[vc_row][vc_column][vc_column_text]
Το blockchain άρχισε να γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό μόνο μετά την «τρέλα» του bitcoin. Η σχετική όμως τεχνολογία δεν είναι νέα.
Η τεχνολογία του Blockchain χρησιμοποιείται κυρίως (αλλά όχι μόνο) για τη δημιουργία και διακίνηση των διάφορων κρυπτονομισμάτων.
Η προσέγγιση στο παρόν δεν είναι τεχνική και περιορίζεται στις οικονομικές συναλλαγές. Σημαντικό όμως να τονισθεί πως η εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας ΔΕΝ περιορίζεται στις οικονομικές συναλλαγές.
Χωρίς το Blockchain
Προκειμένου να πραγματοποιήσουμε μία περισσότερο ή λιγότερο σύνθετη οικονομική συναλλαγή, σε περιβάλλον άλλο εκτός του blockchain, πρέπει να απευθυνθούμε σε έναν ενδιάμεσο, τον οποίο εμείς και ο αντισυμβαλλόμενός μας εμπιστευόμαστε.
Ας υποθέσουμε ότι πρέπει να γίνει μία πληρωμή. Για να λάβει χώρα η μεταφορά των χρημάτων πρέπει να δοθεί σχετική εντολή σε έναν τρίτο, ο οποίος πιθανότατα θα είναι κάποια τράπεζα. Μέχρι σήμερα εξάλλου πολύ λίγοι από τον Δυτικό κόσμο μπορούν να φανταστούν πως άλλες νομικές οντότητες και όχι τράπεζες θα «φυλλάσσουν» τα χρήματά τους. Στην Ασία λ.χ. το Alipay και το WeChat έχουν τον κυρίαρχο ρόλο του τρίτου στις καθημερινές συναλλαγές.
Σε κάθε περίπτωση (τράπεζες ή τρίτοι) που παραλαμβάνουν χρήματα ή τα διατηρούν για λογαριασμό άλλων πωλούν την υπηρεσία της μεταφοράς τους. Συγκεκριμένα αφού επιβεβαιωθεί η κατοχή των χρημάτων αναλαμβάνουν να εντοπίσουν τον αποδέκτη της πληρωμής και την καταθέτουν στο λογαριασμό του. Ταυτόχρονα, και ανάλογα με το ποιες τράπεζες και χώρες εμπλέκονται στη διαδικασία, η μεταφορά αυτή μπορεί να πάρει μέχρι και μερικές ημέρες για να ολοκληρωθεί.
Συνεπώς τώρα έχουμε δύο προβλήματα, τα οποία αμφότερα γεννώνται από την εμπλοκή τρίτου/ενδιάμεσου στη συναλλαγή: (i) υπάρχει μία οφειλόμενη αμοιβή στον τρίτο για τις υπηρεσίες του και (ii) απαιτείται χρόνος μέχρι την ολοκλήρωση της μεταφοράς.
Εδώ λοιπόν έρχεται το blockchain.
Οι καινοτομίες του blockchain
Το blockchain ομοιάζει με μία βάση δεδομένων, κάτι που προφανώς από μόνο του δεν είναι καινοτόμο. Η καινοτομία είναι ότι, ενώ παραδοσιακά οι βάσεις δεδομένων έχουν ένα κεντρικό σημείο αναφοράς, μία «κεντρική αρχή» (έναν τρίτο, όπως ανωτέρω αναλύσαμε) η οποία καταγράφει και πιστοποιεί την εγκυρότητα δεδομένων. Αυτό, όμως, δεν ισχύει και για το blockchain.
Η ανάγκη για την ύπαρξη και παρεμβολή τρίτων στις συναλλαγές ήταν, μέχρι τώρα αδιαμφισβήτητη: Εκείνοι που επιθυμούν να κάνουν μία συναλλαγή δεν μπορούν να εμπιστευθούν τυφλά ο ένας τον άλλο. Χρειάζονται λοιπόν να βρουν έναν τρίτο με κύρος, ο οποίος εμπιστεύονται πως είναι σε θέση να πιστοποιήσει την εγκυρότητα των δεδομένων.
Τι θα γινόταν όμως αν η συναλλαγή δεν είχε κανένα ρίσκο; Εάν η πιστοποίηση των δεδομένων γινόταν αυτόματα; Εάν ακόμα και η ελάχιστη πληροφορία που δινόταν από οποιοδήποτε μέρος δεν ήταν έγκυρη η συναλλαγή αυτόματα θα σταματούσε και δεν υπήρχε οποιοδήποτε ρίσκο;
Το blockchain κάνει ακριβώς αυτό.
Ο μηχανισμός
Παρακάτω ακολουθεί μία οπτικοποίηση της τεχνολογίας του blockchain:
(α) Blocks
Κάθε “block” περιέχει μία πληροφορία, στη μορφή ενός κώδικα. Αυτός ο κώδικας δίνει μία συγκεκριμένη ταυτότητα στο block. Για να γίνει ευκολότερα αντιληπτό, ας υποθέσουμε πως η ταυτότητα αυτή είναι ένα γράμμα του αλφαβήτου. Στην περίπτωση αυτή, το “block” το ονομάζουμε Α.
(β) Αλυσίδα (“chain” – αλυσίδα συναλλαγών)
Το blockchain αποτελείται από μία σειρά από “blocks”, το κάθε ένα από τα οποία περιέχει μία πληροφορία στο «εσωτερικό» του. Η «ταυτότητα» του block που έρχεται πριν από ένα block αναγράφεται στην πλευρά του block που το «ακουμπά»:
Το χαρακτηριστικό αυτό διασφαλίζει ότι κανείς δεν μπορεί να «χακάρει» τον κώδικα που βρίσκεται μέσα σε blocks, και αυτό γιατί όχι μόνο θα απαιτούνταν πάρα πολύς χρόνος, αλλά θα άλλαζε και η ίδια η ταυτότητα του block (ας σημειωθεί εδώ ότι οι ταυτότητες εξαρτώνται από τον κώδικα και προσαρμόζονται στον κώδικα που βρίσκεται στο εσωτερικό του block). Αυτό σημαίνει πως εάν κάποιος «χάκαρε» το block B, αυτό δε θα λεγόταν πια B. Όμως, το block C θα πιστοποιούσε πως αμέσως πριν από αυτό θα έπρεπε να βρίσκεται το block B. Εάν ο πονηρός «χάκερ» άλλαζε και το block C για να δείχνει πως πριν από αυτό είναι το block με το όνομα που προέκυψε μετά το «χακάρισμα» του Β, αυτό δεν θα λέγονταν πλέον C και ούτω καθεξής.
Για να λειτουργήσει ένα blockchain (για να καταστεί έγκυρη μία συναλλαγή και να φέρει αποτελέσματα, όπως θα δούμε παρακάτω), η αλυσίδα είναι αναγκαίο, κάθε στιγμή, να μπορεί να αυτοεπιβεβαιωθεί.
Κάποιος θα ήταν δυνατό να αναρωτηθεί αν θα μπορούσαν να «χακαριστούν» όλα τα blocks στην αλυσίδα. Με την τεχνολογία, όμως, του blockchain να είναι τόσο ισχυρή όσο είναι σήμερα, δεν υπάρχει αρκετός χρόνος και υπολογιστική δύναμη στον κόσμο, ώστε να «χακαριστεί» ολόκληρη αλυσίδα από blocks.
(γ) Εισαγωγή ενός νέου τρόπου καταγραφής των συναλλαγών.
Οι αλυσίδες αυτές των blocks μοιάζουν αρκετά με ένα λογιστικό ημερολόγιο. Καταγράφουν όλες τις συναλλαγές, όλες τις χρεώσεις και τις πιστώσεις. Ένα απλουστευμένο παράδειγμα θα είχε ως εξής:
- X έχει 10 (Block A)
- Y έχει 2 (Block B)
- X δίνει 10 στον Y (Block C)
- X έχει 0 (Block D)
- Y έχει 12 (Block E)
Το blockchain μπορεί ταυτόχρονα να μας πει πόσα (χρήματα) υπάρχουν και πού υπάρχουν (ποιος έχει πόσα). Συνεπώς δεν έχει οποιαδήποτε επίδραση το τι ισχυρίζεται ο αντισυμβαλλόμενός μας και κανέναν δε χρειάζεται να εμπιστευτούμε τυφλά -κανέναν γνωστό ή άγνωστο με τον οποίο θέλουμε να συναλλαχθούμε και κανέναν τρίτο/μεσάζοντα ο οποίος θα πιστοποιήσει ότι όλα όσα αντιπροσωπεύονται είναι αληθή. Το blockchain δε ζητά καν την εμπιστοσύνη μας. Κάθε τι που είναι καταγεγραμμένο εντός της αλυσίδας, είναι και βέβαιο.
Οποιαδήποτε συναλλαγή δεν εγκρίνεται από το blockchain, δεν είναι έγκυρη. Ό,τι δεν εγκρίνεται δεν μπορεί να λάβει χώρα (η τεχνολογία δε θα επιτρέψει σε ανίσχυρη συναλλαγή να δημιουργήσει ένα νέο block στην αλυσίδα). Οι απαιτήσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την προστασία της αξιοπιστίας όλων των συναλλαγών που λαμβάνουν χώρα στο περιβάλλον του blockchain.
Στο παράδειγμά μας, εάν ο Χ προσπαθούσε να δώσει 20 στον Y στο σημείο μηδέν, το blockchain δε θα επέτρεπε τη συναλλαγή, επειδή απλούστατα ο Χ δεν είχε 20, αλλά 10.
Όμως πώς γίνεται το blockchain να ξέρει; Το blockchain δεν ξέρει ακριβώς. Ομοίως, χάρη στις αρχές που ακολουθούν, όλοι οι εμπλεκόμενοι στο δίκτυο ξέρουν. Με μόνη τη «γνώση» τους μάλιστα διασφαλίζουν πως οι συναλλαγές εντός του blockchain είναι έγκυρες και προστατεύονται μέσα στο διανεμημένο και αποκεντρωμένο σύστημα, το οποίο μέχρι και σήμερα φαίνεται πως δεν μπορεί να παραβιαστεί (unhackable).
Αρχές που διέπουν το Blockchain
Όλη η ουσία του blockchain, ό,τι το καθιστά το πλέον ασφαλές περιβάλλον για διενέργεια συναλλαγών, είναι οι αρχές από τις οποίες διέπεται:
(α) Αρχή του δημόσιου λογιστικού ημερολογίου (Open Ledger Principle)
Ο καθένας ο οποίος βρίσκεται στο περιβάλλον του blockchain έχει πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα (ανοιχτές και δημόσιες πληροφορίες). Οι πληροφορίες όμως δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες, αλλά υπάρχουν μόνο σκόρπια τμήματά τους, τα οποία μεμονωμένα δε βγάζουν νόημα. Αποτέλεσμα είναι όλοι να έχουν τις πληροφορίες αλλά κανενός τα δεδομένα στην πραγματικότητα να μην είναι δημόσια. Όλα είναι δημόσια και ιδιωτικά ταυτόχρονα!
(β) Αρχή του διανεμημένου λογιστικού ημερολογίου (Distributed Ledger Principle)
Η αρχή του δημόσιου λογιστικού ημερολογίου από μόνη της δε σημαίνει και πολλά, δίχως την αρχή του διανεμημένου λογιστικού ημερολογίου. Η τελευταία διασφαλίζει πως όλοι όσοι το επιθυμούν μπορούν να κρατήσουν ένα αντίγραφο του λογιστικού ημερολογίου, δηλαδή της αλυσίδας των blocks.
(γ) Αρχή του κοινού λογιστικού ημερολογίου (Shared Ledger Principle)
Εάν θέλει κάποιος να συναλλαγεί εντός του συστήματος του blockchain, πρέπει να δημοσιοποιήσει την πρόθεσή του αυτή. Το δίκτυο αμέσως θα λάβει την πληροφορία. Στο σημείο αυτό, η συναλλαγή ακόμα δεν έχει καταστεί έγκυρη, δε βρίσκεται μέσα στο «σύστημα» και συνεπώς δεν έχει λάβει χώρα στην πραγματικότητα. Δεν έχει δηλαδή ακόμα δημιουργήσει μία νέα καταγραφή στο λογιστικό ημερολόγιο, ένα νέο block. Τα blocks δημιουργούνται και προστίθενται στην αλυσίδα μόνο μέσω της διαδικασίας της εξόρυξης (mining).
Όλες οι ανωτέρω αρχές μόνο πολύ μεγάλη ασφάλεια μπορούν να δημιουργήσουν σε όσους επιλέγουν να συναλλαχθούν μέσω blockchain. Αρκεί να φανταστεί κανείς πόσο πιο εύκολο θα ήταν να χακαριστεί μία κεντρική αρχή (για παράδειγμα μία τράπεζα), από ότι οι χιλιάδες που μπορεί να έχουν ένα αντίγραφο του λογιστικού αυτού ημερολογίου (κάτι το οποίο θα σήμαινε πως πρέπει να χακαριστούν όλα τα blocks στο blockchain και όλα τα αντίγραφα που υπάρχουν).
Εξόρυξη (Mining)
Εξόρυξη (mining) μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε (miner). Οι miners είναι πρόσωπα τα οποία επιλέγουν να έχουν ένα αντίγραφο του λογιστικού ημερολογίου. Αυτό που κάνουν είναι να ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον (ανταγωνίζονται αυτοί οι οποίοι κρατούν αντίγραφο της ίδιας αλυσίδας), προκειμένου να είναι αυτοί οι πρώτοι που θα επικυρώσουν μία συναλλαγή και θα τη βάλουν μέσα στην αλυσίδα (ως ένα νέο block).
Τα βήματα του mining είναι δύο:
- Επικύρωση: οι miners ελέγχουν εάν μία συναλλαγή είναι έγκυρη, με βάση τα δεδομένα που έχουν ήδη επικυρωθεί και είναι μέσα σε blocks της αλυσίδας.
- Σύνδεση ενός νέου block στην αλυσίδα: λαμβάνει χώρα με την «εύρεση ενός κλειδιού», το οποίο μαθηματικά επιτρέπει στους miners να προσθέσουν το νέο block. Φανταστείτε το σαν την επίλυση (με τη χρήση υπολογιστικής ισχύος) ενός πολύ δύσκολου και περίπλοκου αινίγματος.
Ο πρώτος ο οποίος θα επικυρώσει μία συναλλαγή και θα προσθέσει ένα νέο block στην αλυσίδα λαμβάνει μία μικρή χρηματική αμοιβή.
Εφαρμογή του blockchain
Η ιδέα πίσω από την τεχνολογία του blockchain είναι ασύλληπτα ρηξικέλευθη. Εάν εφαρμοστεί, θα εξαλείψει την ανάγκη ύπαρξης οποιουδήποτε μεσάζοντα, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών ακόμη και των κυβερνήσεων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα πως οι συναλλαγές θα είναι όσο πιο προστατευμένες γίνεται!
Πολλές κυβερνήσεις έχουν ενοχληθεί με τη συγκεκριμένη τεχνολογία. Κάποιες περισσότερο: Η Κίνα «απαγόρευσε» την αγορά και πώληση bitcoin.
Με το bitcoin να έχει στο παρελθόν σχεδόν αγγίξει τα 20.000 USD ανά bitcoin, δισεκατομμύρια δολάρια αλλάζουν χέρια χωρίς κανέναν να καταγράφει τις συναλλαγές αυτές, χωρίς οποιαδήποτε τράπεζα να έχει εισπράξει κάποια προμήθεια, χωρίς κάποια κυβέρνηση να έχει τον παραμικρό έλεγχο στις ισοτιμίες. Και όλα αυτά συμβαίνουν επειδή η συγκεκριμένη αξιοποίηση του blockchain (ελάχιστη σε σχέση με το σύνολο) έγινε δημοφιλής!
Το blockchain ανατρέπει, ήδη, τα δεδομένα των συναλλαγών. Χαρακτηρίζεται, όχι άδικα, ως επίτευγμα ίσης -ή και μεγαλύτερης- σημασίας με αυτή του internet.
Πρόσφατα, η Παγκόσμια Τράπεζα εξέδωσε ομόλογα σε πλατφόρμα blockchain. Στην Κύπρο οι αμοιβές μεγάλων δικηγορικών γραφείων καταβάλλονται ήδη σε bitcoin, ενώ το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο είναι σε επεξεργασία.
Επομένως: Δεν είναι μια τεχνολογία για συναλλαγές στο dark web αλλά μια τεχνολογία για όλους. Σήμερα.
Με τα δεδομένα αυτά οφείλουμε όλοι (βεβαίως οι επιχειρήσεις και οι δικηγόροι) να προσαρμοσθούμε.
Έγκαιρα!
Λήδα Κουμεντάκη
Junior Associate
Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 4 Νοεμβρίου 2018.
