωσης σε όσα εκείνη (η δικαστική απόφαση) διατάξει.

Δεσμεύσεις και εγκριτικά όργανα

Η σχετική διάταξη του νόμου για τις Ανώνυμες Εταιρείες αναφέρεται σε κάποιους περισσότερο συνήθεις περιορισμούς που είναι δυνατόν να τεθούν στο καταστατικό όσον αφορά τη μεταβίβαση των μετοχών. Η σχετική αναφορά είναι ενδεικτική καθώς δεν προβλέπεται άλλος περιορισμός εκτός από την προαναφερθείσα «κόκκινη» γραμμή.

Η εμπλοκή καταστατικού οργάνου της εταιρείας ήταν πάντοτε (και παραμένει ήδη) δεδομένη και αναγκαία όταν υφίσταται καταστατική πρόβλεψη σχετικά με τη (με βάση προκαθορισμένη διαδικασία) μελλοντική μεταβίβαση των μετοχών. Η Γενική Συνέλευση ή το Διοικητικό Συμβούλιο (συνηθέστερα το τελευταίο) επιλέγονταν ως το όργανο εκείνο το οποίο θα έδινε τις αναγκαίες εγκρίσεις. Έτσι εκείνος από τους μετόχους που είχε την πλειονότητα των ψήφων στη Γενική Συνέλευση ή των μελών στο Διοικητικό Συμβούλιο ήταν ο ρυθμιστής του σχετικού θέματος. Ο απόλυτος, λιγότερο ή περισσότερο, άρχων!

Βεβαίως και με το νέο νόμο τα πράγματα δεν διαφοροποιούνται. Λογικό.

Δυνητικές δεσμεύσεις

Η διάταξη του αρθρ. 45 παρ. 2 προβλέπει, ενδεικτικά, κάποιους περιορισμούς που είναι δυνατό να τεθούν σε ενδεχόμενη μεταβίβαση μετοχών.

Στο πλαίσιο αυτό γίνεται αποδεκτή η υποχρέωση προσφοράς των μετοχών από μέρους του αιτούντος τη μεταβίβαση μετόχου στους λοιπούς ή σε ορισμένους από αυτούς (παρ. 2, περ. α-αναγνωρίζοντας ουσιαστικά δικαίωμα προτίμησής τους). Προσδιορίζεται επίσης ως ανεκτή η υποχρεωτική μεταβίβαση των επίμαχων σ’ εκείνον, ΜΟΝΟΝ, που θα υποδειχθεί από την εταιρεία (παρ. 2, περ. β).

Περισσότερο ενδιαφέροντες, σε νομικό και πρακτικό επίπεδο, είναι δύο άλλοι περιορισμοί. Αυτοί που στη διεθνή ορολογία συναντούμε ως Tag Along Right (παρ. 2, περ. γ) και Drag Along Right (παρ. 2, περ. δ) ως δυνητικές και ανεκτές καταστατικές προβλέψεις. Αυτοί που, λίγο πρωτοτυπώντας και λίγο ακροβατώντας, ενσωματώναμε ως καταστατικές προβλέψεις ή ρυθμίσεις εξωκαταστατικής συμφωνίας μετόχων.

Στη πρώτη περίπτωση (:Tag Along Right) ο τρίτος-υποψήφιος αγοραστής μετοχών υποχρεούται (προκειμένου να εγκριθεί η απόκτηση μετοχών από μέρους του) να αποκτήσει αντίστοιχο αριθμό μετοχών και άλλων μετόχων (και όχι μόνον του ενός με τον οποίο αρχικά «συμφώνησε»).

Στη δεύτερη περίπτωση (:Drag Along Right) οι λοιποί μέτοχοι αποδέχονται την υποχρέωση να συμμεταβιβάσουν στον τρίτο αντίστοιχο αριθμό μετοχών με τον μεταβιβάζοντα.

Η εμπειρία έχει δείξει πως οι συγκεκριμένες εναλλακτικές συχνά έχουν επιτυχώς αντιμετωπίσει και επιλύσει σύνθετα προβλήματα που συναρτώνται με τις σχέσεις μεταξύ των μετόχων.

Καταστατικές ρυθμίσεις

Το καταστατικό της εταιρείας είναι δυνατό να προβλέπει (ή όχι) την ύπαρξη δεσμεύσεων, όπως οι παραπάνω, όσον αφορά τις μεταβιβάσεις των μετοχών. Σε καταφατική περίπτωση οφείλει να ρυθμίζει «τη διαδικασία, τους όρους και την προθεσμία μέσα στην οποία η εταιρεία εγκρίνει τη μεταβίβαση ή προβαίνει στην υπόδειξη αγοραστή». Σε περίπτωση παρέλευσης μιας τέτοιας προθεσμίας η αιτούμενη μεταβίβαση είναι ελεύθερη. Αν, παρ’ ελπίδα, λάβει χώρα μεταβίβαση μετοχών κατά παράβαση των καταστατικών προβλέψεων, η μεταβίβαση προσδιορίζεται ως άκυρη.

Άρση ισχύος των περιορισμών μεταβίβασης

Οι ενδεχομένως υφιστάμενοι καταστατικοί περιορισμοί στη μεταβίβαση των μετοχών δεν ισχύουν ανεξαίρετα. Όπως, λ.χ. σε περίπτωση θανάτου μετόχου. Επίσης σε περίπτωση κατάσχεσης της περιουσίας του, πτώχευσής του ή υπαγωγής του σε άλλη συλλογική διαδικασία μεταβίβασης της περιουσίας του. Στις περιπτώσεις αυτές είναι δυνατό να προβλεφθεί καταστατικά: (α) η υπόδειξη αγοραστή μέσα σε έναν μήνα από τότε που θα πληροφορηθεί η εταιρεία το σχετικό γεγονός-το τίμημα προσδιορίζεται από το δικαστήριο ή, εναλλακτικά, (β) το δικαίωμα προτίμησης των λοιπών μετόχων.

Αξιολογούνται ως απολύτως εύλογοι και οι λόγοι άρσης των καταστατικών περιορισμών όπως και επιβεβλημένες οι καταστατικές προβλέψεις για την αντίστοιχη διαχείριση τέτοιων περιστατικών. Οι τελευταίες μάλιστα διασφαλίζουν τη συνέχεια της εταιρείας στο πλαίσιο όσων οι ιδρυτικοί (ή επιγενόμενοι) μέτοχοι είχαν οραματισθεί.

Αντίστοιχοι (δυνητικοί) περιορισμοί και επί ομολογιών

Αντίστοιχοι περιορισμοί με αυτούς που παραπάνω αναφέρονται είναι δυνατό να τεθούν με την απόφαση του αρμόδιου οργάνου όταν εκδίδεται ομολογιακό δάνειο μετατρέψιμο σε μετοχές.

Εν κατακλείδι

Οι καταστατικές δεσμεύσεις που αφορούν τη μεταβίβαση των μετοχών μιας ανώνυμης εταιρείας συμβάλλουν αποτελεσματικά στη συνέχιση της ομαλής της λειτουργίας όταν κάποιος από τους μετόχους εκδηλώσει την επιθυμία να μεταβιβάσει μετοχές του.

Οι σχετικές καταστατικές προβλέψεις θα πρέπει όμως να είναι λελογισμένες και να μην οδηγούν σε αδιέξοδα (καθόσον θα αυτοαναιρούνται). Επιπρόσθετα: να μην δημιουργούν το υπόβαθρο εκβιαστικών συμπεριφορών από μέρους οποιουδήποτε από τους μετόχους.

Ο νέος νόμος μας παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία.

Σ’ εμάς εναπόκειται η κατάλληλη αξιοποίησή τους παράλληλα μ’ εκείνη των εμπειριών του παρελθόντος.

Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner

Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 20 Ιανουαρίου 2019.

20 Ιανουαρίου, 2019
Παρουσίαση του Ν.4548/2018 στον Όμιλο ARTION
[vc_row][vc_column][vc_column_text]

Ο νέος νόμος για τις Ανώνυμες Εταιρείες αποτελεί μια νέα ευκαιρία για τις επιχειρήσεις και όχι έναν ακόμη πονοκέφαλο. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε η παρουσίαση του κ. Σταύρου Κουμεντάκη, Senior Partner της Δικηγορικής Εταιρείας ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ, με θέμα «Φωτίζοντας το νέο νόμο για τις Ανώνυμες Εταιρείες (Ν.4548/2018)» η οποία πραγματοποιήθηκε στις κεντρικές εγκαταστάσεις του Ομίλου ΑΡΤΙΟΝ.

O N.4548/2018 για τις επιχειρήσεις

Στην εισήγησή του ο κ. Κουμεντάκης παρουσίασε το γενικότερο πλαίσιο του νέου νόμου για τις Ανώνυμες Εταιρείες, τις διαφορές που υπάρχουν σε σχέση με τους παλαιότερους και είχε την ευκαιρία να προβεί σε λεπτομερή παρουσίαση του όλου νομοθετήματος και όχι μόνο των βασικών του ρυθμίσεων. Μέσα από την διαδραστική και δημιουργική ανταλλαγή απόψεων έγινε δυνατό να φωτιστούν επιμέρους πτυχές του νομοθετήματος. Αναδείχθηκε επίσης η αναγκαιότητα της άμεσης προσαρμογής των καταστατικών επιχειρήσεων-ανωνύμων εταιρειών στις προβλέψεις του νέου νόμου και η “tailor made” αξιοποίηση, για κάθε μία, επιμέρους ευχερειών και ρυθμίσεών του.

Η εισήγηση του κ. Κουμεντάκη είχε, μεταξύ άλλων, ως αντικείμενο:
- την αναφορά και, κατά περίπτωση, εμβάθυνση σε επιμέρους ρυθμίσεις του νέου νομοθετήματος
- την αξιοποίηση ευχερειών του για λογαριασμό των επιχειρήσεων σε επιμέρους πτυχές του, όπως-μεταξύ άλλων:
  - τη μείωση του λειτουργικού τους κόστους
  - την προσέλκυση επενδυτών και επενδυτικών κεφαλαίων
  - την αξιοποίηση της τεχνολογίας
  - την προσέλκυση και διατήρηση ικανών, ανωτέρου επιπέδου, στελεχών
- την προστασία των επιχειρήσεων έναντι «εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών» τους
- τις, κατά περίπτωση, δυνητικές, αναγκαίες αλλά και επωφελείς ρυθμίσεις των καταστατικών των Α.Ε., οι διατάξεις των οποίων οφείλουν, εξατομικευμένα και άμεσα, να προσαρμοστούν
- μικρά, μη δημοσιοποιήσιμα, μυστικά για επιμέρους κρίσιμα θέματα
Την παρουσίαση παρακολούθησαν οι βασικοί μέτοχοι, το ανώτερο management και στελεχιακό δυναμικό του Ομίλου ΑΡΤΙΟΝ.

Ο Όμιλος ARTION

Ο όμιλος εταιρειών ARTION με παρουσία πλέον των 30 ετών στο χώρο της υποστήριξης επιχειρήσεων και επιχειρηματικών δράσεων, έχει μετεξελιχθεί σταδιακά σε μία από τις σημαντικότερες μονάδες στο χώρο των λογιστικών, φοροτεχνικών, εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών καθώς και υπηρεσιών μηχανογράφησης.

Ο όμιλος ARTION αριθμεί περισσότερο από 100 στελέχη, παρέχοντας ένα ασφαλές καλαίσθητο και σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον, με χαρακτηριστικά του την σταθερότητα, την ισοτιμία και τις ευκαιρίες συνεχούς εκπαίδευσης αλλά και επαγγελματικής εξέλιξης.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_text_separator title=”Gallery” border_width=”3″][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_images_carousel images=”36723,36725,36727,36729,36731″ img_size=”” speed=”6000″ slides_per_view=”6″ hide_pagination_control=”yes”][/vc_column][/vc_row]
19 Ιανουαρίου, 2019
Διημερίδα για το νέο νόμο περί Ανωνύμων Εταιρειών
[vc_row][vc_column][vc_column_text]

Με αφορμή το νέο νόμο περί Ανωνύμων Εταιρειών (στην διαμόρφωση του οποίου η εταιρεία είχε ενεργό συμμετοχή), η Δικηγορική εταιρεία ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ πραγματοποίησε εσωτερική ενημερωτική διημερίδα με θέμα «Φωτίζοντας το νέο νόμο για τις Ανώνυμες Εταιρείες (Ν.4548/2018)».

O N.4548/2018

Στην διημερίδα, συνολικής διάρκειας δώδεκα (12) ωρών, ο Senior Partner της Δικηγορικής Εταιρείας κ. Σταύρος Κουμεντάκης είχε την ευκαιρία να προβεί σε λεπτομερή παρουσίαση του όλου νομοθετήματος και όχι μόνο των βασικών του ρυθμίσεων. Μέσα από την διαδραστική και δημιουργική ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των εταίρων και συνεργατών της Δικηγορικής Εταιρείας κατέστη δυνατό να φωτιστούν επιμέρους πτυχές του νομοθετήματος. Αναδείχθηκε επίσης η αναγκαιότητα της άμεσης προσαρμογής των καταστατικών επιχειρήσεων-ανωνύμων εταιρειών (ειδικότερα των πελατών της Δικηγορικής Εταιρείας) στις προβλέψεις του νέου νόμου και η “tailor made” αξιοποίηση, για κάθε μία, επιμέρους ευχερειών και ρυθμίσεών του.

Η εισήγηση του κ. Κουμεντάκη είχε, μεταξύ άλλων, ως αντικείμενο:
- την αναφορά και, κατά περίπτωση, εμβάθυνση σε επιμέρους ρυθμίσεις του νέου νομοθετήματος
- την αξιοποίηση ευχερειών του για λογαριασμό των επιχειρήσεων σε επιμέρους πτυχές του, όπως-μεταξύ άλλων:
  - τη μείωση του λειτουργικού τους κόστους
  - την προσέλκυση επενδυτών και επενδυτικών κεφαλαίων
  - την αξιοποίηση της τεχνολογίας
  - την προσέλκυση και διατήρηση ικανών, ανωτέρου επιπέδου, στελεχών
- την προστασία των πελατών της Δικηγορικής Εταιρείας έναντι «εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών» τους
- τις, κατά περίπτωση, δυνητικές, αναγκαίες αλλά και επωφελείς ρυθμίσεις των καταστατικών των Α.Ε., οι διατάξεις των οποίων οφείλουν, εξατομικευμένα και άμεσα, να προσαρμοστούν
- μικρά, μη δημοσιοποιήσιμα, μυστικά για επιμέρους κρίσιμα θέματα
Σειρά ημερίδων για το νέο νόμο

Με τη συγκεκριμένη διημερίδα η Δικηγορική Εταιρεία ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ εγκαινίασε μια σειρά αντίστοιχων παρουσιάσεων, η οποία έχει δρομολογηθεί να πραγματοποιηθεί προς Επιχειρήσεις, Συνδέσμους Επιχειρήσεων, Εταιρείες Ορκωτών Ελεγκτών-Λογιστών, σημαντικές Εταιρείες παροχής Φοροτεχνικών και Λογιστικών Υπηρεσιών κ.ο.κ.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_text_separator title=”Gallery” border_width=”3″][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_images_carousel images=”36707,36709,36711″ img_size=”” speed=”6000″ slides_per_view=”6″ hide_pagination_control=”yes”][/vc_column][/vc_row]
17 Ιανουαρίου, 2019
Κοπή πρωτοχρονιάτικης πίτας

[vc_row][vc_column][vc_column_text]Με την παραδοσιακή τελετή για την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας εγκαινιάστηκε η νέα χρονιά στην Δικηγορική Εταιρεία ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ.

Παρά την ευχή του κ. Σταύρου Κουμεντάκη (δείτε το σχετικό video παρακάτω)το φλουρί – ένα χρυσό ελβετικό εικοσάφραγκο – να το βρει ένας από τους νεότερους συνεργάτες, το τυχερό κομμάτι ήταν αυτό του γραφείου. Με κοινή απόφαση, το ισότιμο του φλουριού δόθηκε σε συσσίτιο απόρων.[/vc_column_text][vc_separator][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_video link=”https://youtu.be/xma2sBg5BlM”][vc_separator][vc_column_text]Η Διοίκηση και τα στελέχη της εταιρείας αντάλλαξαν εγκάρδιες ευχές για τη νέα χρονιά, έκαναν την ανασκόπηση του 2018 και τοποθέτησαν τις βάσεις για ένα ακόμη πιο λαμπερό 2019.

Όπως ανέφερε ο κ. Κουμεντάκης το 2019 ξεκινάει δυναμικά με κινήσεις εξωστρέφειας σε πολλά επίπεδα, αρχής γενομένης από μια σειρά ενημερωτικών παρουσιάσεων για το νέο νόμο περί Ανωνύμων Εταιρειών, για την αναδιαμόρφωση και βελτίωση συγκεκριμένων προβληματικών διατάξεων του οποίου η Δικηγορική Εταιρεία είχε ενεργό και δυναμική συμμετοχή.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

15 Ιανουαρίου, 2019
Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Ανώνυμης Εταιρείας
Με κίνδυνο να «προδοθεί» η ηλικία μου οφείλω, εισαγωγικά, να δηλώσω ότι γραφομηχανή έμαθα στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Μια, καινούρια τότε, Olivetti ήταν εκείνη που με ανέχθηκε (οι νεότεροι και οι επιλήσμονες ας ανατρέξουν στο διαδίκτυο για τις σχετικές εικόνες).

Εκείνη την εποχή αν κάποιος μιλούσε για τεχνολογία, ενδεχομένως το μυαλό μας να πήγαινε, αν πήγαινε, στις (ηλεκτρικές) γραφομηχανές (με το «μπαλάκι») που επρόκειτο να ακολουθήσουν.

Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε στο μυαλό μας η έννοια του internet, του email ή της τηλεδιάσκεψης.

Εκείνη τη εποχή δεν ήταν δυνατό να φανταστούμε με ποιο τρόπο η τεχνολογία θα ήταν δυνατό να αξιοποιηθεί από μια ανώνυμη εταιρεία ή ένα δικηγορικό γραφείο (τότε δεν υπήρχαν, καν, δικηγορικές εταιρείες).

Κοντεύουν όμως σαράντα χρόνια από τότε.

Οι αλλαγές, έκτοτε, σαρωτικές.

Και στο δίκαιο των Ανωνύμων Εταιρειών!

(βλ. σχετικά Ο νέος νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες και Ανώνυμες Εταιρείες: ο νέος νόμος).

Ο πρόσφατος νόμος

Ο πρόσφατος νόμος (4548/2018) για τις ανώνυμες εταιρείες παρέχει σωρεία ευχερειών που σχετίζονται με την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Που, το δίχως άλλο, κάνουν τη ζωή μας (επιχειρηματιών, λογιστών, δικηγόρων) πιο εύκολη. Που βοηθούν στην περισσότερο εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία της ίδιας της ανώνυμης εταιρείας.

Αξιοσημείωτο όμως είναι πως η χρήση της τεχνολογίας δεν επιβάλλεται από το νόμο. Σε σειρά διατάξεών του παρέχει την ευχέρεια καταστατικών προβλέψεων για την αξιοποίησή της.

Η δυνατότητα αξιοποίησης της τεχνολογίας

Ενδεικτικά, και μόνον, μπορεί κάποιος να αναφερθεί στις διατάξεις του νέου νόμου που αναφέρονται (υπό την προϋπόθεση βεβαίως αντίστοιχων καταστατικών προβλέψεων):

Στη λειτουργία του Διοικητικού Συμβουλίου
- Δυνατότητα διενέργειας συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου με τηλεδιάσκεψη (άρθρο 90).
- Δυνατότητα λήψης αποφάσεων από το Διοικητικό Συμβούλιο με ανταλλαγή email (άρθρο 94).
Στην άσκηση δικαιωμάτων των μετόχων
- Δυνατότητα των μετόχων: (α) να ζητήσουν ενημέρωση με email για τις επικείμενες Γενικές Συνελεύσεις των εταιρειών (άρθρο 122) αλλά και (β) να τους αποσταλούν με email οι προς ψήφιση, από την τακτική Γενική Συνέλευση, χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις (άρθρο 123).
- Υποχρέωση των εταιρειών να συμμορφώνονται με τέτοια αιτήματα.
Στις διαδικασίες της Γενικής Συνέλευσης
- Δυνατότητα των μετόχων να συμμετάσχουν σε Γενική Συνέλευση (άρθρο 125) από απόσταση (on line-real time) με οπτικοακουστικά ή ηλεκτρονικά μέσα.
- Δυνατότητα των μετόχων να συμμετάσχουν σε ψηφοφορία Γενικής Συνέλευσης από απόσταση που διεξάγεται πριν από αυτή-με «επιστολική» ψήφο (άρθρο 126). Η συγκεκριμένη μάλιστα δυνατότητα αξιοποιείται: (α) με τη διάθεση των θεμάτων και των ψηφοδελτίων μέσω διαδικτύου και (β) με τη συμπλήρωση των ψηφοδελτίων με ηλεκτρονικό τρόπο. Σημειώνεται πως όταν διενεργείται ψηφοφορία από απόσταση είναι υποχρεωτική (εύλογα) η φανερή ψηφοφορία (άρθρο 131) αλλά και η υποχρέωση της εταιρείας να διασφαλίζει την ταυτότητα του συμμετέχοντος στη διαδικασία και την ηλεκτρονική ή άλλη σύνδεση.
- Δυνατότητα μη μετόχων-μελών ΔΣ, ελεγκτών ή τρίτων να συμμετάσχουν σε Γενική Συνέλευση με ηλεκτρονικά μέσα (άρθρο 127)
- Δυνατότητα των μετόχων να διορίζουν, ανακαλούν και αντικαθιστούν (ηλεκτρονικά) τους αντιπροσώπους τους (άρθρο 128)
- Δυνατότητα διενέργειας Γενικών Συνελεύσεων χωρίς συνεδρίαση (άρθρο 135) όταν όλοι οι μέτοχοι έχουν γνωστοποιήσει στην εταιρεία τις ηλεκτρονικές τους διευθύνσεις. Στις περιπτώσεις αυτές η πρόταση του Διοικητικού Συμβουλίου αποστέλλεται ηλεκτρονικά στους μετόχους μαζί με: (α) σχέδιο απόφασης, (β) τη σχετική εισήγηση του Διοικητικού Συμβουλίου, (γ) τον τρόπο δήλωσης της αποδοχής ή της άρνησης αλλά και την προθεσμία απάντησης-αποστολής της ψήφου από μέρους των μετόχων (7-30 ημέρες). [Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι μέτοχοι δικαιούνται να υποβάλλουν, ηλεκτρονικά επίσης, αιτήματα πληροφόρησης εντός τριών ημερών από τη λήψη της πρότασης του Διοικητικού Συμβουλίου. Τα αιτήματα αυτά είναι υποχρεωτικό να απαντηθούν μέσα σε δύο ημέρες από τη λήψη τους].
- Δυνατότητα προσυπογραφής πρακτικών Γενικής Συνέλευσης χωρίς να λάβει χώρα συνεδρίαση (άρθρο 136) σε συνδυασμό με τη δυνατότητα αντικατάστασης των υπογραφών των μετόχων με ηλεκτρονική αλληλογραφία.
Στις Ενώσεις Μετόχων
- Δυνατότητα παροχής πληροφοριών από Ενώσεις Μετόχων (άρθρο 144) μέσω διαδικτύου σχετικά με τα δικαιώματα των μετόχων, επενδυτών αλλά και τους τρόπους της, μεταξύ τους, επώνυμης, συνεννόησης
Η (επιβεβλημένη αλλά και λελογισμένη) αξιοποίηση της τεχνολογίας και των ευχερειών της

Εκατό, σχεδόν, χρόνια από την ψήφιση του πρώτου νόμου για τις ανώνυμες εταιρείες (2190/1920) και σαράντα, σχεδόν, χρόνια από τότε που έμαθα γραφομηχανή είναι πάρα πολλά.

Έτσι (νομίζω πως) «δικαιούμαι» εντονότατα να προτρέψω στην αξιοποίηση των ευχερειών (και) του πρόσφατου νόμου για τη χρήση της τεχνολογίας.

Το νομικό υπόβαθρο υπάρχει. Το μόνο που απομένει είναι η (ύστερα από αξιολόγηση αλλά και λελογισμένη) ενσωμάτωση των αντίστοιχων ευχερειών στα καταστατικά των ανωνύμων εταιρειών-που ούτως ή άλλως επιβάλλεται να ευθυγραμμισθούν στα νέα δεδομένα και επιταγές του νόμου.

Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner

Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 13 Ιανουαρίου 2019.
13 Ιανουαρίου, 2019